Potraga za "crnim zlatom” jača od protesta i upozorenja

Skoro 7.000 potpisa podrške peticiji, protivljenje civilnog sektora i dijela građana, pa ni njihov marš “od Ulcinja pa do na kraj Boke”, nijesu poljuljali Vladu i zaustavili dolazak norveškog broda “Polar Empress”, koji će u narednih mjesec dana tražiti naftu u ulcinjskom podmorju.

Nevladina organizacija “Green Home” već je tražila inspekcijski nadzor jer, kako tvrde, “Polar” i još dva broda - “Ocean Merimad” i “7-Waves”, se od 9. novembra u kontinuitetu kreću van blokova za koje je koncesionar - “Eni i Novatek” dobio dozvolu za istraživanje.

“Operacije istraživanja su… već ozbiljno zastranile i van blokova treba da se klasifikuju kao nelegalne aktivnosti”, navode iz te NVO.

Ekolozi su u više navrata upozoravali da su istraživanja štetna po crnogorski turizam i životnu sredinu.

Iz Vlade, međutim, javnost uvjeravaju da će upravo zaštita prirodnih resursa biti u vrhu njihovih prioriteta, a istraživanje nafte i gasa nazivaju početkom nove industrijske ere u Crnoj Gori.

Crna Gora, jedina država na svijetu koja je Ustavom deklarisana kao ekološka, potpisnica je Pariskog sporazuma Ujedinjenih nacija o klimi, koji obavezuje države da smanje upotrebu fosilnih goriva.

Francuska je lani zbog toga usvojili zakon kojim se zabranjuje istraživanje i proizvodnja nafte i gasa u toj zemlji i prekomorskim teritorijama do 2040.

Brod “Polar Empress” u narednih mjesec dana će prikupljati 3D seizmičke podatke na površini četiri bloka - 5, 6, 9 i 10, ukupne površine oko 1.200 kvadratnih kilometara.

Najbliža tačka koja će biti obuhvaćena istraživanjem, kako navode iz Uprave za ugljovodonike, nalazi se na oko 12,8 kilometara od obale.

Oko 20 odsto površine koja će biti istraživana je u teritorijalnim vodama Crne Gore, dok se 80 procenata nalazi u epikontinentalnom pojasu, u području van granice, na oko 20 kilometara od obale.

Ukoliko rezultati istraživanja budu pozitivni, prve naftne bušotine se mogu očekivati već krajem 2019.

Norveški “Polar Empress” u Crnu Goru je stigao 14. novembra.

Iz Uprave za ugljovodonike tvrde da se sve aktivnosti i prikupljanje 3D podataka obavljaju isključivo na brodu “Polar Empress”, a da su tri manja broda - “Ocean Mermaid”, “7 Waves” i crnogorski “Trio Mare”, pratnja i podrška i da je njihova uloga snabdijevanje, prevoz posade i održavanje zone bezbjednosti oko “Polara”.

Kao odgovor na navode ekologa da će istraživanje dovesti u opasnost životinjski svijet, kažu da je i prije samog istraživanja obavljen monitoring morskih sisara i kornjača i niz drugih aktivnosti, kroz koje je utvrđeno nulto stanje...

Tvrde da je u okviru tih istraživanja, specijalnim uređajem koji je 20 dana bio spušten na morsko dno u zoni blokova 5, 6, 9 i 10, rađeno i stalno osmatranje buke podmorja.

“U cilju utvrđivanja uticaja na riblji fond, vršeno je mjerenje ulova ribe na više lokacija, a ova mjerenja su sprovedena u saradnji sa ribarskim udruženjima i Institutom za biologiju mora iz Kotora, i biće sprovedena i naredne godine u isto vrijeme kako bi se rezultati mogli uporediti”.

Mirsad Kurgaš, jedan od učesnika marša “SOS za Jadran”, kaže da je saglasnost Instituta za biologiju mora, ali i Seizmološkog zavoda, te Agencije za zaštitu životne sredine, “iznuđena” i “fingirana”.

Građanski aktivista iz Bara optužuje nadležne da su sva događanja o istraživanju “obavijena zidom ćutanja”, da zvanične institucije i predstavnici naftnih kompanija dezavuišu javnost i plasiraju dezinformacije - “kako u vezi sa tzv. posljedicama po ekosistem, tako i o dolasku ‘Polar Empressa’ i početku istraživanja”.

Ćutale su, kako je rekao, i političke partije - i vladajuće i one u opoziciji, ćutali su i ribari, osim nekoliko klubova sportskih ribolovaca...

“Profesionalni ribari tvrde da su ucijenjeni i sa naftašima vode pregovore ispod žita”, kaže Kurgaš.

Konzorcijum “Eni i Novatek” je najprije za 127 ribara ponudio obeštećenje od 175.000 eura. Pošto su ribari odbili, ponuđeno je 320.000.

Dok je konačan iznos nadoknade za ribare nezvaničan, iz Uprave za ugljovodonike su i ranije za “Vijesti” tvrdili da je dogovor postignut i da se visina nadoknade utvrđuje prema unaprijed utvrđenoj formuli.

“Nadoknada se isplaćuje za nemogućnost ribanja tokom perioda istraživanja od 34 dana za 20 odsto površine na kojoj se vrši seizmičko snimanje u teritorijalnim vodama Crne Gore”.

Ribari su se nedavno žalili i da nadležni nisu učinili opštedostupnim i informaciju o raspravi o elaboratu procjene uticaja na životnu sredinu drugog koncesionara, grčke kompanije “Energean”, koja je dobila dozvolu za istraživanja u blokovima 26 i 30.

Obavještenje je objavljeno na sajtu Ministarstva ekonomije i u jednom dnevnom listu.

Na opaske civilnog sektora da je posao obavijen velom tajne, iz Uprave koju vodi Vladan Dubljević odgovaraju da nisu imali bilo kakve upite od građana i da su javnosti na raspolaganju za sve informacije.

“Lučka kapetanija i Uprava pomorske sigurnosti redovno obavještavaju građane o kretanju brodova za istraživanje i adresa su na kojoj zainteresovani građani mogu da dobiju informacije o kretanju brodova”.

Dodaju i da je nadležni organ za projekat nafte i gasa Ministarstvo ekonomije, dok se Uprava za ugljovodonike bavi praćenjem ugovora o koncesiji za istraživanje i proizvodnju nafte i gasa.

Za istraživanje nafte i gasa na Jadranu prije nekoliko godina interesovale su se i Italija i Hrvatska.

U Hrvatskoj je 2014. definisano 28 istražnih prostora, iste godine je norveška kompanija “Spectrum” obavila i snimanja, ali su Hrvati krajem 2015. odustali od eksploatacije. O razlozima zbog kojih su odustali, mogućim prekograničnim uticajima zbog istraživanja nafte i gasa u Crnoj Gori, mogućem zajedničkom istraživanju u južnom Jadranu, odnosno dijelu mora koji se graniči sa Crnom Gorom, “Vijestima” nije odgovoreno iz Vlade Hrvatske.

Na pitanja o projektima istraživanja nafte i gasa, nisu odgovorili ni iz više ekoloških organizacija u toj državi.

Nema dokaza da snimanje izaziva zemljotrese

Iz Uprave za ugljovodonike su kazali da se 3D seizmičko istraživanje ne može dovesti u vezu sa potresom koji se nedavno dogodio kod Ulcinja.

Podsjećaju i da je “Polar Empress” u barsku luku uplovio dan nakon zemljotresa.

“Povezivanje seizmičkih istraživanja i zemljotresa je potpuno naučno neosnovano i ne postoji nijedan dokaz u prilog toj teoriji o kojoj se zadnjih dana dosta polemiše u javnosti. Naime, može se pretpostaviti da je za to dijelom zaslužan i sam naziv istraživanja, odnosno zamjena termina – seizmologija je nauka o zemljotresima, a istraživanja su seizmička”.

Dodaju i da bi, kada bi takvom vrstom istraživanja zaista bilo moguće uticati na zemljotrese, bilo moguće i kontrolisati ih ranijim aktiviranjem.

“U tom savršenom scenariju, mogli bismo možda da aktiviramo zemljine potrese ranije i ne čekamo da energija koja se iz njih oslobađa bude toliko velika da uništi gradove, proizvede cunamije i ostavi iza sebe nebrojene ljudske žrtve. No, nažalost, zemljotresi jesu i biće zauvijek van ljudske kontrole”.

Geofizičke metode “ne daju precizne informacije”

Građanski aktivista Jovan Lončar, jedan od inicijatora kampanje protiv deponije u Beranselu koji živi u SAD, otvorio je pitanje zašto crnogorske institucije nisu za tehnologiju istraživanja nafte i gasa izabrale neku kompaniju koja koristi tehnologiju takozvane direktne detekcije (DDT), za koju tvrdi da je potpuno bezbjedna po prirodnu sredinu.

Iz Uprave su kazali da ne postoji alternativa 3D seizmičkim istraživanjima i da geofizičke metode, poput DDT-a, imaju niz ograničenja i da ne daju precizne informacije o geologiji u dubljim slojevima.

( Damira Kalač )