Oraskomu ostavili i njemačke mine
Godinama nedostupni vojni kompleks može da obiđe ko god želi, jer nema obezbjeđenja
Bivši vojni kompleks, uključujući i zarušene njemačke bunkere pune eksploziva, dostupan je svima poslije gotovo 80 godina, nakon što se Vojska Crne Gore (VCG) nedavno povukla sa sjeverne obale poluostrva Luštica.
Super atraktivni kompleks, međutim, još nije formalno preuzeo novi korisnik - kompanija "Luštica Development", pa svako ko želi može da prošeta betonskim putem uz obalu do dva kilometra udaljenog Pristana, koji Mornarica VCG još koristi.
Iz Ministarstva odbrane (MO) "Vijestima" je potvrđeno da je vojni kompkes još u državnom vlasništvu i da njime raspolaže MO, ali da se više aktivno ne koristi.
"Dio bivše vojne lokacije 'Petrovići'... izdat je u zakup društvu "Luštica Development" koje predvodi konzorcijum "Orascom"", saošteno je "Vijestima" iz resora ministarke Milice Pejanović-Đurišić.
"Orascomu" je, u okviru bivšeg vojnog kompleksa, u višedecenijski zakup 2009. godine dato ukupno 20.890 kvadrata "šuma treće kategorije" i 1.872 kvadrata "neplodnog zemljišta", ali se radnici, ili obezbjeđenje te firme, još nije za stalno pojavilo u Petrovićima.
U katastru su za ovo zemljište upisani tereti sudskih sporova, koje su proteklih godina protiv države pokrenule starosjedilačke porodice - Đuršenović, Slavović, Zgradić, Francesković i Čepranić.
Starosjedioci traže da im država vrati djedovinu, koju im je svojevremeno oduzela za potrebe odbrane zemlje, da bi potom bila promijenjena namjena atraktivnog zemljišta.
Pored neriješenog pitanja restitucije, najveća prepreka budućoj turističkoj valorizaciji kompleksa “Petrovići“ je zarušeni stari potkop za municiju, koji su, djelimičnim miniranjem, zatvorili Njemci 1944. godine, prilikom povlačenja iz Boke pred partizanima.
Potkop se nalazi oko 300 metara zapadno od ulazne kapije kompleksa. Nakon povlačenja VCG, obezbijeđen je ogradom od čeličnih kolaca sa trostrukim redovima bodljikave žice, na kojim stoje upadljivi napisi “Mine“.
Vidljiva je i stara tabla na kojoj piše “Minirano-zabranjen pristup“, ali stražara nema.
Iz MO, međutim, tvrde da Mornarica VCG i dalje obezbjeđuje ovu lokaciju, jer se ne zna što se sve od neeksplodiranih ubojnih sredstava krije u utrobi starog potkopa, čiji je samo ulaz zarušen eksplozijom.
"U cilju raščišćavanja potkopa Petrovići, za čiju realizaciju su potrebna značajna finansijska sredstva, MO je pomoć ponudila NATO organizacija i isti su, u okviru NATO TRUST fonda, opredijelili sredstva za ovu namjenu. Realizacija raščišćavanja potkopa Petrovići predviđena je za II fazu NATO TRUST fonda, čije potpisivanje je u toku", odgovoreno je iz MO.
Prva skladišta napravila Austro - Ugarska prije više od vijeka
"Petrovići" su vojna lokacija više od vijeka, jer je još Austro-Ugarska napravila više skladišta mornaričkog naoružanja i vojne opreme, a kompleks je kasnije koristila i Kraljevska mornarica Jugoslavije.
U vrijeme SFRJ, cijeli kompleks je dodatno uređen i dograđen i kroz njega je probijen put uz obalu. Postoji nekoliko objekata – stražara, kuća za smještaj vojne posade, tehničkih zgrada, tri veća nadzemna skladišta i dva novija podzemna tunela, duga po nekoliko stotina metara, u kojima su se skladištilo razno naoružanje i municija.
U "Petrovićima" je i jedno manje kameno mulo, te ostaci betonsko-drvenog pristaništa.
Kompleks obuhvata bukvalno netaknutu prirodu – kamenitu morsku obalu i šikaru iznad nje. Proteže se nekoliko stotina metara zapadno od posljednjih kuća u tivatskom naselju Krašići, sve do dva kilometra udaljenog ulaza u aktivni vojni objekat “Pristan“, a „u visinu se diže“ i stotinjak metara, neposredno ispod trase lokalnog puta Krašići-Klinci-Rose.
Građen u vrijeme Kraljevine Jugoslavije, koristili ga Italijani, potom i Njemci do povlačenja 1944.
Potkop "Petrovići", prema tvrdnjama starijih mještana, građen je u vrijeme Kraljevine Jugoslavije, najvjerovatnije od 1936. do 1938.
Tokom Drugog svjetskog rata, koristile su ga italijanska i njemačka vojska za skladištenje većih količina razne artiljerijske municije.
Najveće granate bile su kalibra 280 milimetara za baterije topova obalske artiljerije koji datiraju još iz Austro-Ugarske, a čiji su vatreni položaji bili u neposrednoj blizini potkopa.
Do vatrenih položaja, navodno, municija za topove dopremana je elevatorom.
Prilikom povlačenja iz Boke pred partizanskim jedinicama, Njemci su u jesen 1944. godine zarušili prednji dio potkopa, na oko 30 do 40 metara od ulaza.
Potkop je približnih dimenzija 120*2,5*5 metara, ali ne postoji sačuvana građevinska dokumentacija u vojnim arhivama, pa i dalje predstavlja priličnu enigmu.
Sigurno je da se u njemu i dalje nalaze velike količine minsko-eksplozivnih sredstava i razne municije, zbog čega je bivša Vojska Jugoslavije još 1994. godine počela raščišćavanje.
Zbog nedostatka novca i stručnjaka, radovi su, međutim, obustavljeni. Ugovoreni troškovi su tada iznosili oko 1,2 miliona njemačkih maraka.
( Siniša Luković )