Tajna mapa izvora nije ni kod Vojske

U potkomskom selu Sjenožeta, u andrijevičkoj opštini, vrlo ozbiljno se radi na projektu izgradnje fabrike flaširane vode.

Ako se planovi realizuju, to će u ovom regionu Crne Gore biti prva fabrika te vrste, iako izvorišta pitke vode u podnožju ovdašnjih planina ima na pretek.

Svi ti izvori bili su popisani u dokumentu, koji je radila grupa stručnjaka još tri decenije unazad, ali je dokument, prije pet godina, nestao iz arhive beranske opštine.

Donedavno polagane su nade da se kapitalnom dokumentu pod nazivom Katastar izvorišnih voda na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica, koji je svojevremeno sačinjen kao vojna tajna, može ući u trag.

Te nade su pale u vodu kada je stigao zvanični odgovor iz Vojske Crne Gore da takvog dokumenta nema u njihovim arhivama.

Opštinski načelnik za sektor poljoprivrede i ekologije u Beranama Ranko Šćekić rekao je “Vijestima” da se konačno može reći kako je propao sav trud koji je još prije skoro tri decenije ulagao čitav tim stručnjaka tadašnjeg zavoda za projektovanje da se sačini ova svojevrsna mapa izvoršnih voda na velikom području koje sada pokrivaju tri opštine.

On objašnjava da je posljednju nadu gajio u Vojsku Crne Gore, kojoj je pisao u dva navrata.

„Prvi put niko nam nije ni odgovorio. Na drugi zvanični i urgentni dopis, poslije nekoliko mjeseci, odgovoreno nam je da takvog dokumenta koji je nosio oznaku vojne tajne nema ni u njihovom ni u državnom arhivu, kao i da ne znaju gdje bi dalje trebalo tražiti“, priča Šćekić.

Načelnik sekretarijata za poljoprivredu u Beranama priča da je, od kada je preuzeo ovu dužnost, sebi postavio zadatak da pokuša da uđe u trag ovom dokumentu za koji kaže da je od velike vrijednosti.

„Najbolje je reći da je vrijednost neprocjenjiva. Taj dokument se u vrijeme kada je rađen vodio kao vojna tajna. Ne znam kada je sa njega skinuta oznaka tajnosti, ali je ta oznaka 'vojna tajna' do trenutka nestanka stojala na debelim koricama. Zato smo gajili nadu da bi možda neki primjerak tog dokumenta mogao biti arhivom materijalu Vojske Crne Gore“, kaže Šćekić.

Ovaj poljoprivredni inženjer podsjeća da je katastar izvorišnih voda svojevremeno izradio tadašnji zavod za urbanizam i projektovanje iz Ivangrada, i da je kao vrlo vrijedan dokument čuvan se u resornom sekretarijatu više od trideset godina.

„U tom obimnom dokumentu koji je očigledno nastao kao plod dvogodišnjeg terenskog rada, dati su podaci za tri hiljade izvora na području sadašnjih opština Berane, Andrijevica i Petnjica - o kapacitetu i temperaturi vode u četiri godišnja doba, nadmorskoj visini, načinu prilaza, široj i užoj lokaciji, geološkom sastavu okoline, mogućnosti kaptiranja, kao i mogućnosti eventualnog zagađivanja“, priča službenik.

Šćekić dodaje da je svako izvorište prema tom dokumentu čak ispitano u pogledu fizičke, hemijske i bakteriološke ispravnosti vode, što bi moglo biti promjenjivo i jedino što bi danas u njemu trebalo ponovo provjeriti.

Upravo na osnovu ovog dokumenta utvrđeno je da na području terena koji je istraživanjem obuhvaćen, a koji se sada prostire na tri opštine, postoji najmanje trideset izvora pitke vode koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli da se koriste u komercijalne svrhe, ali do sada nijedan nije za to upotrijebljen, ne računajući one koji se upotrebljavaju za snabdijevanje naselja.

„Naravno, od tih tri hiljade izvora nijesu svi za komercijalne svrhe. Ali preko trideset ima kapacitet od 5 do 50 litara u sekundi. Među njima bi se sigurno nekoliko našlo koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli biti ponuđeni za koncesije. Ako bi se neko pojavio i izgradio makar jednu fabriku za flaširanje, to bi za ovu siromašnu sredinu bio dobitak“, kaže Šćekić.

Da je dokument pod tim nazivom postojao, i da je dugo nosio oznaku vojne tajne, svjedoče još samo inženjeri u resornom sekretarijatu.

Od stručnjaka koji su ga za potrebe vojske i Opštine izrađivali prije AB revolucije, danas neki nijesu među živima, ili nijesu više u Beranama.

„Sve je manje nade, ili je skoro više nema, da se može spasiti ogromni rad i trud koji je ulagala čitava ekipa stručnjaka iz vremena bivše Jugoslavije za generacije koje dolaze. Nijesu oni krivi niti su mogli znati da generacije iz vremena AB revolucije stižu kao skakavci i da ta generacija džemperaša neće misliti na one koji dolaze poslije njih“, zaključuje Šćekić.

Bivša vlast tvrdila da ne postoji, a sadašnja misli da je ukraden

Potraga za dokumentom koji je bio rezultat ogromnog timskog rada i truda intenziviran je nakon promjene lokalne vlasti u Beranama prije dvije godine, odnosno kada je DPS smijenjen sa lokalne političke scene.

Do tada se iz te partije, odnosno od ljudi koji su u ime te partije vodili grad punih osam godina, moglo čuti da sličan dokument nikada nije ni postojao.

Riječ je o dokumentu koji je čuvan više od četvrt vijeka, sa namjerom da jednom bude iskorišćen i u komercijalne svrhe, da bi nestao iz arhive bivšeg opštinskog sekretarijata za poljoprivredu.

Originalni dokument je najvjerovanije ukraden, a tretira se da je stradao u požaru, kada je izgorio poslovni centar Evropa, iznad kojeg su se u to vrijeme nalazile kancelarije ovog sekretarijata.

Za novi bi trebalo dvije godine

Načelnik sekretarijata za poljoprivredu zaključuje da bi sada, kada bi se krenulo iznova da se sve radi, trebalo ko zna koliko novca.

„Kada bi se sada čitava lokalna administracija angažovala da ponovo napravi ovakav dokument, za taj posao trebalo bi možda i dvije godine, a da pri tome ništa drugo ne radi. Sada vam je jasno zašto smo insistirali da se katastar izvorišnih voda pronađe“, kaže ogorčeno Šćekić.

( Tufik Softić )