NVO o primjeni strategije JIE 2020: Reforme da budu unutrašnja stvar
NVO iz regiona smatraju da Strategija 2020 može biti okvir za njihovo veće uključivanje u monitoring rada nacionalnih vlada
Nevladine organizacije iz regiona nezadovoljne su načinom na koji su uključene u donošenje bitnih zakona i strategija u svojim državama i smatraju da civilno društvo treba da budu korektivni faktor u primjeni Razvojne strategije jugoistočna Evropa 2020 i omogući “lokalno vlasništvo” nad njenim ciljevima.
Saglasni su da Strategija može biti okvir za njihovo veće uključivanje u monitoring rada nacionalnih vlada.
Ova strategija je usvojena krajem 2013. uz značajnu ulogu Savjeta za regionalnu saradnju (RCC). Njen horizontalni stub “Upravljanje usmjereno na rast”, između ostalog, odnosi se na prakse dobrog upravljanja, koje podrazumijevaju i veću transparentnost javne uprave i veću uključenost građana i javnosti u donošenje odluka. Ključni ciljevi “Upravljanja usmjerenog na rast”, podrazumijevaju međuzavisne procese uspostavljanja transparentnih i efikasnih javnih uprava, suzbijanje korupcije i napredak u ostvarivanju vladavine prava.
Veća transparentnost jedan je od osnovnih preduslova suzbijanja korupcije i efikasne primjene zakona što je prepoznato i u ovom regionalnom strateškom dokumentu. Međutim, region, kada su u pitanju transparentnost instutucija, pristup javnoj službi ili uključivanje građana, podsjećaju NVO, ne stoji dobro.
Evropska komisija je u novom Izvještaju o napretku Crne Gore ocijenila da je potrebna veća transparentnost u Vladinim procedurama za saradnju i konsultacije s organizacijama civilnog društva.
“Javne konsultacije se ne organizuju na sistematičan način. Kada se i održe, one nužno ne uključuju sve relevantne zainteresovane strane ili bivaju organizovane sa zakašnjenjem”, navodi se u Izvještaju.
Nedavno objavljeni izvještaj Centra za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) takođe je ukazao na slabosti u primjeni Uredbe o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i NVO u Crnoj Gori. Tokom istraživanja, CRNVO je prikupio podatke da je svega tri od ukupno 32 organa državne uprave tokom 2014. spovelo proces konsultovanja NVO u izradi akata iz svojih godišnjih programa rada.
Slično je i u Bosni i Hercegovini. Emsad Dizdarević iz Transparency International BiH, kaže za “Vijesti” da se njegova zemlja suočava sa problemom da se bitni zakoni donose po skraćenim postupcima ili u tajnosti.
“To je sada slučaj sa Zakonom o državnoj službi, koji je jedan od ključnih zakona za reformu javne uprave, a utvrđen je na Vladi u potpunoj tajnosti”, kaže Dizdarević.
U novoj Strategiji proširenja EU, reforma javne uprave i funkcionisanje demokratskih institucija zauzimaju ključno mjesto, uz vladavinu prava i ekonomska pitanja.
“Ovo je prvo proširenje u kome je reforma javne uprave definisana kao jedan od ključnih stubova procesa proširenja”, kaže viša programska menadžerka u Centru za evropske politike iz Beograda,Milena Lazarević.
JIE 2020 Strategija prati prioritete EU i u velikoj mjeri se preklapa sa zahtjevima koji uslovljavaju proces pristupanja zemalja zapadnog Balkana EU.
“U zemljama članicama se dešavalo da, kada nestane taj efekat eksternog eksperta koji će da uslovljava državu da primjenjuje različite aktivnosti i ostvaruju napredak u svom funkcionisanju, one zapravo 'nazaduju'. Imamo sada mogućnost da napravimo dovoljno znanja i dovoljno interesovanja i da stvorimo kontinuirani pritisak koji će nastaviti da postoji i nakon što naše države pristupe EU i da mi možemo kao interni korektivni faktor da nastavimo da uslovljavamo državu i pritiskamo da se te reforme ne vrate unazad i ne ponište”, rekla je Lazarević.
Milena Milošević iz Institutu alternativa smatra da je dodatna vrijednost JIE 2020 Strategije u tome što ona insistira na djelotvornom pružanju javnih usluga, reformi pravosuđa i borbi protiv korupcije kao osnovnim preduslovima sveukupnog ekonomskog rasta. Međutim, dok je za 2014. i 2015, Crna Gora donijela Nacionalni akcioni plan za primjenu Strategije, koji se odnosio i na ekonomsko-socijalna pitanja i na vladavinu prava, ovaj dokument je za naredni period zamijenjen Programom ekonomskih reformi za period 2015-2017.
“Program se odnosi na mnoga pitanja pokrivena JIE 2020 Strategijom, počev od, primjera radi, pametnog rasta, koji velikim dijelom podrazumijeva prilagođavanje sistema obrzovanja potrebama tržišta rada. Kada je u pitanju upravljanje usmjereno na rast, Program ekonomskih reformi svodi se uglavnom na podsticanje povoljnog poslovnog okruženja i racionalizaciju javnog sektora. Međutim, čak i u ovim djelovima, oslanja se na inicijative Vlade, kao što su 'Giljotina propisa' i 'Plan unutrašnje reorganizacije javnog sektora', koje su, prema mišljenju Instituta alternativa, postavljeni na klimavim osnovama i samim tim nijesu postigli očekivane efekte”, kaže Milošević. Dodaje da činjenica da mnoge druge oblasti “Upravljanja usmjerenog na rast”, ostaju zanemarene u Programu ekonomskih reformi, pruža dodatnu šansu civilnom društvu da se uključi u postizanje regionalnih ciljeva koji se odnose na veći profesionalizam javnih službi, bolju regionalnu saradnju u borbi protiv korupcije, reforme pravosudnih organa i njihovu saradnju i uopšte efikasniju primjenu zakona na zapadnom Balkanu.
Ministri poručili da će “dati sve od sebe” da sprovedu Strategiju
Ministri ekonomija zapadnog Balkana poručili su sa jučerašnje konferencije u Budvi da su odlučni da nastave regionalnu saradnju zasnovanu na principima odgovornosti, uključenosti, solidarnosti i dobrim susjedskim odnosima. Time će, kako su kazali, doprinijeti povećanju kompetitivnosti i razvoja ekonomija i biznisa jugoistočne Evrope.
Iz Savjeta za regionalnu saranju je saopšteno da je na kraju ministarske konferencije Investicionog komiteta za JIE usvojena deklaracija pod nazivom „Održivi razvoj u JIE kroz povećanje kompetitivnosti”.
U deklaraciji je istaknuta spremnost ministara da daju sve od sebe kako bi sproveli Strategiju razvoja JIE do 2020.
Otvarajući konferenciju, ministar ekonomije Crne Gore Vladimir Kavarić istakao je da su velika migrantska kriza, zatim kriza eurozone, događaji u Ukrajini i na Srednjem istoku negativno uticali na čitavu JIE.
„Zato je nastavak reformi od vitalnog značaja za uspostavljanje povjerenja i proširenje saradnje u regionu", kazao je Kavarić.
Za primjenu Strategije su odgovorne nacionalne vlade
Predstavnici regionalnih nevladinih organizacija na konsultativnom sastanku nedavno održanom u Podgorici složili su se da posebnu pažnju treba posvetiti monitoringu Razvojne strategije JIE 2020. Sastanak je organizovan u okviru projekta “Upravljanje za rast Crne Gore: Od nas zavisi”, koji Institut alternativa sprovodi uz podršku Savjeta za regionalnu saradnju (RCC) u okviru primjene Razvojne strategije Jugoistočna Evropa 2020.
Ocijenjeno je da je ključna odgovornost za primjenu regionalne strategije na nacionalnim administracijama, pa organizacije civilnog društva treba to da iskoriste kao dodatan prostor za zagovaranje svojih preporuka i postavljanje strateških prioriteta na nacionalnom nivou.
( Biljana Matijašević )