Brana na Morači niče za tuđi džep

Izgradnja mini hidroelektrane (HE) “Ljeviška rijeka-izvor Morače” je nasilje i zločin nad jednim veličanstvenim evropskim izvorom.

To kažu mještani moračkog kraja i ističu da izvor posjećuje na stotine turista.

“Od te HE interes imaju samo privatnici, to se radi samo za nečiji džep”, kaže Radoman Dubljević koji je odrastao u Ljevištu.

Ekolog i publicista, osamdesetogodišnji Komnen Bećirović, rođen je u istom mjestu, ali je životni vijek proveo u Parizu. Svoju borbu za Moraču počeo je još 1988, kao vođa pobune protiv potopa Kolašina i gradnje velikih hidroelektrana na Morači. Vremešni starac tvrdi da će izgradnja mini HE ugroziti vodopad Sika, za koji tvrdi da je turistička atrakcija. Time bi rijeka bila lišena “svoje perjanice, a sama čelenka Morače izobličena”.

“Još krajem prošlog mjeseca je firma 'Dekar' dovukla svoju skalameriju pod izvor Morače radi gradnje HE, tako što bi se napravila akumulacija ispod samog izvora iza šumovitog brda Obla glava, na visini od oko 1.500 metara, i uputila kroz cijevi niz liticu niz koju pada od vječnosti bijeli vodopad zvani Sika, visok oko 50 metara i nastavlja se sa dva tri manja kaskadna vodopada”.

Energetsku dozvolu za izgradnju male HE, Ministarstvo ekonomije je dodijelilo kompaniji “Dekar” iz Podgorice. U zahtjevu za dozvolu je navedeno da je planirana izgradnja mini HE snage 980 kilovati (kW) i ukupne planirane godišnje proizvodnje 3,321 gigavat časova. Ugovor o koncesiji između Vlade i “Dekara” je zaključen krajem juna 2012. Predviđeno je da projekat bude realizovan u tri faze. U prvoj, koja bi trajala 12 mjeseci, predviđena je izrada tehničke dokumentacije, dok je izgradnja objekta planirana u drugoj godini. Ekonomsko iskorištenje vodnog potencijala, prema planu, počelo bi u trećoj fazi.

“Dekar” je urbanističko-tehničke uslove dobio 23. jula 2013. kada su počeli da teku i rokovi iz ugovora.

Mini HE je, prema planu, trebalo da bude sagrađena do 3. septembra, ali je koncesionar u maju, usljed nemogućnosti priključenja na elektroenergetsku mrežu, zahtijevao produženje roka za izgradnju.

Novi rok za završetak izgradnje mini HE je produžen do 3. septembra 2018. godine, na račun skraćenja faze u kojoj počinje ekonomsko korišćenje vodotoka.

Tako će “Dekar”, umjesto 27, vodu sa izvora Morače koristiti 25 godina.

Veber: Morača je Betovenova simfonija

Bećirović je tekstovima animirao međunarodnu javnost osamdesetih godina prošlog vijeka i u Moraču doveo najvećeg ekologa tog vremena Franca Vebera.

"Veber je tada u Moraču došao sa grupom od dvanaest novinara iz raznih evropskih listova, među kojima je bio i Rože Kans, urednik ekološke rubrike 'Monda'. Veber je tada izgovorio one čuvene riječi da je rijeka Morača

Betovenova simfonija, njen kanjon katedrala vječnosti, a manastir morački molitva upisana u kamenu”, ispričao je Bećirović.

( Damira Kalač )