Kratka kulturna istorija seksa

Neke stvari se nikada ne mijenjaju, ali seks nije jedna od njih. Britanski “Independent” se u svojoj kratkoj kulturnoj istoriji seksa osvrnuo na neke od iznenađujućih epizoda u vjekovima dugoj evoluciji seksualnih stavova u zapadnom svijetu, od antičkih Grka do danas.

Afrodizijak, erotika, homoseksualnost, narcizam, nimfomanija, pederastija - svi ovi terminu potiču iz antičkog grčkog jezika i svakako govore nešto o tadašnjem društvu. Mitovi o Homeru i Plutarhu pričali su nam o Afroditi, boginji seksa, koja je nastala iz sjemena testisa njenog kastriranog oca. Zatim su tu bili smrtni heroji poput Herkula, za kojeg se pričalo da je "uzeo" 50 djevica za jednu noć, a imao je i aferu sa svojim nećakom Jolajom, te se zaljubio u “slatkog” Hilasa i njegove lokne.

U antičkoj Atini nije bilo čudno da odrasli muškarci imaju adolescente za ljubavnike, mada je pitanje koliko je tu zaista bilo seksa. Žene su u antičkoj Grčkoj bile vlasništvo muškaraca i rijetko su uživale uzvišen status mladih homoseksualnih partnera. Poznato je i da je bila jaka ženska prostitucija, a najuspješnije kurtizane su bile moćne i bogate, dok su bordeli plaćali državi porez. Zanemarene žene su pronalazile način da budu zadovoljene. Lezbejke (zvane tribade) su postojale, a ova kultura bila je ponajviše vezana za ostrvo Lesbos. Takođe imamo i dosta pisanih tragova o korišćenju dildoa, koji su u grčkoj pravljeni od punjene kože i bili premazani uljem prije korišćenja.

U antičkom Rimu su kao i ostatku tadašnjeg svijeta žene i djeca bili vlasništvo glave kuće. Ako bi uhvatili ženu u prevari, muževi su imali pravo da je ubiju, a ako su im supruge voljele da popiju malo više nego što je bilo uobičajeno, to je bio odličan osnov za razvod. I pored toga, gajena je kultura orgija kultura tokom festivala bahanalije, kada su sva pravila bivala zaboravljenim. Hedonizam i bezakonje kako hetero tako i homoseksualnih parova bili su toliko jaki da je obožavanje Bahusa 186. prije Hrista konačno postalo zabranjeno. Prostitucija je bila sveprisutna i legalna, a gej tradicija dovoljno bitna da izazove zabrinutost kada je opao natalitet. Dosta pažnje bilo je usmjereno na razvoj kontracepcije. Tako je ginekolog Soranus preporučivao vunene čepove, ali se smatra da su mnoge zaraze više uticale na smanjenje populacije nego uspješnost primitivne kontracepcije.

Uslijedila je dominacija hrišćanskog morala, čija pravila su dolazila iz hebrejskog zakona predstavljenog u Starom zavjetu i nisu se mijenjala više od hiljadu i po godina. Prijetnja vječnog boravka u paklu postala je jedan od najuspješnijih kontraceptivnih proizvoda. Seks je postao nešto što se povezivalo sa prvobitnim grijehom Adama i Eve, a slavljen je celibat. Koliko su negativno rani hrišćani gledali na seks dovoljno govori to što su tvrdili da je Isus začet bez seksualnog odnosa.

Incest, masturbacija, oralni i analni seks, kao i homoseksualnost proglašeni su za grijehe i crkva ih je oštro kažnjavala. Seks u okviru braka bio je tolerisan samo iz reproduktivnih razloga, dok je kontracepcija bila zabranjena. Nije poznato koliko su ova pravila uticala na svakodnevni život običnih ljudi, ali je prijetnja prokletstva sigurno seks pretvorila u aktivnost ispunjenu strahom i opasnošću.

Epidemija sifilisa širom Evrope tokom 16. vijeka pokazala je da se mnogi muškarci i žene nisu pridržavali pravila onoliko koliko je crkva to željela. Prostitucija je dominirala kontinentom, a posebno su bili ozloglašeni bordeli u Londonu. Crkva je situaciju prihvatila kao nužno zlo, smatrajući da je grijeh makar ograničen. Ali vremena su se mijenjala. Slike i skulpture iz perioda Renesanse otkrile su da su se gola tijela muškaraca i žena više obožavala nego što su smatrana grešnim. Homoseksualnost je tolerisana na određenim teritorijama i u određenim klasama, među umjetnicima kao što su recimo Leonardo da Viči i Mikelanđelo, čak i na dvoru Džejmsa I koji nije krio svoju ljubav sa vojvodom od Bakingema.

Mada je 1533. po zakonu zabranjen seks među muškarcima, rijetko je poštovan. Tako je vojvoda Saterlend, poznati homoseksualac, napredovao do mjesta premijera početkom XVIII vijeka, a dao je ostavku tek kada su objavljene satirične priče o gej seks klubu koji je osnovao. Romani poput onih koje je pisao Markiz de Sad otkrili su opasnost i uzbuđenje seksualnih perverzija i pokazali da se seks udaljio od srednjevjekovne krivice i postao rizičan i opojan izvor zadovoljstva.

Sve do kraja Drugog svjetskog rata nije bilo velikih pomaka u odnosu na viktorijanski moralni kod. Sloboda koju su mnogi osjetili dok su radili u vrijeme rata nije se mogla vratiti nazad kada je došao mir. Tako statistika pokazuje da je 1948. 69 odsto muškaraca priznalo da je posjećivalo prostitutke, 50 odsto muževa je bilo nevjerno suprugama, a 37 odsto muškaraca i 17 odsto žena imalo je bar jedno homoseksualno iskustvo. Tokom 60-ih mnoge stare ideje izbrisala je seksualna revolucija. Široko dostupna kontraceptivna sredstva dala su ženama veću kontrolu i dozvolila im da više uživaju u seksu, sa čak i više od jednog partnera.

No pojava side je zadala jak udarac ideji slobodne ljubavi 80-ih. Nakon toga se sve češće mogao čuti poziv na povratak moralnim standardima prošlosti. Da li konzervativci mogu ponovo da iskoriste strah od pakla kako bi nas odgovorili od seksualnih aktivnosti? Teško. Statistika Svjetske zdravstvene organizacije pokazuje da 39 odsto djevojaka i 34 odsto momaka u Britaniji je imalo seks prije punoljetstva. To može da nam se sviđa ili ne, ali je činjenica da se seksualna revolucija nastavlja.

Galerija

( Stefan Strugar )