“Lajbah” na sceni između crkava

Muzički program ovogodišnjeg , jubilarnog 30. Festivala Grad teatar otvoriće u nedjelju u 21.30 časova najpoznatiji slovenački bend “Lajbah”, koji će održati koncert na sceni između starogradskih crkava.

Prema riječima selektorke muzičkog programa Milene Lubarde-Marojević „Lajbah“ je bend koji, od svog osnivanja 1980. godine, do danas, jezikom i sredstvima umjetnosti govori o aktuelnim sociološkim i političkim pitanjima.

„Njihov originalni muzički stil, način kombinovanja audiovizuelnih medija u nastupima, prepoznatljiv odnos prema pojmovima 'retro' i 'avangardno' (izmislili su i definisali istorijski termin 'retro-avangarda'), propagandni manifesti, koncept deindividualizacije, čine ih oduvijek više projektom nego muzičkim sastavom. A njihove nastupe angažovanim, konceptualnim performansima u pravom smislu riječi. Bilo da se radi o angažovanosti u političkoj stvarnosti SFRJ 80-ih godina, ili snažnim antiratnim i antiglobalističkim manifestom današnje Evrope i svijeta, 'Lajbahova' pozicija u umjetnosti i kulturi odavno predstavlja simbol i uporišnu tačku za sve koji se identifikuju sa umjetnošću pobune i idejom da se kroz nju još uvijek može doprijeti do suštine“, kazala je za „Vijesti“ Lubarda- Marojević.

Svojim posljednjim albumom “Spektra”, kako je dodala, “Lajbah” je još jednom „reinovirao“ sebe u novorođenu, ali ipak uglancanu i čvrstu, formaciju.

“I, kako to inače biva, grupa preispituje sve rigidne i zabetonirane interpretacije (i predrasude) o sebi, svojoj muzici, namjerama, filozofiji i ideologiji. Za 'Spektru' je napisano da 'bukvalno zvuči kao politički manifest u poetskoj formi'. U avgustu 2015. godine 'Lajbah' je nastupao u Pjongjangu, kao prvi strani bend ikada koji je gostovao u Sjevernoj Koreji. Nastup u Budvi 3. jula dio je 'Lajbahove' turneje 'Sound of Music' i na njemu će biti izveden dio programa iz Pjongjanga, uključujući i neke obrade pjesama iz čuvenog mjuzikla 'Sound of Music'. Dakako, bend će izvesti i neke starije pjesme, među kojima 'Now You Will Pay' i 'The Great Divide' sa albuma WAT iz 2003. godine - u kojima se već tada, na sebi svojstven način, bavio emigrantskom krizom i problemom izbjeglica u Evropi i na Srednjem istoku”, navela je ona.

“Lajbah” je trans-medijska grupa iz Slovenije nastala 1. juna 1980. god. u Trbovlju. Ime grupe je njemačka verzija imena slovenačkog glavnog grada Ljubljane. Od svog nastanka, “Lajbah” razvija “gesamtkunstwerk” - multidisiplinarni pristup umjetnosti, koji obuhvata oblasti od popularne kulture do više vidova likovne i grafičke umjetnosti (u vidu kolaža, fotokopija, postera, grafike, slika, videa, instalacija, koncerata i raznih performansa). Od početka, grupa je povezivana i okružena kontroverzom izazivajući snažne reakcije političkih autoriteta bivše Jugoslavije, a posebno autoriteta Socijalističke Republike Slovenije. Njihova militantna stilizacija, propagandni manifesti i totalitarne izjave, podstakle su razne debate o njihovoj stvarnoj umjetničkoj i političkoj poziciji. Mnogi važni teoretičari, među kojima su Boris Grojs i Slavoj Žižek, diskutovali su o fenomenu “Lajbah”, sa analitičke i sa kritičke kulturne tačke gledišta.

Glavni elementi raznolike prakse grupe “Lajbah” su: snažne reference na istoriju avangardne umjetnosti, nacionalsocijalistički i socrealistički stil njihove vizuelne umjetnosti, deindividualizacija u javnim performansima (anonimni kvartet u uniformama), zatim konceptualne proklamacije, i snažni zvučni performansi na sceni - koju su uglavnom zvali industrijskom (pop) muzikom. “Lajbah” praktikuje kolektivni rad, odbacujući individualno autorstvo i uspostavljajući princip hiperidentifikacije. Godine 1983. izmislili su i definisali istorijski termin “retro-avangarda”. Sa kreativne tačke gledišta preispitivali su citiranje, prisvajanje i rekontekstualizaciju, kao i autorska prava. Iako su počeli i kao umjetnička i kao muzička grupa, postali su međunarodno priznati posebno na muzičkoj sceni, naročito sa svojim jedinstvenim aranžmanima i interpretacijama hitova grupa “Kvin”, “Roling stouns”, “Bitls”...

( Vuk Lajović )