Ekonomski uticaj Kine na Zapadnom Balkanu predstavlja rizik za EU

Ekonomski uticaj Kine na Zapadnom Balkanu predstavlja rizik za Evropsku uniju naročito u smislu sve većeg oslanjanja na kineske kredite, navodi se u danas objavljenom izvještaju uoči Minhenske bezbjednosne konferencije, čije je djelove prenio BIRN.

Izvještaj, na 100 stranica u kojem su naznačeni svi veliki bezbjednosni rizici širom svijeta, sadrži posebno poglavlje o Balkanu koje se fokusira na sve veći uticaj neevropskih sila, uglavnom Kine i Rusije, u vrijeme kada mogućnost članstva za bivše jugoslovenske republike blijedi.

U Minhenskom izvještaju o bezbjednosti (MSR), kako navodi BIRN, ukazuje se na zaduženost četiri balkanske države naročito prema Pekingu. Crna Gora je rangirana na prvom mjestu kada je u pitanju procenat spoljnog duga prema Kini, koji predstavlja 39 odsto od ukupnog državnog spoljnog duga.

Zbog kredita od 809 miliona eura za izgradnju prvog dijela autoputa stepen duga Crne Gore je porastao na 80 odsto BDP-a, što podstiče bojazni da bi se Crna Gora mogla naći u zamci „dužničke diplomatije“ prema Kini, upozorava se u izvještaju.

Makedonija je na drugom mjestu po zaduženost prema Kini. Petinu njenog spoljašnjeg duga predstavljaju krediti iz Kine. Zatim slijede Bosna i Hercegovina i Srbija. One duguju Pekingu 14 i 12 odsto od ukupnog spoljnog duga, prenosi BIRN.

„Mada Peking podržava prijem regiona u EU, njegove aktivnosti podstiču sumnje unutar Evropske unije da bi Kina mogla iskoristiti svoju ekonomski moć za političku dobit“, stoji u izvještaju.

Takođe se navodi da kineski proizvodi ne podliježu nužno pravilima transparentnosti i održivosti evropskog bloka.

U izvještaju se, kako prenosi BIRN, navode i drugi primjeri kineskog uticaja u regionu, poput promovisanja „pozitivnog „ izvještavanja o Kini u srpskim medijima u organizovanje simpozijuma o „razumnom novinarstvu“. Naglašava se redovno objavljivanje kolumni Sija Đinpinga u srpskim medijima.Takođe se naglašava uspon mreže Kine i centralnoevropskih i istočnoevropskih zemalja (mehanizma saradnje poznatog kao 16+1), koja popularizuje suštinske interese Pekinga u svim balkanskim državama, naročito u Makedoniji.

U izvještaju se navodi da mada EU ostaje vodeći donator i investitor u regionu, tek je nedavno postala svjesna rizika pojačanog prisustva Kine i Rusije u regionu, dok je istovremeno „umanjena izvjesnost prijema u EU“.

U tom kontensktu BIRN navodi rezultate istraživanja koje je sproveo Regionalni savjet za saradnju u šest zapadnobalkanskih država koje je pokazalo da je vjera u mogućnost članstva u EU i dalje prisutna i dominantna. Skoro 50 odsto ispitanika smatra da će ulazak u EU donijeti pozitivne promjene njihovim državama, dok njih 30 odsto smatra da će se situacija pogoršati.

Minhenski izvještaj o bezbjednosti, koji predlaže teme i postavlja pitanja o bezbjednosnom stanju u svijetu sastavljen je uoči Minhenske bezbjednosne konferencije koja će se u četvrtak održati u ovom gradu u Bavarskoj. Očekuje se dolazak 40 šefova država i 100 ministara, uključujući njemačku kancelarku Angelu Merkel, američkog potpredsjednika Majka Pensa i ruskog šefa diplomatije Sergeja Lavrova.

Dojče vele navodi da je sadržaj Minhenskog bezbjednosnog uizvještaja (MSR) zabrinjavajući. Šef konferencije i njemački diplomata Volfgang Išinger u njemu navodi: „Nastupa nova era borbe za vlast između SAD, Kine i Rusije. Ona ide ruku pod ruku sa određenim vakumom vlasti koji se odnosi na liberalni međunarodni poredak“.

Sjedinjene Države, sa predsjednikom Donaldom Trampom na čelu, pokazuju malo interesa za međunarodne sporazume, otvoreno stavljajući pod znak pitanja institucije kao što su NATO i UN, stoji u izvještaju.

Nova rivalstva

U Minhenskom bezbjednosnom izvještaju se, kako prenosi DW, navodi da su SAD identifikovale „Kinu i Rusiju kao dva glavna strateška izazivača“. Novo suparništvo između tri velike sile ispoljava se sasvim drugačije nego u prošlosti. Sukob između Vašingtona i Pekinga trenutno se najviše odražava na ekonomska i trgovinska pitanja. Rusija i Kina se, s druge strane, osjećaju ujedinjeni u svom „savezu autokratija" kao protivgrači Zapada, ali su i međusobno konkurenti i pomno vrebaju jedna drugu kada se radi o geopolitičkim pitanjima.

S druge strane, rivalstvo između Rusije i SAD postoji prvenstveno u politici naoružanja. Nakon raskida Sporazuma o zabrani upotrebe nuklearnih raketa srednjeg dometa (INF), pod znakom pitanja su i drugi ugovori. Trenutno djeluje „malo vjerovatno“ da će Moskva i Vašington produžiti Sporazum o strateškom naoružanju (START), koji ističe 2021.

U izvještaju stoji da je Evropska unija slabo pripremljena za novo nadmetanje velikih sila i da trenutno niko nema dobro osmišljen „plan B“, s kojim bi se Evropa bezbjednosno-politički mogla emancipirati.

( Nada Bogetić )