Služenje geniju holivudskog sistema

U jednoj sceni filma “Ave, Cezare!”, holivudska zvijezda Vitlok (Džordž Kluni) probudi se u bogataškoj vili uz more. Shvati da ga je omamio i oteo kružok holivudskih scenarista-komunista koji želi da iznudi otkupninu od studija i time ispravi eksploatatorske odnose u filmskoj industriji. A dok čeka da za njega bude plaćena otkupnina, Vitlok uz konjak i kanapee s profesorom Markuzeom diskutuje praksis, dijalektički materijalizam, te klasnu prirodu popularne kulture.

Bilo kome ko iole poznaje savremeni Holivud, jasno je da bi nešto ovakvo moglo na um pasti samo braći Džoelu i Itanu Koenu, filmadžijama koje s nekom čarobnom, ekvilibrističkom sposobnošću već trideset godina spajaju najbestidniji populizam i intelektualističku pretenziju. Braća Koen su, za početak, sjajni pripovjedači, ljudi koji znaju smisliti i ispričati intrigantnu, duhovitu priču. Istovremeno, njihovi filmovi uvijek su i eruditski eseji o kulturnoj istoriji, ispunjeni kulturološkim referencama i (nerijetko) filozofskim pitanjima.

Sve to važi i za njihov novi film “Hail, Ceasar!” smješten u Holivud 1951, dakle, pred kraj klasičnog studijskog sistema i u zoru televizije - “Ave, Cezare!” je film o Ediju Maniksu (Džoš Brolin), operativnom direktoru velikog holivudskog studija u kojem se kao po pokretnoj traci snimaju revije na vodi, biblijski spektakli i vesterni. Maniks je kruti katolik, porodični čovjek koji bezuslovno vjeruje u vlastiti posao. Maniks se u filmu suočava sa serijom kriza. Glavnog glumca Vitloka oteli su mu tajanstveni komunisti. Blizanakinje trač kolumnistkinje (Tilda Svinton) prijete mu da će razotkriti gej aferu glavnog glumca. Neudata zvijezda revija na vodi (Skarlet Johanson) trudna je s oženjenim švedskim režiserom, a zvijezdu vesterna studio prebaci u ekranizaciju brodvejskog hita, iako ovaj jedva zna da izgovori gramatički doličnu rečenicu. Cijeli taj niz peripetija, dakako, dodatno je zabavan onom ko dobro poznaje istoriju klasičnog Holivuda. Film je tako prepun referenci na stvarne osobe, filmove i pojave, od “holivudske desetorke” pisaca komunista, preko trač-kolumnistkinja poput Hede Hoper i Luele Parson, pa do pojedinih zvijezda i žanrova 50-ih.

Krajem 80-ih, filmski istoričar Tomas Šac napisao je knjigu “Genije sistema” u kojoj, suprotno autorskoj teoriji, tvrdi da klasični Holivud nije nastao uprkos nego zahvaljujući sistemu, te da su popularni, kanonizovani filmovi rezultat kolektivističkog sisitema u kom je stvarni “autor” - studio. Na neki način, “Ave, Cezare!” je posveta tom “geniju sistema”. Na jednoj strani se u filmu nalaze oni koji ga vide kao oružje kapitalističkog zaglupljivanja i ideološke lakirovke. Na drugoj je Maniks, bezuslovni vjernik Holivuda, čovjek koji vjeruje da je vrhunac ljudskog ispunjenja služenje geniju sistema. Braća Koen imali su u karijeri i boljih, inventivnijih, pripovjedački osmišljenijih filmova. Ali, i kad nisu na punom broju okretaja, Koenovi snimaju filmove koji zrače inteligencijom.

( Kultura Vijesti )