Starost bez bolova traži u ćelijama

Baranka Aleksandra Trifunović na čelu je elitnog naučnog tima EU koji traži način da ljudsku starost liši bolova.

Ona predvodi grupu međunarodnih stručnjaka koja ispituje regulacije gena u ćelijama.

U timu koji se bavi graničnim područjima medicine, biologije i hemije, nalaze se stručnjaci iz Engleske, Švedske, Holandije, Švajcarske i Njemačke.

Projekat finansira Evropska komisija, a cilj je i da se za četiri godine obuči nova generacija naučnika koji će nastaviti rad na tom polju.

U projektu su 14 laboratorija sa akademskih ustanova i jedna privatna ustanova koja razvija lijekove za bolest mitohondrija.

“U svijetu danas ljudi žive sve duže i duže, ali sa bolestima koje prate starenje. Nama nije cilj da produžimo životni vijek na 200 godina, već da taj prosječni životni vijek od 85 godina bude bez bolesti. Dugoročno, želimo da riješimo mitohondrijske bolesti, jer različite promjene na mitohondrijama dovode do velikog broja bolesti, a jedna od njih je i Parkinsonova bolest”, kaže za “Vijesti” dr Trifunovićeva, koja je odmor provela u rodnom gradu.

Pojašnjava da su mitohondrije mikroskopski jedva vidljivi dijelovi ćelije koji stvaraju skoro svu energiju ljudskom tijelu i zato ih zovu “električnim centralama” ćelija.

“Još ne znamo koji sve mehanizmi dovode do mitohondrijskih bolesti, ali sada možemo da ih laboratorijski ispitujemo. Slična istraživanja rađena su na dijabetesu tip 2, nekadašnjem 'staračkom' koji danas ima sve više mladih ljudi. Promjene mitohondrija mogu i do njega dovesti”.

Ukazuje da se današnja nauka izuzetno brzo razvija, a posebno molekularna biologija, pa su studentima od male koristi udžbenici, jer treba pratiti hiljade novih radova koji izlaze svake nedjelje...

“U Zapadnoj Evropi investira se ogroman novac za tretiranje i liječenje bolesti starenja, od Alchajmerove i Parkinsonove, do dijabetesa… Značaj nauke u EU je ogroman, jer su ljudi shvatili šta se sve njome može dostići. EU konstantno ima programe finansiranja najrazličitijih projekata, uvijek je akcenat da se znanje proširi što dalje. EU je trenutno jedan od najvećih finansijera nauke u Evropi, problematično je samo to što se u velikom broju zemalja zato i svode budžeti za nauku, pa je za briselske donacije iz dana u dan sve veći broj aplikacija, odnosno jača konkurencija”.

Trifunovićeva kaže da radni dan, posvećen katedri i laboratoriji, počinje oko 8 časova - predavanjima, razgovorima sa studentima, evaluacijom projekata, sastancima…

Potom slijedi laboratorija, ali se “zbog drugih obaveza, sve manje i manje sada uhvatim pipete”, sve do kasno popodne.

Ističe da je život u Kelnu je jako lijep i opuštajući.

Priča da njen suprug Mihailo radi kao bibliotekar u univerzitetskoj biblioteci, a desetogodišnja kćerka Sofija sada kreće u gimnaziju koja tamo počinje od petog razreda.

“Slobodno vrijeme nam se svodi na vikende, obično šetamo po prirodi, kad je lijepo vrijeme skupljamo pečurke oko Kelna, kad god možemo otputujemo da malo promijenimo ambijent. U Baru smo tradicionalno svakog ljeta. No ovdje na odmoru nema odmora, i ne možeš pobjeći od posla jer si stalno onlajn - mejlovi stižu cijeli dan, pa se uveče dopisujem sa kolegama, asistentima i studentima, evaluiram tuđe projekte”.

Od 2009. na Univerzitetu u Kelnu

Trifunovićeva, jedan od najboljih đaka u istoriji barske Gimnazije, diplomirala je opštu biologiju na Univerzitetu Beograd, gdje je i doktorirala molekularnu biologiju 2000. Kaže da je potom otišla na postdoktorske studije u čuveni Karolinska institut u Stokholmu, gdje je pet godina kasnije osnovala svoju grupu za istraživanje molekularne biologije starenja.

U proljeće 2009. prihvatila je ponudu Univerziteta Keln koji je osnovao novi istraživački centar za bolesti starenja, jedan od najvećih u Evropi.

Od 2014. je na njihovom Medicinskom fakultetu profesor Molekularne biologije mitohondrija, a drži predavanja i iz predmeta Neurodegeneracija i molekularna biologija starenja.

( Radomir Petrić )