Upoznajte Nikšićanina koji je nacrtao muzej fada u Lisabonu

Vladimir Bojković je prvi Nikšićanin koji je doktorirao na temu iz istorije nikšićkog urbanizma i arhitekture. Tema ovog mladića, koji se bavi i slikanjem i pisanjem, a prvo se „tražio“ u medicini, bila je “Transformacija arhitektonskog urbanog identiteta grada Nikšića”.

„Čini mi se da svako istraživanje, makar u arhitekturi, treba da počne od prostora koji nam je najbliži. Biti začuđen i pitati se zašto je neki prostor oblikovan na način kako je oblikovan, zašto je neka zgrada takva kakva jeste, dobar je početak. Nikšić, kao grad specifičnog urbanizma i arhitekture, posmatrao sam dvojako - u kontekstu lokalnih, istorijskih okolnosti i dešavanja, ali i u kontekstu svjetskih, tokom perioda usvajanja prvog regulacionog plana 1883.godine pa do danas. Što sam više istraživao, bolje sam razumio vrijednost ostvarene i neostvarene a projektovane i zamišljene arhitekture u Nikšiću, na koju bi i mnogo razvijenije sredine bile ponosne“, priča za „Magazin“ ovaj tridesetpetogodišnji Nikšićanin koji je kao stipendista Politehničkog univerziteta italijanske regije Marke završio doktorske studije u Ankoni.

Komisijom je predsjedavao profesor Ed Frit i Bojković priznaje da su svi bili iznenađeni da jedan mali grad na Balkanu, u malenoj Crnoj Gori, ima tako bogatu arhitektonsku slojevitost i raznovrsnost tipologije.

„Svjetski tokovi arhitekture imali su svoju interperataciju u Nikšiću na, za to vrijeme, svjež, iznenađujući način. Tako Đorđije Minjević iskustva stečena posjetom Interbau izložbe u zapadnom Berlinu 1957. i Svjetske izložbe Expo u Briselu 1958. u internacionalnom maniru primjenjuje u projektovanju javnih objekata, pa nastaju škole na kojima se prvi put u zemlji primjenjuju horizontalni brisoleji kao i Dom sindikata, objekat na kojem su po prvi put upotrebljeni vertikalni brisoleji. Bruno Milić projektuje zgradu ‘Meander’ gotovo u isto vrijeme kada nastaju naselja Gröndal i Vällingby u Švedskoj. Slobodan Vukajlović razvija posebnu poetiku oblikovanja građevina koja može da se poredi sa poetikom arhitekture vodećih arhitekti. Marko Mušič projektuje Dom revolucije kada i Stirlingprojektuje Neue Staatsgalerie. Sve su ovo interesantne činjenice koje su pobudile interesovanje kod inostranih istraživača arhitekture“.

Bojković podsjeća da je arhitekta prvog regulacionog plana grada, dr Josip Šilović Slade, inspiraciju za matricu Nikšića pronašao u italijanskom gradu Palmanova, ali da je, kako je kazao, u kreiranju dao potpuno originalnu lokaciji primjerenu postavku grada.

„Slade je dao doprinos i u projektovanju značajnih objekta poput dvorca kralja Nikole i Carevog mosta. Osim njega doprinos arhitekturi su dali arhitekte Preobraženski, Alfred Felner, ali i domaći, samouki neimari prilikom izgradnje. Nakon Drugog svjetskog rata u Nikšiću svoje objekte projektuju prvi školovani crnogorski arhitekta Periša Vukotić, ali i neka od najznačajnijih imena jugoslovenske scene poput Bruna Milića, Josipa Sajsla, Dragana Boltara, Borisa Magaša, Vsevoloda Butovskog, Rajka M. Tatića, Ivana i Tihomira Štrausa, Marka Mušiča, Ratibora Đorđevića, Izeta Galičića, Feđe Košira. Tu su i neizostavni Đorđije Minjević i Slobodan Vukajlović, koji su ostavili neizbrisiv trag u oblikovanju Nikšića“.

Nije Bojković samo članove komisije uspio da zainteresuje za arhitekturu Nikšića, ali i da ih iznenadi prezentovanim podacima.

„Na poziv profesora Nikolasa Reja i mog mentora profesora Antonela Alićija da prisustvujem istraživačkom seminaru ‘Arhitektura i identitet’, održao sam na Jesus College u Kembridžu predavanje ‘Transformacija identiteta grada Nikšića’ koje je bilo sažeta verzija doktorske teze. Predavanje je izazavalo veliku pažnju profesora istorije moderne arhitekture i urbanizma, budući da o Crnoj Gori, pogotovo o Nikšiću, u kontekstu arhitekture nijesu znali ništa. I ovdje je bila prisutna začuđenost da jedan mali grad može ponuditi tako mnogo u istraživanju arhitekture i njenih fenomena“.

Pri prvom susretu sa Bojkovićem ono što svi konstatuju je njegova skromnost. Iako ne voli da priča o svojim uspjesima, već su mu draže teme arhitektura, slikarstvo i književnost, ipak je pristao da pomene neke od projekata vrijednih pažnje.

„Posebno bih izdvojio, meni drag, idejni projekat muzeja fado muzike u Lisabonu, koji je dobio pohvalu među 120 prispjelih radova iz cijelog svijeta. Idejni projekat za Gradsku vijećnicu i gradski trg u Zenici osvojio je otkup, dok je Idejni projekat za vrtić i Jaslice u bloku VI u Podgorici proglašen za najbolji rad u kategoriji urbani dizajn na Međunarodnoj izložbi i konferenciji arhitekture „On Architecture“ u Beogradu. Projekte sam radio u saradnji sa kolegama iz Vijetnama i Crne Gore“.

Nada se da će uspjeti da rezultate dosadašnjih istraživanja publikuje u vidu neke monografije jer smatra da ćemo arhitekturu i urbanizam koji imamo bolje vrednovati i ophoditi se sa poštovanjem, ukoliko ga poznajemo. Vladimir priprema i izložbu slikarskih radova

„Tolstoj je jednom napisao da se sva raznolikost, sva divota i ljepota svijeta sastoji od svjetlosti i sjenke i upravo me ove dvije suprotstavljene ali međusobno uslovljene senzacije privlače da ih ispitujem kroz različite poglede boja i valera. Ispitujući odnose svjetlosti i sjenke na papiru ili platnu, otkrivam i njihove odnose u sebi“, kaže Vladimir koji se bavi i slikanjem i namjerava da organizuje izložbu i svoj svijet boja, energiju emocija, ali i doživljenog, predstavi publici. Arhitektura je druga krajnost koja gleda u budućnost

„Slikarstvo i pisanje, nekada direktno a nekada indirektno nametnu razmišljanje o odnosu prostora i vremena, njihove međusobne uslovljenosti. Taj se odnos plastično može predstaviti kroz arhitekturu kao umjetnost potpuno apstrahovanih, arhetipskih značenja, datih kroz materijalizaciju, oblike i funkciju. Čini mi se da je nostalgija, kao uvijek prisutan a ujedno i prećutan fenomen, u arhitekturi dat na posebno senzualan način, i da kad jednom uočite taj valer onda postaje pokretač da se i arhitekturom bavite u istraživanju. Projektovanje arhitekture je druga krajnost koja gleda u budućnost“, riječi su ovog svestranog Nikšićanina.

( Svetlana Mandić )