Cvrčak i mrav
U susret Evropskom prvenstvu, donosimo pregled dosadašnjih šampionata kroz prizmu fudbalera koji su proslavili najveće fudbalske smotre Starog kontinenta
Na Evropskom prvenstvu u Švedskoj 1992. godine ispisana je jedna od najčudnijih storija u istoriji fudbala - pehar je osvojila reprezentacija koje se nije ni kvalifikovala na šampionat.
Senzacionalni trijumf Danske označio je i početak nove ere evropskih šampionata. Krenula su iznenađenja - četiri godina kasnije Češkoj je za trunku izmakao trofej, dok je 2004. prvenstvo osvojila Grčka.
A u Geteborgu, Malmeu, Stokholmu i Norčepingu trebalo je da igra Jugoslavija, sa Savićevićem, Stojkovićem, Mijatovićem, Bobanom, Šukerom, Bokšićem, Baždarevićem, Prosinečkim... Ova strašna ekipa prošetala se kroz kvalifikacije, ostavivši iza sebe upravo Dansku. I kada se selekcija Ivice Osima spremala da osvoji Evropsko prvenstvo, buknuo je rat i sve je bilo završeno.
"Dizajnirao sam novu kuhinju, kada mi je stigao poziv - idemo u Švedsku. Rekao sam ženi da moram da dizajniram nešto drugo - fudbalski tim - pričao je selektor Danske Rikard Meler-Nilsen.
Tako je počela priča o "cvrčku i mravu", kako su je potom nazvali, jer ta ista Danska, koja se nije ni kvalifikovala za prvenstvo, 20 dana kasnije u finalu je srušila moćnu Njemačku.
"Godine 1992. raspjevani cvrčak pobijedio je vrijednog mrava. U finalu Prvenstva Evrope sastali su se Njemačka i Danska. Reprezentativci Njemačke provodili su vrijeme uz post, apstinenciju i rad, a Danske uz pivo, žene i sunčanje. Danska je ispala još u kvalifikacijama, tako da su njeni igrači bili na odmoru kada su, na brzinu, pozvani na Evropsko prvenstvo, kako bi zauzeli mjesto Jugoslavije, koja nije bila tu zbog rata. Nijesu imali ni vremena ni želje za pripreme, tako da ekipa nije mogla da računa na svoju najsjajniju zvijezdu, lakonogog strijelca Mihaela Laudrupa, koji je u dresu Barselone upravo bio osvojio klupsko prvenstvo Evrope. Nasuprot njima, reprezentacija Njemačke je došla do finala u najjačem sastavu, sa Mateusom, Klinsmanom i ostalim zvijezdama. Ali, iako je trebalo da pobijedi, Njemačka je pretrpjela poraz od Danske, koja nija morala ništa i koja je igrala kao da je teren bio samo produžetak pješčane plaže", napisao je novinar i pisac Eduardo Galeano.
Takva Danska, bez ponajboljeg igrača Mihaela Laudrupa, iznenadila je na startu Englesku (0:0), potom izgubila od domaćina Švedske (1:0), a onda šokirala Francusku (2:1) i plasirala se u polufinale, gdje se sastala sa Holandijom. Ekipa Van Bastena, Gulita i Rajkarda bila je izraziti favorit, ali nije mogla da uradi ništa protiv golmana Petera Šmajhela, koji je u penal-ruletu odbranio odlučujući jedanaesterac Van Bastenu.
Ovaj plavokosi gorostas od oca Poljaka i majke Dankinje proglašen je sedam godina kasnije, kada je sa Mančesterom osvojio Ligu šampiona, za jednog od najboljih golmana 20. vijeka.
Agencija "Rojters", u anketi u kojoj je učestvovalo preko 200 hiljada ljudi, čak ga je proglasila najboljim golmanom svih vremena, ispred Lava Jašina i Gordona Benksa. Godine 2003. Šmajhel je uvršten u englesku (fudbalsku) Kuću slavnih, a FIFA ga je 2004. odabrala među 125 najboljih živih fudbalera.
"Za mene, titula sa Danskom je najveći uspjeh", kazao je Šmajhel, koji je čak osam sezona čuvao gol Mančester junajteda, da bi potom branio za Sporting, Aston Vilu i Mančester siti.
Prvenstvo u Švedskoj označilo je i kraj reprezentativne karijere za Ruda Gulita, jednog od najpopularnijih holandskih fudbalera svih vremena.
Tim prvenstva
Najbolji tim Evropskog prvenstva 1992. u Švedskoj činili su: Peter Šmajhel (Danska), Žoslin Angloma (Francuska), Loran Blan (Francuska), Jirgen Koler (Njemačka), Andreas Breme (Njemačka), Rud Gulit (Holandija), Stefan Efenberg (Njemačka), Tomas Hesler (Njemačka), Brajan Laudrup (Danska), Denis Bergkamp (Holandija) i Marko van Basten (Holandija).
U finalu, Danci su pobijedili Njemačku sa senzacionalnih 2:0, golovima Jensena u 18. i Vilforta u 78. minutu.
( Danilo Mitrović )