Air: Eksperti za muzičko kolektivno sjećanje

Sredinom 90-ih godina su u Versaju Nikola Gordan i Žan-Benua Dunkel osnovali Air (akronim od ”Amour Imagination Rêve” - ”ljubav, snovi, imaginacija”). Članovi jednog od najuticajnijih francuskih bendova prethodno su sa još dva značajna francuska elektro autora, Aleksom Guferom i Ksavijerom Žamuom, svirali u indie rock bendu Orange, ali njihova saradnja pod novim imenom počinje tek nakon prvog singla, atmosferičnog ”Modulor”-a, koji je Gordan snimio kao muzičku posvetu velikom arhitekti Le Korbezjeu u trenutku kada još uvijek nije namjeravao da se kao student arhitekture profesionalno bavi muzikom. Singl je završio na kompilaciji ”Source Lab”-a, a potom ga je objavila i britanska etiketa ”Mo Wax“. Dunkel, koji je studirao matematiku, odmah je kontaktirao Gordana u namjeri da zajedno nastave da rade pod imenom Air.

Prvi zajednički singl ”Casanova 70” postavio je temelje karakterističnog zvuka grupe - skladna sinteza atmosferičnih analognih sintisajzera i elegantnog kontinentalnog popa 60-ih. Filmični saundskejp ovog benda koji podsjeća na futurističko isčitavanje soundtrackova tog doba, longue muzike i space age popa, diferencirao se od ostalih chilout i downtempo autora po tome što je njihov zvuk bio organskiji , a i više okrenut popu i melodiji, a ne jazzu i ritam sekciji. Zbog toga su Air vrlo brzo došli do publike, njihova prepoznatljivost vrlo lako je počela da sažima različite uticaje i žanrovsku svestranost u jednu kompleksnu stilsku šarolikost koja je svojim kosmičkim zvucima stvorila neuhvatljiv enigmatički zvučni spektar.

Niko nije mogao pretpostaviti da će Air u oronulom studiju golf terena u blizini Pariza snimiti remek djelo ”Moon Safari” (čuveni kompozitor Dejvid Vitaker je naknadno u Abbey Road studiju snimio orkestracije).

Objavljen 1998. godine za ”Virgin Records”, album je francuskom duetu donio instant uspjeh. Psychodelic space rock balda ”Sexy Boy” i elektro-minimalizam ”Kelly Watch the Stars” kao udarni signlovi postaju hitovi na alternativnoj muzičkoj sceni uspostavljajući vezu između publike koja voli generički chill out zvuk i autorsku muziku. Evocirajući pop psihodeliju The Beatlesa i The Beach Boys (koje su semplovali u izvanrednoj pjesmi ”Remember”) u sintezi sa filmskom muzikom 60-ih i Genzbur romanticiznom, postali su eksperti muzičkog kolektivnog sjećanja.

Dvije godine kasnije su se vratili sa saundtrakom za zanimljivu dramu Sofije Kopole ”The Virgin Suicides”. Nastavljajuići sa svojom interpretacijom elektronske muzike koja nije za ples, Air su na ovom albumu akcentujući melodiju i atmosferu podigli svoju emocionalnu senzitivnost na još sublimniji nivo. Drugi studijski album “1000Hz Legend” (2001) je napravio distancu od njihovog svilenog ”Moon Safari” zvuka: atmosfera je postala mračnija, zvuk ritmičkiji i grublji a pored fenomenalnog singla ”How Does It Make You Feel?”, gotovo sve pjesme su melodijski minimalističkije.

Naspram njegovog klupskog zvuka naredni ”Talkie Walkie” (2004) je odobrovoljio ostarele fanove jer su se vratili sofisticiranijem zvuku. U većoj mjeri synth-pop nego ostali albumi, ”Talkie Walkie” je pojednostavio njihov zvuk i sveo ih na efektnu strofa-refren strukturu. Podcjenjivani ”Pocket Symphony” (2007) je vratio bend kompleksnom zvuku sa početka karijere inkorporirajući u ”Moon Safari” diskurs eksperimente i mračniju melanholiju. Nakon izvanrednog albuma uslijedio je na sličnim estetskim smjernicama još jedno odlično izdanje pod imenom ”Love 2” (2009), nakon čega su 2012. snimili saundtrack za restauriranu verziju naučno-fantastičnog filma Žožda Melijea ”Le voyage dans la lune” iz 1902. godine.

Sa futurističkim zvukom analogne elektronike i suptilnim smislom za aranžmane i melodiju, Air su pokazali da jedini način da napravite atmosferičnu elektroniku nije samo crni korijeni trip-hopa i world muzika, već i evropska pop muzika. Ovaj francuski duo je napravio ravnotežu elektronike, psihodelije i popa u savršenoj sinergiji žanrova koji se međusobno usklađuju i dopunjuju. Stilske bravure Aira su savršeni pop ekvilibrij kontinetnalne muzike koja parira anglo-saksonskoj rock dijalektici kontrapunkta na jedan dostojanstven i maštovit način. Ako bi se moglo govoriti o temeljima moderne evropske muzike onda bi svakako najveći uzori bili pored Kraftwerk i Air: oni ne samo da su postavili okvire novih stilova, već su napravili izvoran zvuk iz kojeg će proisteći izobilje novih autora. Blistav saundskejp Aira je raskošan miks elektronike i akustike. Ukrašene i staromodne, pjesme Aira pokazuju veliku umještnost ovog dueta da inventivnost poveže sa antikvarnim zvukom 60-ih i 70-ih kroz koji se često prožima i uticaj Serža Genzbura. Kao još jedan primjer postmodernog tretiranja pop muzike, Air su plodotvoran bend koji domišljato reinterpetira sentimente zastarjelih žanrova kroz vizuru space-pop estetike: njihov retro-futurizam je imaginativno putovanje kroz sazvježđa muzičke prošlosti na jedan eksvizitan način.

Sedativno dejstvo Air zvuka govori nam o jakom psihodeličnom senzibilitetu koji imaju ovi autori: dok slušamo njihove albume plutamo u vakumu između hipnotičkog ritma i halucinogenih sintisajzera.

Kao sinteza dream-popa i berlinske faze Dejvida Bouvija i Brajana Ina, Air su sublimirali avangardu ovih autora u praver male narkotičke ”džepne simfonije ”.

U savršenom spoju sentimentalnosti i ambijentalne muzike, Air su melanholiju doveli do potpune gracioznosti. Elegantnost i bezvremenost njihove muzike nudi instant katarzu: nepostojanje dramatičnosti u njihovoj lirici nudi nam momentalno emocionalno očišćenje. Nježni zvuk i osjećajnost ovog benda je jedan od najtananijih primjera sentimentalnosti u istoriji popularne muzike. Njihov “aristokratski” senzibilitet je liričan u predivnom nijansiranju sentimenata, gradeći na jedan otmjen i milozvučan način primamljive i tople empatije. Romantična poetika grupe Air je jedan od najrafiniranijih pop ugođaja na recentnijoj muzičkoj sceni. Njihov čudesno lijep kosmos je očaravajući emocionalni zanos kojeg odlikuje velika muzička elokventost i smisao za produkciju dotjeranost.

Nestvarana zvučna slika, zanosne instrumentalne sekcije i anđeoski vokali ukrašavaju njihove bajkovite kompozicije, pokazujući da su oni jedni od najvećih manirista u istoriji muzike. Inteligentno se poigravajući sa stilskim obrascima, Air su postali majstori izvrtanja ustaljenih prosedea i formi, inverzujući klasične pop sheme u čarobne ambijentalne fantazije. Mijenjajući aspekt žanra u uniformne cjeline u kojim se strofa i refren stapaju u međusobne varijetete oni su emotivan opsenarski trik za istančane i senzualne duše izgubljene u sopstvenoj prefinjenosti i hipersenzitivnosti. Slušati Air je kao da ponirete u samog sebe: introspektivna delikatnost njihovih albuma je poput prelistavanja dnevnika u kojem pomirljivo isčitavate prohujala vremena. Kao pokretač pojačane čulnosti i osjećanosti Air su prostranstvo reminiscencija, saundtrak za memoarističko evociranje srušenih snova i slomljenih srca u kojem je svako konačno pronašao svoj davno izgubljeni mir.

( Nemanja Bečanović )