Iz Crne Gore otišlo 140.000 građana

Da se iz Crne Gore stalno odlazi i to većinom rade mlađi stanovnici svjedoče i zvanični podaci Monstata, prema kojima je Crna Gora na popisu iz 1991. godine imala 615.035 hiljada stanovnika a sada ih je, 25 godina kasnije, 622.159.

To znači da se u Crnoj Gori za četvrt vijeka broj stanovnika povećao za samo sedam hiljada.

Monstat nema zvanične podatke koliko je stanovnika u ovom periodu otišlo iz Crne Gore u inostranstvo, ali se prema podacima o prirodnom priraštaju i doseljavanju može zaključiti da ta brojka iznosi oko 140 hiljada građana.

Prirodni priraštaj (razlika između broja rođenih i umrlih) je svake godine bio pozitivan i ukupno je za period 1991-2015 iznosio 73.126.

Broj doseljenika iz inostranstva u ovom periodu iznosi najmanje 72 hiljade. To znači da je broj stanovnika, da nije bilo iseljavanja, trebalo da bude veći za 145 hiljada. Broj građana koje je Crna Gora “izgubila” u ovom periodu je duplo veći nego što sada opština Nikšić ima stanovnika.

U popisima do 2011. godine posebno su evidentirani oni koji su u trenutku popisa živjeli u inostranstvu, uz uslove da su tamo živjeli do godinu, da su zvanično prijavljeni i da su to popisivačima prijavili članovi njihovog domaćinstva u Crnoj Gori.

Tako je na popisu iz 1971, kada su Jugosloveni u velikom broju išli na rad u inostranstvo, broj prijavljenih stanovnika Crne Gore u inostranstvu iznosio 11 hiljada, 1981. ta brojka se povećava na 18 hiljada, 1991. na 23 hiljade, da bi 2003. kada su posljednji put brojani, njihov broj bio 55 hiljada.

Da se iz Crne Gore stalno odlazi i da to većinom rade mlađi stanovnici može se vidjeti i kada se uporede podaci o starosnim grupama sa popisa iz 1991. i 2011. godine. Na popisu iz 1991. godine u starosnim grupama od 10 do 19 i od 20 do 34 godine bilo je 248 hiljada stanovnika, a 20 godina kasnije ta brojka je 218 hiljada.

Takođe, 1991. godine Crna Gora je imala 50,6 hiljada stanovnika sa 65 i više godina, odnosno njihovo učešće u ukupnom stanovništvu bilo je 8,3 odsto. Njihov broj je 20 godina kasnije 79,3 hiljade, a učešće u ukupnom stanovništvu 12,7 odsto.

Iako je natalitet bio pozitivan, svih ovih godina on je u značajnom padu. Prirodni priraštaj je 1991. godine bio 5.634 stanovnika, da bi kasnije sve do 2005. godine imao konstatan pad kada je iznosio 1.513.

U toku takozvanom ekonomskog buma počinje dijelimični oporavak pa 2006. iznosi 1.563, 2007. godine 1.855, 2008. godine 2.550, a 2009. godine 2.823.

Nakon toga, što se podudara sa ekonomskim krahom, prirodni priraštaj ponovo pada, pa 2010. iznosi 1.787, a 2011. godine 1.368, zatim se naredne tri godine održava se na oko 1.500 da bi prošle godine pao na najmanji broj od Drugog svjetskog rata - 1.057.

Prirodni priraštaj je prije 55 godina, 1961, iznosio 9.659 stanovnika, a te godine je bilo zaključeno 3.510 brakova. Prošle godine priraštaj je bio devet puta manji (1057), a broj brakova veći 3.837.

Istraživanje Centra za građansko obrazovanje (CGO) “Mladi u Crnoj Gori - društveni dekor ili društveni kapital”, pokazalo je da polovina od ukupnog broja anketiranih mladih želi da napusti Crnu Goru u očekivanju boljeg životnog standarda i lakšeg zapošljavanja u drugim zemljama.

Istraživanje javnog mnjenja, koje je obuhvatilo 600 ispitanika od 16 do 27 godina, pokazalo je da je želja za odlaskom nešto izraženija kod mladih koji su još u procesu obrazovanja, kao i kod muškaraca.

“Kvalitetniji poslovni, obrazovni i životni uslovi predstavljaju ključne motive potencijalnog odlaska mladih iz Crne Gore. Čini se da mladi koji žele da napuste Crnu Goru imaju jasnu ideju o tome zbog čega to žele jer samo jedan odsto njih navodi da bi se odselili iz Crne Gore samo da bi pobjegli”, kazao je koordinator Omladinske grupe CGO Miloš Knežević.

Kako je dodao, sudeći prema datim odgovorima, mladi u Crnoj Gori nijesu generacija nezadovoljnika, kako ih stariji često definišu.

Koordinator na programima u CGO Petar Đukanović kazao je da mladi predstavljaju jednu od najranjivijih društvenih grupa, koja je suštinski marginalizovana u procesu donošenja odluka, iako je to populacija koja posjeduje ogroman potencijal za društvene promjene i razvoj. On je istakao da perspektiva crnogorskog društva zavisi od toga kako kao društvo percipiramo mlade.

“Čini se da postoje dvije ključne perspektive - jedna koja mlade vidi kao problem sa kojim ne znamo što da radimo, i druga, koja ih vidi kao resurs. Nažalost, prva je dominantno naša realnost, a druga bi trebalo da postane naš cilj. Brojna istraživanja i statistike pokazuju da zemlje koje su se odlučile za drugi smjer danas imaju najmanje stope nezaposlenosti i najvišu političku participaciju mladih”, rekao je Đukanović.

Mladi u Crnoj Gori optimistični su u pogledu svoje situacije za deset godina.

“Više od tri četvrtine njih vjeruje da će za deset godina biti bolje nego sada. Postoje izvjesne razlike s obzirom na ekonomski status, takve da mladi sa ispodprosječnim ekonomskim statusom češće u odnosu na prosjek smatraju da će njihova situacija za deset godina biti lošija nego sada”, pokazalo je istraživanje.

Kada je u pitanju strateški pravac u kojem se kreće čitava crnogorska država i društvo, mladi u Crnoj Gori su podijeljeni.

“Preko polovine broja mladih smatra da se ona kreće u dobrom pravcu, dok na drugoj strani skoro 45 odsto osoba iz iste generacije procjenjuje da je kretanje države i društva usmjereno u pogrešnom pravcu”, pokazalo je istraživanje.

Doseljenika 72.000 od 1991. do 2012.

Prema podacima Monstata o migracijama iz 2012. godine, tada je u Crnoj Gori živjelo 42 hiljade stanovnika koji su se doselili u periodu od 1991. do 1999. godine.

U narednih 12 godina prosječan godišnji broj doseljavanja, prema grafikonima Monstata, bio je 2.500 stanovnika, što znači da je u tom periodu doseljeno još oko 30 hiljada stanovnika. Od 1991. do 2012. u Crnu Goru se doselilo 72 hiljade stanovnika koji su u njoj živjeli 2012. godine.

Prema podacima Monstata, od onih koji su se u ovom periodu doseljavali u Crnu Goru 45 odsto je ranije rođeno u Crnoj Gori, a 70 odsto je imalo državljanstvo Crne Gore.

Stanovnika na sjeveru manje za 58 hiljada

Osim spoljašnjih, evidentne su i velike unutrašnje migracije. U proteklih 25 godina značajno je porastao broj stanovnika u Podgorici, Danilovgradu i primorskim opštinama osim Ulcinja, dok je na sjeveru rast zabilježen jedino u Rožajama.

Na teritoriji Opštine Podgorica 1991. godine živjele su 152 hiljade stanovnika, a sada je ta brojka 195 hiljada, dok je Budva zabilježila rast sa 11,7 na 20,5 hiljada stanovnika.

Herceg Novi je povećao broj stanovnika za 2,7 hiljada, Tivat za tri hiljade, Bar za 6,3 hiljada, Kotor za svega 164 stanovnika, dok je Ulcinj pao sa 24 na 20 hiljada stanovnika. Iako je Cetinje u međuvremenu postalo prijestonica, izgubilo je četvrtinu broja stanovnika iz 1991. (sa 20,3 na 15,8 hiljada građana).

Bivši industrijski grad Nikšić smanjio je broj populacije sa 74,7 na 70,7 hiljada, dok je u Danilovgradu broj stanovnika porastao sa 14,7 na 18,3 hiljade. U svim opštinama na sjeveru 1991. godine živjelo je 218 hiljada stanovnika, a sada 160 hiljada (58 hiljada manje).

Najveći grad na sjeveru Bijelo Polje smanjio je broj stanovnika sa 55 na 44 hiljade, a Pljevlja sa 39 na 28 hiljada. Plav i Gusinje kao nekada jedna opština 1991. su imali ukupno 19 hiljada stanovnika a sada zajedno 12,7 hiljada, takođe Berane i Petnjica su imali 38,9 hiljada a sada zajedno 32,6 hiljada.

Mojkovac je pao sa 10,8 na osam hiljada stanovnika, Kolašin sa 11 hiljada na 7,6 hiljada, Andrijevica sa 6,6 hiljada na 4,7 hiljada, Šavnik sa 3,6 hiljada na 1,7 hiljada, Plužine sa 5,2 hiljada na 2,7 hiljada, a Žabljak sa 4,9 hiljada na 3,2 hiljade. Jedino je Rožaje povećalo broj stanovnika sa 22.976 na 23.152.

( Goran Kapor )