"Obećavali blagostanje, a uništavaju sve pred sobom"

Sportsko ribolovno društvo “Lim” uputilo je otvoreno pismo podrške mještanima beranske Mjesne zajednice Vinicka koji se protive izgradnji male hidroeletrane na Ševarinskoj rijeci u tom selu.

Podsjećaju da je Evropska unija naložila da Crna Gora do 2020. godine, dvadeset odsto struje proizvodi iz obnovljivih izvora energije, kao što su biomasa, vjetar, sunce, morske struje, ali da se do sada taj postupak svodi samo na izgradnju malih hidroelektarna.

“U direktivi EU, voda je uslovno na četvrtom mjestu”, navodi se u pismu Sportskog ribolovnog društva “Lim”.

Prema njihovim riječima, takav sistem malih derivacionih hidroelktrana veoma je štetan po životnu sredinu, živi svijet u rijekama, i što je najvažnije za život i opstanak stanovništva u naseljima koz koje su tekli uzurpirani vodotoci.

“Naknadno je simptomatično i što lokalna zajednica samo ima štetu, lokalna samouprava i država dobijaju mrvice, a stanovništvo čitave države skuplja električnu energiju koju preko svojih računa još subvencioniraju jer se ovdje tobože radi o zelenoj energiji”, navode iz te asocijacije.

Objašnjavaju da je i čin gradnje vrlo destruktivan, tako što se prave vodozahvati teškom mehanizacijom, zatim polažu cjevovodi koji se često i po nekoliko kilometara ukopavaju u riječno korito ili tik pored njega u putnoj osovini.

“Uništava se dno rijeka koje kopanjem postaje porozno. Odnosno mrtva zona za živi svijet, a u toku povećanih voda dolazi do šteta na okolnom poljoprivrednom zemljištu usljed nestabilnog i poremećenog korita. Tokom ljeta se često sva voda usmjeri u derivacione cjevovode, da bi imali što više vode za pokretanje turbine, veću proizvodnju električne energije, a time i profit”.

Kako kažu, određivanje takozvanog biološkog minimuma vode koja mora ostati u rječnom koritu praktično niko ne radi: “A nekavi profesori, stručnjaci i doktori nauka, na svoju sramotu, potpisuju studije o procjeni uticaja na životnu sredinu koje govore da nema negativnih ekološih efekata”.

“Mi koji se borimo za životnu sredinu najviše primjedbi imamo zbog narušavanja ekosistema, smanjenja biodiverziteta, fragmentacije staništa ribe, gubitka mrestilišta, što je već izgradnjom postojećih hidrocentrala na pritokama Lima dovelo do nikada manjeg broja potočne pastrmke u Limu”, tvrde ribolovci. Konstatuju da je svaka rijeka na kojoj je izgrađena hidrolektrana u manjoj ili većoj mjeri uništena - ekosistem i kvalitet vode su degradirani.

“Količina električne energije koja se dobija iz ovih postrojenja je neznatna u odnosu na štetu koju nanose. Već sada imamo dovoljno primjera na sjeveru Crne Gore koji to potvrđuju. A kada je počinjala izghradnja hidrocentrala, investitori su obećali da će sela na tim područjima živjeti u blagostanju. Danas možemo vidjeti da se iz malih hidrolektrana napravljenih u njihovim selima izvlače milioni eura prihoda, selo trpi štetu, životna sredina i rijeka su totalno degradirani i neprepoznatljivi”.

Objašnjavaju da su male hidroelektrane građene i u razvijenim evropskim država, ali da su uništile njihove rijeke, pa se danas u tim zemljama ulažu milioni u revitalizaciju rijeka.

“U Evropi je sve razvijeniji pokret uklanjanja brana i drugih barijera da bi se rijeke oživjele. Svjesni su štete i danas najviše ulažu u solarne i vjetroelektrane. Mi bismo trebali da učimo na njihovom primjeru, a ne da ponavljamo njihove greške”, pišu beranski ribolovci.

Kažu da je hidroenergija samo uslovno obnovljiva i održiva, odnosno da dolazi do uništavanja korita rijeka postavljanjem cjevovoda i usmjeravanjem veće količine vode od propisane, što niko ne prati.

Sportski ribolovci upozoravaju i da se tokom izgradnje MHE uništavaju okolna staništa, a da direktno povezivanje više malih hidrolektrana, kao što se to radi u praksi, dovodi do povećanog kumulativnog uticaja na životnu sredinu, destrukcije biodiverziteta u vodotocima, poremećaja hidrološkog režima gubljenjem izvora, ugrožavanja tradicionalnog načina života lokalnih zajednica.

( Tufik Softić )