Uzalud pišu molbe: Sud odobrio jedan od 89 zahtjeva zatvorenika

Samo jedan, od 89 osuđenika koji su od podgoričkog Višeg suda tražili mogućnost korišćenja uslovnog otpusta dobio je to pravo.

To su kazali iz Višeg suda, odgovarajući na pitanja “Vijesti” o molbama robijaša za skraćenje zatvorske kazne.

“U svim predmetima formiranim po molbama za uslovni otpust odlučivano je bez održavanja ročišta. Molba za uslovni otpust usvojena je u jednom predmetu, dok je u osam predmeta molba odbijena”, pojasnili su iz Višeg suda.

Advokat Branko Anđelić pojasnio je da je stupanjem na snagu novog Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti, odlučivanje o uslovnom otpustu prešlo u nadležnost krivičnog vjeća suda koji je u prvom stepenu donio osuđujuću odluku.

Prije nego što je sud “preuzeo” uslovne otpuste, u 2015. godini više od 400 osuđenika dobilo je skraćenje kazne po tom osnovu.

“Od početka 2015. godine, pa do usvajanja novog Zakona, po odluci Komisije za uslovni otpust Ministarstva pravde i odluci direktora Zavoda za izvršenje krivičnih snkcija, ukupno je usvojeno 419 molbi za uslovni otpust. Komisiji za uslovni otpust Ministarstva pravde, ukupno je upućeno 197 molbi za uslovni otpust, od čega je 77 riješeno pozitivno, a 120 negativno”, odgovorili su iz ZIKS-a na čijem je čelu Miljan Perović.

Za razliku od Komisije, koja je odluke donosila na zatvorenim sjednicama, sudsko vijeće po odredbama novog Zakona ima mogućnost da zakaže sjednicu i na nju pozove osuđenika, njegovog branioca, tužioca...

Ipak, tu mogućnost do sada nijesu koristili, već su o svim molbama odlučivali bez održavanja ročišta.

“Nije se ukazala potreba za zakazivanjem ročišta radi odlučivanja po molbama za uslovni otpust, već su sve odluke donijete na sjednicama vijeća”, kazali su iz Višeg suda.

Pojasnili su da nijedna molba nije odbačena zbog neispunjavanja uslova - ako je podnijelo neovlašćeno lice, ili ako robijaš nije izdržao dvije trećine, odnosno jednu polovinu izrečene kazne zatvora ili kazne zatvora do četrdeset godina.

Anđelić smatra da bi tu praksu trebalo promijeniti i pozivati na ročište osuđenike koji su podnijeli molbu.

“Najznačajniji dokument prilikom odlučivanja je dokument koji osuđeno lice dobije iz zatvora, i koji sublimira nekoliko zakonskih uslova. Samo pravilnim tumačenjem tog dokumenta može se donijeti odluka da li neko lice zaslužuje ili ne da mu se udovolji molbi za uslovni otpust. Ipak, lični utisak je veoma bitan i kroz razgovor sa osuđenikom može se steći utisak da li je prilikom izdržavanja kazne on postao društveno odgovorna jedinka”, kazao je Anđelić.

Istakao je da su krivična vijeća u višim, i osnovnim sudovima, u većini slučajeva do sada primjenjivala praksu Komisije za uslovni otpust - “da se uglavnom odbijaju molbe osuđenika”.

“Sudije su prilikom odlučivanja cijenile težinu krivičnog djela, što nije propisano zakonom. Apelacioni sud je u predmetu Jovana Vukotića ukinuo prvostepeno rješenje, dajući jasne razloge da težina krivičnog djela ne može biti sam po sebi razlog da bi se odbila molba za uslovni otpust, nego se moraju cijeniti zakonom propisani uslovi - raniji život učinioca krivičnog djela, ponašanje prilikom izdržavanjakazne, radna angažovanost...”, kazao je Anđelić.

Podgorički advokat pojasnio je da je bez utemeljenja stav Višeg suda da se udovljavanjem molbi za uslovni otpust mijenja izrečena krivična sankcija.

“Uslovni otpust ne mijenja krivičnu sankciju. Osuđenik se samo uslovno otpušta sa izdržavanja krivične sankcije, a ukoliko se ne bude primjereno vladao na slobodi, biće vraćen da odsluži kaznu. Sud je pravdao odbijajuću odluku na način što je rekao da nije u mogućnosti da “dira” krivičnu sankciju. Apelacioni sud je vrlo jasno zauzeo stav o tome, i vjerujem da će taj stav biti obavezujući u svim narednim odlukama”, smatra Anđelić.

U crnogorskim zatvorima sada ima 795 osuđenika

U crnogorskim zatvorima kaznu trenutno izdržava 795 robijaša.

To su “Vijestima” kazali iz ZIKS-a, pojašnjavajući da su 652 osuđenika smještena u KP Domu, 92 u Zatvoru za kratke kazne, a 51 u zatvoru u Bijelom Polju. Od tog broja 311 robijaša zaslužilo je I klasifikacionu grupu, a takav status omogućava im određene povoljnosti, od kojih je jedna smanjeni nadzor.

Iz ZIKS-a su negirali navode osuđenika da više desetina njih iz I grupe, zbog prenatrpanosti čekaju da budu prebačeni u poluotvoreno odjeljenje. Pojasnili su da se u I grupu može se klasifikovati osuđenik kom je izrečena kazna zatvora do tri godine, ili ako mu je ostatak kazne do tri godine, ako se na izdržavanje kazne sam javio, ako je prvi put i zatvoru, i ako na osnovu procjene ličnosti i bezbjednosnog aspekta može biti smješten u tom odjeljenju.

“Reklasifikacija se vrši svakih četiri mjeseca. U I klasifikacionu grupu može se reklasifikovati zatvorenik/ca iz II klasifikacione grupe - ako je efektivno izdržao najmanje trećinu, a penološki povratnik polovinu izrečene kazne zatvora, ako na osnovu procjene postignutog stepena tretmana i bezbjednosnog aspekta može biti smješten u poluotvorenom odjeljenju. Ističemo da zatvorenici koji dobiju status I klasifikacione grupe, ne prelaze po automatizmu u POO, već njihov prelazak zavisi od više faktora, kao što su posignuti rezultati u tretmanu, ostatak kazne, zalaganje na radnom mjestu, ali i bezbjednosni razlozi”, kazali su iz ZIKS-a.

Robijaši: Dajte trećinu, pa pojačajte kaznenu politiku

Zbog sporog rješavanja molbi za uslovni otpust i odbijajućih odluka, osuđenici su najavili štrajk glađu.

To piše u pismu koje su zatvorenici poslali “Vijestima”.

“Sudije u avgustu nijesu rješavali molbe, pravdajući se kolektivnim odmorom. Kada su konačno počeli da rade svoj posao, vidjeli smo da se ne snalaze najbolje. Umjesto da cijene je li se neko resocijalizovao, ispunjava li uslove, i da li je postignuta svrha kažnjavanja, oni nam sude iznova”, piše u njihovom pismu.

Robijaši su kazali da svi sudovi, a ne samo podgorički Viši “masovno odbijaju zahtjeve za uslovni otpust, uprkos tome što su ispunjeni svi uslovi”.

“Odbijeni su osuđenici koji imaju pozitivno mišljenje ZIKS-a, korektno vladanje tokom izdržavanja kazne, koji su radno angažovani i koji nijesu disciplinski kažnjavani. Većina rješenja ima nezakonito obrazloženje. Kada smo pitali Viši sud o tome, rekli su nam “da zasada nijesu raspoloženi za usvajanje molbi”. To je nečuveno”, napisali su zatvorenici .

Oni pojašnjavaju da sudije, “koje nijesu vidjele ni saslušale osuđenike”, ne vjeruju mišljenju iz ZIKS-a, već donose zaključke “na osnovu trenutnog raspoloženja”.

“Odredbe Zakona su takve da se osuđenici mogu lakše otpustiti, ali i mnogo lakše vratiti u zatvor zbog najmanje greške. Očigledno sudijama niko nije objasnio da su te odredbe, koje predviđaju određena ograničenja tokom uslovnog otpusta, trebala da dovedu do lakšeg usvajanja molbi. Suludo je da osuđeni za monstruozna ubistva dobiju tri amnestije od 2000. do 2013. godine, a da uslovni otpust ne može dobiti neko ko ispunjava sve uslove”, piše u pismu zatvorenika.

Oni tvrde da se novi Zakon sprovodi samo u restriktivnom dijelu, a da Ministarstvo pravde ne rješava probleme prenatrpanosti i loše ishrane u zatvorima...

“Osuđenici iz I klasifikacione grupe ne mogu da pređu na poluotvoreno zbog prenatrpanosti, a iz tog odjeljenja niko ne dobija uslovni otpust. Sudije elementarno ne poznaju zakon, pa kao razlog za odbijanje molbi navode opasnost od ponavljanja djela. Ako ih brine opasnost od ponavljanja krivičnog djela neka taj problem riješe jačanjem kaznene politike i povratnike kažnjavaju drakonski, pa će vidjeti rezultate”, poručili su osuđenici.

Sud može narediti zatvoreniku i da do isteka kazne čuva djecu

Veća kontrola nad uslovno otpuštenim osuđenikm omogućena je članom 125. novog Zakona, koji propisuje da mu sud može zabraniti određene kontakte, ali i narediti da izdržava porodicu, čuva djecu... Uslovno otpuštenom osuđeniku sudije mogu narediti da se do isteka kazne uzdržava od kontakata sa određenim osobama, ili kategorijom osoba, upotrebe droga, alkohola, ali i zabraniti da posjećuje određena mjesta, lokale, prostorije, javne skupove, ili narediti nastavak liječenja, posjećivanje savjetovališta...

Propisano je i da osuđenik, ako vijeće to odluči, mora prihvatiti stručno osposobljvanje, traženje i prihvatanje zasposlenja, čuvanje i vaspitavanje djece...

( Jelena Jovanović )