Kako su se ljekari borili protiv infekcija prije otkrića antibiotika?

Antibiotici su jedno je od najvećih dostignuća medicine. Možete li uopšte da zamislite liječenje teških infekcija bez njih?

Krv, pijavice i noževi

Puštanje krvi kao terapija se koristilo više od 3.000 godina. Ovakav način liječenja potiče iz Egipta, oko hiljadite godine prije naše ere i korišćen je do sredine XX vijeka. Smatralo se da je uzrok infekcija višak krvi i da tjelesne tečnosti moraju biti uravnotežene. Ovaj način lečenja se najčešće koristio kod infekcija poput upale pluća, a sam čin su uglavnom izvodili berberi.

Jedna od tehnika bila je pravljenje reza na arteriji ili veni, ali se često praktikovalo i prislanjanje zagrejane čaše na kožu kako bi se napravio vakuum, što je izazivalo pucanje krvnih sudova i potkožno krvarenje. Ipak, mnogo poznatija metoda je korišćenje pijavica koje sisaju krv.

Kod bakterija za čije je razmnožavanje neophodno gvožđe, sastavni element crvenih krvnih zrnaca, ova metoda je zapravo bila efikasna.

Malo žive za taj sifilis?

Tokom Američkog građanskog rata, za liječenje inficiranih rana i gangrena koristila su se jedinjenja s jodom, bromom i živom. Ova jedinjenja su sprečavala deobu bakterijskih ćelija, ali su pogubno uticala i na zdrava tkiva, izazivajući bol i oštećenja, pa čak i smrt. Arsfenamin, derivat arsena, koristio se i prvoj polovini XX vijeka. Iako je bio efikasan, zbog njegove upotrebe je moglo da dođe do napada, groznice, oštećenja bubrega i osipa. Na sreću, 1943. godine penicilin je zamenio ove medikamente i ostao primarni vid borbe protiv sifilisa.

Lijek iz bašte

U minulim vjekovima, razni biljni preparati su se koristili za liječenje infekcija, ali je u novije vrijeme mali broj njih prošao klinička ispitivanja.

Jedno od poznatijih biljnih sredstava je kinin, koji se koristio kod liječenja malarije. Prvobitno je korišćen tako što je bio izolovan iz kore drveta kinoa, a od njega se pravio prah koji se potom koristio kao napitak. Danas se u borbi protiv ove bolesti koristi sintetički oblik kinina.

Artemisinin, koji se dobija iz biljke Artemisia annua, još jedan je efikasan lijek za malariju, a kineska naučnica Tu Juju je za otkriće ovog lijeka 2015. dobila Nobelovu nagradu za medicinu.

Med je, takođe, dobar kao prva pomoć u dezinfekciji, a koristili su ga i Sumeri oko 2000. godine p.n.e. Bogat je šećerom koji dehidrira bakterijske ćelije, dok kiselost smanjuje njihov rast i reprodukciju. Med sadrži i enzim glukoznu oksidazu koji redukuje kiseonik do vodonik-peroksida, koji takođe ubija bakterije.

Borba protiv otpornih sojeva

Iako su se neke od ovih drevnih terapija pokazale efikasnima, one jednostavno nisu dovoljno dobre kod liječenja savremenih bakterijskih infekcija. Nažalost, zloupotreba i nepravilno korišćenje antibiotika ih čini sve manje efikasnim.

Svake godine skoro dva miliona ljudi u SAD-u bude inficirano nekim bakterijama otpornim na antibiotike, a najmanje 23.000 ljudi od toga umre svake godine.

Iako se o otpornosti bakterija najviše piše, ona može da se javi i kod drugih mikroorganizama – gljivica, virusa i parazita. Porast broja organizama otpornih na antibiotike ukazuje na potencijalnu opasnost da neke bolesti u budućnosti neće moći da se tretiraju antibioticima.

Izvor: Nacionalna geografija

( Vijesti online )