Rođendan Tomasa Bernharda: Suprotstavljen malograđanštini i licemjerju
Zbog preziranja provincijalizma, katoličke crkve i nacističkih težnji dobio je nadimak koji bi se mogao prevesti kao “onaj koji pljuje po vlastitom gnijezdu”
Da je živ, Tomas Bernhard - jedan od najznačajnijih austrijskih i svjetskih pisaca XX vijeka, ovih bi dana navršio 85 godina.
Bernhard je od djeda naslijedio muzičko obrazovanje, ljubav prema književnosti i nekovencionalnosti, gađenje prema malograđanštini svoje zemlje, stav prema životu i pisaću mašinu. Početak svoje književne karijere Tomas Bernhard povezuje sa smrću djeda 1949. nakon koje je počeo objavljivati kratke priče u salcburškim novinama. Zanimljivo je da se prvo istakao kao pjesnik, ali se nakon tri zbirke pjesama objavljenih pedesetih godina prošlog vijeka okrenuo drami i prozi.
Velika prekretnica u Bernhardovoj karijeri bio je njegov prvi roman “Mraz” objavljen 1963. Proglašen velikim književnim događajem, roman je autoru donio prvu u nizu nagrada. Bila je to Književna nagrada slobodnog grada Bremena, a u svom je govoru Tomas Bernhard objavio smrt bajke, te najavio opsesiju svog cjelokupnog opusa. Tom je prilikom rekao: “Teže je živjeti bez bajki, stoga je teško živjeti u XX vijeku. Pored toga, mi danas tek postojimo, ne živimo, niko više ne živi. Ali, dražesno je postojati u XX vijeku, ići naprijed, kuda? Koliko mi je poznato, nisam došao iz bajke i neću otići u nju”.
Bernhard je slavu stekao koliko kvalitetom svojih djela, toliko i kao protagonista brojnih polemika. Zbog preziranja austrijskog provincijalizma, katoličke crkve i nacističkih težnji dobio je nadimak Nestbeschmützer, što bi se moglo prevesti kao “onaj koji pljuje po vlastitom gnijezdu, odnosno domovini i narodu”.
“Odlazim, rekao sam sebi sjedeći u tvrdoj fotelji, znači, ostavljam za sobom zemlju koja me godinama samo pritiska na najštetniji način i koja samo, u svakoj prilici, svejedno gdje i kada, podmuklo i zlobno vrši nuždu po mojoj glavi” (iz knjige “Beton”, Tomas Bernhard).
Zamjerio se svima - od političara do umjetnika, ali je uprkos tome još za života postao slavan. Gotovo u svakom svom djelu suprotstavlja se malograđanštini i licemjerju , ali i klekiralnom katolicizmu i nacizmu. Protivnik je svake manipulacije ljudima i narodima, svih vrsta kolektivne svijesti, apsolutizma i totalitarizma.
Uz nekoliko pjesničkih knjiga, glavni dio njegovog fascinantnog opusa čine dramski tekstovi, pripovjetke, romani (“Na zemlji i u paklu”, “Glave”, “Mraz”, “Amras”, “Vikor Polubudala. Zimska bajka”, “Poremećaj”, “Slavlje za Borisa”, “Ići”, “Mrlja”, “Pred penzijom. Komedija o njemačkoj duši”, “Dijete”, “Beton”, “Vitgenštajnov sinovac”, “Trg heroja”, “Njemački ručak”, “Gete na samrti”, “Gubitnik”, “Sječa šume”, “Brisanje”).
( Kultura "Vijesti" )