Korbin i izumiranje centra

Džeremi Korbin, poznati ljevičarski disident, odnio je ubjedljivu pobjedu u trci za mjesto lidera britanske Laburističke partije. Komentatori tvrde da to umanjuje šanse laburista na sljedećim izborima i možda su pravu. Samo se pitam kako ljudi očigledno zatečeni Korbinovim uspjehom odjednom tačno znaju šta njegova pobjeda znači. Ali hajde da se igramo nečeg drugog. Skrećem pažnju na ono što je u stvari dovelo do Korbinove pobjede - nestajanje umjerenih laburista.

Kada je u pitanju ekonomija, svi Korbinovi protivkandidati su podržali politiku štednje Konzervativne partije. Oni su prihvatili i neuvjerljiva opravdanja te politike i preuzeli odgovornost za tuđe greške. Po analogiji sa SAD, to je kao da su 2004. svi demokratski kandidati za predsjednika govorili, “Nacionalna bezbjednost je zakazala, mi smo krivi za 11. septembar 2001”. Naravno da bi se glasači onda okrenuli kandidatu koji govori nešto drugo, bez obzira na njegove stavove.

Laburisti su u Britaniji nepravedno optuženi za pogrešnu fiskalnu politiku, to jest da je njihova vlada od 1997. do 2010. previše trošila, što je dovelo do deficita, dužničke krize i recesije. Onda je konzervativna vlada navodno bila prinuđena na velike budžetske rezove, prije svega u socijalnim davanjima. Većina britanskih medija je bez zadrške prihvatila ovo tumačenje konzervativaca. U pitanju je spektakularna obmana, jer je ovo objašnjenje skoro sasvim pogrešno.

Da li je posljednja laburistička vlada zaista vodila neodgovornu fiskalnu politiku? Pred početak krize 2008, Britanija je imala mali budžetski deficit - sličan tadašnjem američkom. Britanski dug izražen kao udio BDP-a bio je manji nego kada su laburisti preuzeli vlast desetak godina ranije. Bio je manji nego u bilo kojoj razvijenoj ekonomiji, osim u Kanadi. Danas se tvrdi da je fiskalna pozicija bila znatno lošija nego što brojke pokazuju, zbog pregrijavanja britanske ekonomije izazvanog neodrživim mjehurom rastućih prihoda. Ali u ono vrijeme to niko nije govorio. Naprotiv, u nezavisnim izvještajima, na primjer Međunarodnog monetarnog fonda, sugerisano je da bi smanjivanje deficita bilo korisno, ali niko nije govorio da vlada rasipa novac i troši iznad svojih mogućnosti.

Istina je da je britanski deficit naglo porastao poslije 2008. godine, ali to je bila posljedica krize, a ne njen uzrok. Javni dug je takođe porastao, ali je i dalje bio niži od nivoa zabilježenih tokom većeg dijela istorije moderne Britanije. Najbolji dokaz za to je povjerenje investitora u britansku solventnost: kamatne stope su ostale niske. To znači da stvarni ekonomski problemi nisu posljedica fiskalne krize i da oštri zaokret u pravcu štednje nije bio neophodan.

Ukratko, priča o krivici laburista za ekonomsku krizu i nužnosti uvođenja mjera štednje je besmislena. Ali britanski mediji je uporno ponavljaju, a prihvatili su je i svi Korbinovi protivkandidati, čime su se praktično složili sa konzervativcima da su laburisti upropastili ekonomiju, što prosto nije tačno. Zato Korbinov trijumf nije iznenađenje, u kontrastu sa spremnošću umjerenih laburista da prihvate svoje navodne greške iz prošlosti.

Postavlja se pitanje zašto su na to pristali. U Americi je to drugačije. Optužbe za deficit su bile predmet rasprava 2010-2011, ali nikada nijesu definisale okvir debate. Umjereni američki demokrati nijesu mekša verzija republikanaca. Dio odgovora je i u tome što američki mediji nijesu nasjeli na fiskalne fantazije. Kako god, opšti je utisak da se laburistički mejnstrim odrekao svojih uvjerenja, što mi je neshvatljivo. Tako da Korbinov uspjeh nije toliko posljedica skretanja biračkog tijela stranke ulijevo, koliko posljedica neobične i tužne istorije moralnog i intelektualnog propadanja umjerene struje u Laburističkoj partiji.

(The New York Times Peščanik.net)

Prevod: Đ. Tomić

( Pol Krugman )