EU i Zapadni Balkan: Jaz između zahtjeva i realnosti

Zemlje Zapadnog Balkana opredijeljene su za članstvo u EU, ali u regionu se i dalje prelamaju politički i ekonomski uticaji i drugih “velikih igrača” poput SAD, Rusije i Turske, rečeno je danas na panelu “EU i Zapadni Balkan”, u okviru Petog beogradskog bezbjednosnog foruma.

Profesor Fakulteta političkih nauka iz Zagreba Dejan Jović je, govoreći o procesu pridruživanja, primijetio da postoji veliki jaz između zahtjeva EU i realnosti u zemljama kandidatima.

Tako se, kaže Jović, dešavalo da se zemlje kandidati “pretvaraju” da rade na reformama i ispunjavaju uslove, a EU istovremeno da ne vidi pravo stanje stvari, dok u jednom momentu politička volja ne presudi da ta zemlja, iako ne ispunjava kriterijume, uđe u EU.

Tako je bilo sa Rumunijom, Bugarskom i Hrvatskom, smatra Jović i dodaje da u ovom trenutku najveći problem Evrope nisu zemlje na Balkanu, već zapravo zemlje članice EU - Grčka i Mađarska.

Krenar Gaši sa Univerziteta u Gentu govorio je o dijalogu Beograda i Prištine, istakavši da je jedan od važnih faktora za njegov uspjeh bila politika uslovljavanja Evropske unije.

Dijalog je, naveo je Gaši, s jedne strane ojačao ulogu EU u regionu zapadnog Balkana, dok je sa druge strane bio mjerilo napretka Beograda, odnosno Prištine, ka Evropskoj uniji, budući da su koraci ka EU bili uslovljavani uspehom u dijalogu.

O uticaju Evropske unije na zemlje Zapadnog Balkana govorila je i Maja Kovačević sa beogradskog Fakulteta političkih nauka, navodeći primjer Bosne i Hercegovine.

Židas Daskalovski sa Univerziteta Kliment Ohridski iz Makedonije naveo je da su vlade zemalja Zapadnog Balkana svjesne da će im biti potrebno više vremena da postanu članice EU nego što je trebalo zemljama koje su u ranijim fazama pristupile Uniji.

Takođe, te države su svjesne da im ni ulazak u EU više ne garantuje progres i stabilnost, rekao je Daskalovski, navodeći primjer članice EU, Grčke, koja se suočava sa političkom i ekonomskom krizom.

Uz ocjenu da su građani zemalja Zapadnog Balkana razočarani i frustrirani, Daskalovski ocjenjuje i da lideri Zapadnog Balkana čine sve samo da bi ostali na vlasti, koriste nacionalističku retoriku, obećavaju reforme, investicije i velike projekte.

Oja Dursun-Ozkanđa sa Elizabetaun koledža u SAD, koja je govorila o Turskoj i EU na Zapadnom Balkanu, rekla je da Turska povećava svoj uticaj u ovom regionu, preduzima proaktivan pristup, što se nekad ocjenjuje i kao “novi otomanizam”.

Turska spoljna politika utiče na Zapadni Balkan iz više razloga, kaže ona, među kojima su i istorijske i kulturne veze, ali i rastuća ekonomska saradnja.

Prema njenim riječima, Turska ima značajan potencijal da postane “meka sila” na Balkanu.

Ta zemlja, kaže Dursun-Ozkanđa, želi da svoju rastuću kulturnu i ekonomsku meku moć pretvori i u političku moć u ovom dijelu svijeta, ali i da postane posrednik u regionu.

Dursan-Ozkanđa je podsjetila da turski zvaničnici iznose stavove da je Zapadnom Balkanu mjesto u EU i u NATO, kao i da shvataju da je EU najjači igrač na Zapadnom Balkanu.

( Tanjug )