Treba li kriminalizovati nezakonito bogaćenje javnih funkcionera?

Da li nam je potrebno uvođenje krivičnog djela: Nezakonito bogaćenje javnih funkcionera? Na samom početku da jasno odgovorimo na pitanje. Uvođenje ovog krivičnog djela je poželjno iz više razloga. Krenimo sa argumentacijom.

Bez ovog krivičnog djela teško možemo reći da je normativni okvir zaokružen i da se saradnja između Agencije za sprečavanje korupcije i Tužilaštva uzdiže na potreban nivo. Ovo krivično djelo kod javnih funkcionera treba da proizvede poželjnu reakciju - da se kršenje antikoruptivnog zakonodavstva ne isplati. Prekršajne i administrativne sankcije nisu dovoljan zaštitni mehanizam, već se sistem zaokružuje uvođenjem krivično-pravne sankcije koja otvara prostor za vođenje finansijskih istraga, koje opet mogu da dovedu do proširenog oduzimanja imovine stečene kriminalnom djelatnošću. Dakle, puna funkcionalnost se postiže uvođenjem ovog krivičnog djela, koje skraćuje i olakšava put do potrebnih rezultata. Prije nego što damo predlog kako bi ovo krivično djelo moglo biti definisano, podsjetimo se jedne važne činjenice.

Crna Gora je potpisala i ratifikovala Konvenciju UN o borbi protiv korupcije u čijem se članu 20 koji je sistematizovan u okviru poglavlja III (Inkriminacija i sprovođenje zakona) propisuje: ’’Uz obavezu da poštuje svoj Ustav i osnovna načela svog pravnog sistema, svaka država ugovornica ima obavezu da razmotri mogućnost usvajanja zakonskih i drugih mjera potrebnih da se kao krivično djelo, kada se počini namjerno, predvidi, nezakonito bogaćenje, odnosno znatno uvećanje dobara javnog funkcionera koje on ne može razumno objasniti s obzirom na svoje zakonite prihode (neosnovano bogaćenje)’’.

Dakle, poštujući navedenu odredbu i imajući u vidu značaj snaženja normativnog i institucionalnog okvira, u kontekstu naših unutrašnjih i integracionih potreba, u tom smislu od značaja su i tačke 21 i 23 privremenih mjerila za Poglavlje 23 (pravosuđe i temeljna prava), potrebno je izvršiti dopunu Krivičnog zakonika ovim krivičnim djelom. Uvjereni smo da se na ovaj način omogućuje da se oba navedena (institucionalni i normativni) elementa jačaju, odnosno da će samo normiranje krivičnog djela “Nezakonito bogaćenje javnih funkcionera”, na način kako se predlaže, učvrstiti i dodatno unaprijediti saradnju, ne samo pomenute Agencije za sprečavanje korupcije i Državnog tužilaštva, već i drugih državnih organa.

Posebno naglašavamo da je potrebno dopuniti i Zakon o uduzimanju imovine stečene kriminalnom djelatnošću, tako što bi se član 2 dopunio ovim krivičnim djelom. Ovo je važno jer se na taj način otvara mogućnost vođenja finansijskih istraga i proširenog oduzimanja imovinske koristi, čime se rješava i problem zabrane retroaktivnog dejstva zakona (u dijelu koji se odnosi na oduzimanje imovinske koristi), usljed činjenice da ovaj institut (prošireno oduzimanje imovinske koristi) ne spada u domen krivičnih sankcija, već se radi o krivično-pravnoj mjeri.

Dopuna Krivičnog zakonika sastojala bi se od jednog člana kojim se blanketnom normom (blanketna dispozicija) određuju radnje izvršenja, a u skladu sa Konvencijom UN protiv korupcije propisuje umišljaj kao subjektivni element i određuje visina imovinske koristi u osnovnom i kvalifikovanom obliku, kao linije razdvajanja koja prekršajnu odgovornost uzdiže na nivo krivične odgovornosti. Dakle, primarno se upućuje na Zakon o sprečavanju korupcije, kojim se uređuju pitanja sponzorstva, donacija, nespojivosti funkcija, izvještaja o imovini i dr.

Krivično djelo nezakonito bogaćenje javnih funkcionera bi moglo da glasi:

1) Javni funkcioner koji svjesno kršeći propise kojima se uređuje antikorupcijsko ponašanje ne prijavi, stekne ili na drugi način poveća ili spriječi smanjenje svoje imovine ili imovine sa njim povezanih lica, a imovinska korist prelazi iznos od pet hiljada eura, kazniće se zatvorom do dvije godine.

2) Ako usljed djela iz stava 1 ovog člana imovinska korist prelazi iznos od trideset hiljada eura, učinilac će se kazniti zatvorom od dvije do deset godina.

Autor je advokat i član Savjeta GP URA

( Sergej Sekulović )