Roman Emila Habibija: Zemlja u stanju stalne krize

“Opsimista - Čudnovati nestanak Srećka Nesrećkovića” je najpoznatije djelo palestinskog autora Emila Habibija. Ovo je knjiga o Palestincima koji su poslije 1948. godine nastavili da žive u Izraelu, u stanju permanentne krize. “Opsimistu” je s arapskog preveo Srpko Leštarić, a objavio Klio.

Radnja ove knjige dešava se na okupiranim arapskim teritorijama u Izraelu. Surovosti okupacione sile dato je vidno mjesto u zbivanjima, kao i u udjelu arapskih paravojnih struktura u začinjavanju međusobne omraze tokom ranih faza jevrejske kolonizacije. Roman se prividno zasniva na epistolarnoj tehnici, isprepletanoj s magijskim realizmom. Glavni junak se na izvjestan način može okarakterisati kao negativni junak, sa svim slabostima običnog čovjeka, a njegov protivnik je predstavnik tajne policije za koju cijeloga života radi.

Iako su glavna zbivanja u romanu smještena unutar granica Izraela iz 1948. i slikaju prvenstveno težak život palestinskog življa koji je ostao u zavičaju po ustanovljavanju izraelske države, “Opsimista” je pozdravljen kao inteligentno i zabavno štivo. Sam Habibi, u intervjuu Radvi Ašur 1978, kaže da mu je cilj bio da oslobodi izrabljivane od teškog osjećaja da je izrabljivač neizmjerno moćan i da je zato odabrao antijunaka, čiji postupci često izazivaju na smijeh i koji objedinjuje sve mane protiv kojih je sam pokušavao da se bori.

Habibijev “Opsimista” je objavljivan najprije u nastavcima u listu “Itihad”, organu KP Izraela, od 1972. do 1974. godine. Odmah potom štampan je u Haifi i Bejrutu kao knjiga koja je u tren oka rasprodata širom arapskih zemalja. Za tri godine štampana su i doštampavana tri izdanja, svako u sve brojnijem tiražu od prethodnog. Tada se jasno pokazalo da ta neodoljiva mješavina crnog humora, burleske, parodičnih začikavanja i gorkoironičnih aluzija na tragična zbivanja odskače od suvoparne, „ultrarealističke“ arapske proze svoga vremena. Habibijev roman pokazao se kao autentično, uistinu originalno djelo, pisano svježe i, mada ga praktično nije moguće imitirati, otvorilo je nove vidike i postavilo nove izazove.

Emil Šukri Habibi (1922-1996) rođen je u Palestini za britanskog mandata, u hrišćanskoj porodici. Tokom 1946. uređivao je nedjeljnik “El Mahmaz“ (Mamuza), a potom, od 1972, čitavih sedamnaest godina bio je glavni urednik komunističkog dnevnika “Itihad” (arap. ujedinjenje). Kao jedan od osnivača i poslanik Komunističke partije Izraela bio je u čak pet mandata član Kneseta. Nije napisao mnogo djela, ali je za svoj književni rad dobio najviša priznanja. Njegov “Opsimista” nalazi se na listi od sto najboljih arapskih romana koju je prije petnaestak godina u jednoj anketi sačinilo preko sto vodećih književnih kritičara iz svih arapskih zemalja i Izraela.

( Vujica Ognjenović )