Ruska avangarda u Beogradu

Pokret koji je podstakao revoluciju i nove vidove interpretacije u umjetnosti, prvi put pred publikom u Beogradu. Povodom obilježavanja stogodišnjice nastanka Crnog kvadrata, remek-djela vodećeg umjetnika ruske avangarde, Kazimira Maljeviča, koje predstavlja svojevrsnu revoluciju u umjetnosti, u Muzeju istorije Jugoslavije (objekat Stari muzej) otvorena je u srijedu izložba Ruska avangarda u Beogradu. Autorke izložbe su kustoskinje, Ana Pahomova i Faina Balahovska. Na izložbi će biti predstavljena umjetnička djela čuvenih autora iz pet ustanova: Ruskog državnog arhiva književnosti i umjetnosti, Rostovsko-jaroslavskog državnog muzeja arhitekture i umjetnosti, Regionalnog muzeja umjetnosti oblasti Ivanovo, Muzeja umjetnosti Jaroslavske oblasti i Državnog istorijsko-arhitektonskog, umjetničkog i pejzažnog muzeja Caricino. Postavku će upotpuniti i jedanaest djela iz kolekcije Narodnog muzeja u Beogradu, a izložba će trajati do 28. februara 2016. godine.

Izložba obuhvata 117 radova poznatih umjetnika: slike, crteže, ilustracije za knjige, skice kostima za pozorište i film, porcelan sa propagandnim porukama i idejne nacrte arhitektonskih zdanja. Među najznačajnijim djelima su grafike i slike Vasilija Kandinskog, Aleksandra Rodčenka, Ivana Kljuna, Aleksandra Arhipenka, Aleksandra Vesnina i Ljubov Popove, kao i djela primijenjene umjetnosti Kazimira Maljeviča.

Izbor djela čini pregled ruske avangarde koja ne predstavlja jedinstveni umjetnički pravac, već široki okvir za umjetničke, literarne i pozorišne eksperimente, tokom prve trećine 20. vijeka. Taj radikalni umjetnički pokret širih razmjera, koji je u jednom trenutku slavljen, u drugom potpuno osporen i zabranjen, danas je ponovo prihvaćen. Ruska avangarda u Beogradu odslikava jedinstveni fenomen, nastao kada se oformila grupa umjetnika koja je u umjetnosti vidjela zamjenu za religiju i put ka promjeni društva. Uvođenje geometrizacije u likovni izraz umjesto figuralnosti, predstavljalo je odraz modernizacije pretežno agrarnog ruskog društva i snažnu vjeru u radničku revoluciju, progres i industrijalizaciju. Na izložbi će biti predstavljeni radovi oko pedeset umjetnika koji obuhvataju skoro sve pravce ruske avangarde: futurizam, suprematizam, konstruktivizam i funkcionalizam.

Vrhunac uspona avangarde poklapa se sa razvojem bioskopa, pa će izložba obuhvatiti i skice kostima i scenografije za film “Aelita: kraljica Marsa”, Aleksandre Ekster i prikazati grafičke ilustracije kostima i scenografije za predstave slavnog režisera, Sergeja Ejzenštajna, koji je najviše doprinio razvoju filmske montaže u svjetskoj kinematografiji.

Jedan od pravaca koji je proistekao iz avangarde u poeziji je i futurizam. Dio postavke sa grafičkim radovima će uključiti ilustracije za knjige „oca ruskog futurizma“, umjetnika Davida Burljuka, kao i radove Natalije Gončarove, Olge Rozanove, Velimira Hlebnikova i Alekseja Kručena.

Neizostavno ime ruske avangarde svakako je i El Lisicki koji će na beogradskoj izložbi biti predstavljen ne samo radovima iz oblasti arhitekture, od kojih je najpoznatija utopijska ideja horizontalnih solitera, već i sa četiri grafike iz Narodnog muzeja u Beogradu.

Djela iz Prve Zenitove izložbe

Postavka izložbe biće upotpunjena sa jedanaest djela iz kolekcija Narodnog muzeja u Beogradu. Radovi Arhipenka, Kandinskog, Lisickog i Kozinceve-Erenburg su dio umjetničke ostavštine Ljubomira Micića, koja se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.

Djela su bila sastavni dio Prve Zenitove međunarodne izložbe nove umjetnosti koju je osnivač tog časopisa i osobenog avangardnog pokreta, Ljubomir Micić organizovao 1924. godine u Beogradu.

Uključivanje radova ruskih umjetnika iz Narodnog muzeja, predstavnika avangardnih pokreta, u aktuelnu izložbu Ruska avangarda u Beogradu biće podsjećanje na istorijske trenutke kada su se u Beogradu odvijali događaji značajni za evropsku istoriju avangarde. Pored pomenute izložbe iz 1924, upravo zahvaljujući Zenitu i dvobroju časopisa iz 1922, poznatom i kao Ruska sveska, a koji su uredili upravo Ilja Erenburg i El Lisicki, prvi put su na ovim prostorima predstavljeni akteri i ideje ruske avangarde.

( Kultura "Vijesti" )