Tivat i najveća pomorska bitka na Jadranu: Heroj podigao crkvu u Krašićima
Kapetan Maksimilijan Daublebski fon Šternek podigao crkvu koja je poveznica ovog kraja sa čuvenom Viškom bitkom...
Evo stižu ribari, uz osmijeh se, spustivši dvogled kojim je do tada posmatrao horizont sjeverno od svog admiralskog broda - moderne oklopnjače „Re d`Italia“, svojim najbližim saradnicima obratio italijanski admiral, grof Karlo Pelion de Persano.
U susret moćnoj floti pod Persanovom komandom, koja je više od 24 sata opsjedala ostrvo Vis, tog 20. jula 1866. godine rano ujutro, punom parom plovila je mnogo manja, slabije naoružana i tehnički inferiornija austro-ugarska ratna flota.
U odbranu Visa, koji samo što nije pao u ruke Italijana, stizala je gotovo kompletna austro-ugarska mornarica, predvodjena mladim i energičnim kontraadmiralom, grofom Vilhelmom fon Tegethofom, jednim od najvećih austro-ugarskih pomorskih heroja i taktičara.
Na njegovom admiralskom brodu, oklopnjači „Erzherzog Ferdinand Max“, komandant je bio kapetan bojnog broda Maksimilijan Daublebski fon Šternek.
Upravo je taj čovjek, nekoliko decenija kasnije, na obali Tivatskog zaliva u Krašićima, podigao crkvu koja je danas živo svjedočanstvo i poveznica ovog kraja sa najvećom pomorskim bojem na Jadranu - Viškom bitkom , čija se 150-ta godišnjica navršava 20. jula.
Ključni trenutak bitke desio se kada je Šternek u žaru borbe, oklopljeni pramac svog broda usmjerio na italijansku oklopnjaču i komandni brod “Re d Italia” i u maniru bitaka koje su vodili antički i srednjevjekovni pomorci, vozeći svom snagom, udario italijanski brod.
Oštri podvodni dio pramca austrijske oklopnjače zario se u trup “Re d Italia” i napravio veliku rupu, pa je italijanski brod potonuo za samo par minuta uz velike ljudske žrtve. Ubrzo su Austrijanci potopili i italijansku oklopnjaču “Palestro”, pa su se Persanovi brodovi u neredu povukli sa bojišta, a Tegethof odnio pobjedu koja je uništila snove Italijana o zauzimanju istočne obale Jadrana.
Zbog svog herojstva u bici kod Visa, Šternek biva odlikovan ordenom viteškog krsta reda Marije Terezije, jednim od najvećih austrijskih priznanja.
Spomen na ovaj istorijski događaj od prije 150 godina, na obali u starom dijelu naselja Krašići kod Tivta, čuva mjesna crkva Bokeških mučenika.
Njen ktitor je bio tadašnji admiral Maksimilijan Daublebski fon Šternek, koji je 1883. preuzeo dužnost komandanta Carske i Kraljevske Ratne mornarice Austro Ugarske, a 1889. je u Tivtu podigao novi pomorski Arsenal, kao okosnicu buduće velike austrougarske ratne baze u zalivu Boke.
On je bio i inicijator gradnje velikog Mornaričkog, danas Gradskog parka u Tivtu- jedne od najvećih i najbogatijih botaničkih bašti na Jadranu, a lično je finansirao gradnju nove crkve posvećene Bokeljskim mučenicima u Krašićima.
Šternek nije doživio da vidi kraj izgradnje svog zavještanja u Krašićima, jer je umro petog decembra 1897. godine.
Crkvu je završio njegov nasljednik na mjestu komandanta Ratne mornarice Austro-Ugarske, admiral Herman fon Spaun, i ona je posvećena 1901. godine.
Malo ljudi u Tivtu i Boki znaju za priču koja stoji iza male i skladne kamene crkve u Krašićima, a reljef i natpis na njenom pročelju podsjećaju na herojstvo učesnika Viške bitke 1866.- one “ribare” kako ih je prezrivo nazvao italijanski admiral Persano, aludirajući na činjenicu da su preko 80 posto posada austro-ugarskih brodova kod Visa prije 150 godina, činili pripadnici južnoslovenskih naroda - naši ljudi iz Istre, Like, Dalmacije i Boke Kotorske.
Među njima najviše se istakao Prčanjanin, kapetan fregate Marko Florio, koji je komandovao drvenom parnom korvetom „Erzherzog Friedrich“.
Uprkos teškim oštećenjima i opasnom prodoru vode u brod, Florio je “Erzherzog Friedricha” zadržao u borbi, ne prestajući da iz svojih slabijih topova manjeg dometa, granatama zasipa neprijatelja.
Zanimljivo je da je kao kormilar na Tegethofovom brodu pod zapovjedništvom Šterneka, tada službovao i Dobroćanin Đuro Dabinović, čiji je potomak Slavko Dabinović danas bibliotekar Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru.
Njima i brojnim drugim Bokeljima i ostalima sa istočne obale Jadrana, “ljudima od čelika na brodovima od drveta” što su se 20.jula 1866 borili pod Visom, u zavičaju jedini spomenik je reljef i posveta nad ulaznim vratima crkve Bokeških mučenika u Krašićima.
Bili bismo Italija, da nijesu dobili Austrijanci
U istoriji ratovanja na moru Viška bitka ostala je zabilježna kao prvi u svijetu direktan sukob tada novih, metalnih oklopljenih brodova, pogonjenih strojevima na paru.
Prethodno su se ratovi na moru vodili drvenim jedrenjacima, kojih je na austrougarskoj strani bilo dosta i 1866. kod Visa.
Ta bitka, osim što je bila ogroman tehnološki korak napred u vođenju rata na moru, bila je od presudne važnosti za istoriju istočne obale Jadrana onakvu kakvu je poznajemo danas.
Da je ishod ove bitke u kojoj su pobijedili Austrijanci bio drugačiji, cijeli Jadran bi postao „italijanski zaliv“, a obala koju su naseljavali južnoslovenski narodi, postala bi dio Italije.
( Siniša Luković )