Prvi put snimljen nastanak i čudesna eksplozija zvijezde

Poljski astronomi javljaju da su po prvi put uspjeli da snime cio proces eksplozije male zvijezde - prije, tokom i nakon njenog dramatičnog prelaska iz bijelog patuljka u klasičnu novu.

Snimak, zabilježen telskopom posmatračnice Las Campanas Opservatorije u Čileu, prikazuje rađanje nove zvijezde u binarnom sistemu u kojem bijeli patuljak svojom gravitacijom usisava gasove mnogo veće partnerske zvezde sve dok se ne naduva i bljesne, što se obično događa jednom u 1.000 do milion godina. Niz fotografija, napravljen u sklopu Optical Gravitational Lensing Experiment, naučnicima je omogućio da se nakon eksplozije koja im je u maju 2009. privukla pažnju, vrate unazad i istraže korake koji su joj prethodili.

Nova je zabilježena u Mliječnoj stazi u sistemu V1213 Cen (Nova Centauri 2009) u sazvježđu Kentaura na udaljenosti od oko 63.000 svjetlosnih godina od Zemlje. Naučnici u prosjeku godišnje snime između pet i 10 eksplozija svake godine, ali one se uglavnom dosta slabo vide jer ih zaklanjaju veliki oblaci međuzvezdanih gasova i prašine. Astronomi smatraju da klasična nova nastaje u sistemima u kojima bijeli patuljak, mrtvi ostatak neke prosječne zvijezde poput našeg Sunca, kruži oko druge, aktivne zvijezde na vrlo maloj udaljenosti, reda veličine poluprečnika našeg Sunca. S tako male udaljenosti (u ovom slučaju vrijeme obilaska traje samo pet sati) bijeli patuljak postojano odvlači gasove iz atmosfere partnera. Oni se nakupljaju na njegovoj površini sve dok ne dosegnu kritičnu masu potrebnu za pokretanje termonuklearne reakcije koja rezultuje eksplozijom, međutim, u njoj bijeli patuljak odbacuje samo višak materijala dok sam preživljava pa se priča nastavlja ispočetka.

( Vijesti online )