Vrhovni sud: Oni su samo civile vraćali odakle su došli

Vrhovni sud odbio je kao neosnovan zahtjev za zaštitu zakonitosti koji je Tužilaštvo podnijelo protiv pravosnažnih oslobađajućih presuda u predmetu deportacija Muslimana i Srba iz Crne Gore, vlastima Republike Srpske 1992. godine.

“U postupku odlučivanja po zahtjevu za zaštiti zakonitosti, Vrhovni sud se može upuštati u ocjenu pravilnosti utvrđenog činjeničnog stanja samo ako je zahtjev za zaštitu zakonitosti podignut u korist okrivljenog. Kako je u konkretnom slučaju zahtjev za zaštitu zakonitosti podignut na štetu okrivljenih, ovaj sud se ne može upuštati u ocjenu pravilnosti i potpunosti utvrđenog činjeničnog stanja, pa ni u osnovanost podignutog zahtjeva. Valja ukazati da je prilikom odlučivanja o zahtjevu za zaštitu zakonitosti, Vrhovni sud ograničen samo na ispitivanju povreda zakona na koje se državni tužlac poziva u zahtjevu”, piše u presudi Vrhovnog suda.

Prvostepeni Viši sud u Podgorici oslobodio je optužbe za ratni zločin tadašnje šefa SDB-a Boška Bojovića, pomoćnika ministra policije Milisava Markovića, načelnika sektora SDB-a u Herceg Novom Radoja Radunovića, načelnika CB Herceg Novi Milorada Ivanovića, komandira stanice milicije u CB-u Herceg Novi Milorada Šljivančanina, načelnik SDB-a u Ulcinju Božidara Stojovića, načelnika Odjeljenja bezbjednosti u Ulcinju Sretena Glendžu, službenika SDB-a u Herceg Novom Duška Bakrača i načelnika CB Bar Branka Bujića.

U toj presudi, između ostalog, piše da optuženi kao pripadnici MUP-a Crne Gore, nisu bili dio oružanih snaga tadašnje Savezne republike Jugoslavije i ne može se prihvatiti da su kršili pravila međunarodnog prava.

Vrhovni sud je u obrazloženju napisao da je Viši sud jasno zaključio da nema dokaza da su okrivljeni izvršili krivično djelo...

“Neprihvatljivi su navodi zahtjeva za zaštitu zakonitosti tužioca da su u presudama Višeg i Apelacionog suda učinjene bitne povrede odredaba krivičnog postupka... Posebno je bilo potrebno navesti na koji način su okrivljeni kršili pravila međunarodnog prava Dopunskog protokola II, koji se odnosi na zabranu prinudnog 'premještanja' civila. To je bilo potebno navesti iz razloga što pojmovi 'preseljenje' i 'premještaj' civilnog stanovništva, nijesu dovoljno razjašnjeni u teoriji i praksi domaćeg prava, a prema međunarodnom običajnom pravu i stavovima zauzetim u nekoliko presuda Međunarodnog suda, nijesu istog značenja. Iako se ova dva pojma odnose na nezakonitu evakuaciju pojedinaca sa teritorije na kojoj borave, preseljenje, (deportacija) predstavlja odvođenje van granica svoje države. Premještanje u smislu Dopunskog protokola II, se odnosi na premještanje civila unutar važećih granica i na prisilno napuštanje teritorije na kojoj žive. Iz ovog proizilazi da 'preseljenje' civilnog stanovništva kao radnja izvršenja krivičnog djela ratni zločin protiv civilnog stanovništva i 'premještanje' civilnog stanovništva prema Dopunskom protokolu II, ne podrazumijeva i radnju vraćanja civilnog stanovništva u svoju državu, što je u konkretnom slučaju i učinjeno, jer su civili srpske i muslimanske nacionalnosti, vraćeni iz Crne Gore u Bosnu i Hercegovinu”, napisali su iz Vrhovnog suda.

Oni su zatim konstatovali da radnja vraćanja civilnog stanovništva u svoju državu, zakonom nije predviđena kao radnja “preseljenja” civilnog stanovništva: “I ne može predstavljati radnju izvršenja krivičnog djela ratni zločin protiv civilnog stanovništva, niti povredu Dopunskog protokola II, koja propisuje zabranu premještanja civilnog stanovništva i da ne smiju biti prisiljeni da napuste teritoriju na kojoj žive”.

“Prema zaključivanju sudova, vraćanje civilnog stanovništva u državu u koju žive, ne predstavlja ni povredu ostalih normi međunarodnog prava... Nižestepeni sudovi su zaključili da je za izvršenje krivičnog djela ratni zločin protiv civilnog stanovništva potrebno da se vrši kršenje međunarodnog prava koje obavezuje aktivne učesnike u ratu, oružanom sukobu ili ratnoj okupaciji. Zbog toga, učinilac ovog krivičnog djela može biti samo pripadnik vojne, političke i administrativne strane u sukobu... Lice koje bi van ovako shvaćenog organizacionog sastava izvršilo neku od radnji, ne bi odgovaralo za ratni zločin, već za neko drugo krivično djelo, bez obzira na to što je djelo izvršeno za vrijeme rata, oružanog sukoba ili okupacije”, navodi se u presudi.

Morali su po zakonu da slušaju naredbe Pavla Bulatovića

Podsjećaju da u izmijenjenoj optužnici okrivljenima nije stavljeno na teret da su postupali kao pripadnici neke od strana u sukobu, niti da su se svrstali uz neku stranu u sukobu, već da su izvršavajući naredbu ministra unutrašnjih poslova Crne Gore Pavla Bulatovića, a na zahtjev MUP-a Republike Srpske BIH uhapsili osobe koje su došla u Crnu Goru i vratili ih na teritoriju BiH.

“Takvo postupanje okrivljenih, po zaključivanju nižestepenih sudova je u skladu sa odredbama Rimskog statuta Međunarodnog krivičnog suda, kojima je propisano da će se lice koje je počinilo djelo, osloboditi od krivice ako je imalo zakonsku obavezu da postupa po naređenju svog naredbodavca. Zbog toga, vraćanje civila u njihovu državu ne znači da su se stavili na jednu stranu u sukobu. Postupanje po naredbi Pavla Bulatovića, za njih je značilo redovno izvršavanje svojih poslova i zadataka”, navodi se u obrazloženju presude Vrhovnog suda, u kojoj su naveli djelove obrazloženja presuda Višeg i Apelacionog suda.

( Komnen Radević )