Rak dojke: Stopa smrtnosti neprekidno raste
Oko pet do 10 odsto karcinoma je nasljedno, a žene sa jednim rakom dojke imaju tri do četiri puta veći rizik od razvoja novog u istoj ili drugoj dojci
Crnogorskom zdravstvenom sistemu nedostaje edukovani kadar i savremeni uređaji za liječenje karcinoma dojke, što je glavni problem u borbi protiv opake bolesti, ocijenila je specijalista radiologije Instituta za onkologiju Vojvodine Nataša Prvulović-Bunović.
Ljekarka, koja je članica evropskih udruženja radiologa i za imidžing dojke, upozorila je da se u Crnoj Gori godišnje registruje između 200 i 230 žena sa dijagnozom te bolesti.
“Udio ranog ili početnog karcinoma je 56 odsto, dok se kod preostale 43 žene bolest detektuje u uznapredovaloj formi”, kazala je ona “Vijestima”, istakavši da je stopa mortaliteta u neprekidnom porastu.
Karcinom dojke, tvrdi, na trećem je mjestu kao uzrok smrti u dobi od 45. do 64. godine.
Prvulović-Bunović smatra da do problema u prevenciji dolazi i jer ljekari nijesu dovoljno stimulisani, a nedostaje i stručna literatura na maternjem jeziku i dobar informacioni sistem.
“Ne možete sprovoditi preventivni program, bez dobijanja informacija sa terena... koji je tip tumora zastupljen među oboljelima, koliko je žena liječeno i na koji način“.
Prvulović-Bunović je kazala da su savremeni dijagnostički uređaji za liječenje skupi i da se za njih teško izdvaja novac iz osiromašenih zdravstvenih fondova.
“Da bismo pratili svjetske trendove i uspješno liječili sugrađanke moramo nabaviti digitalne mamografe, imati veći broj uređaja za magnetnu rezonancu i pravilno ih rasporediti po čitavoj zemlji, zavisno od broja i potreba stanovništva, a ne koncentrisati opremu u velike, glavne gradove“, rekla je ona, ocijenivši da se skrining program mora obezbijediti i za žene sa sela.
Ljekarka koja je ranije radila kao konsultant u Kliničkom centru Crne Gore (KCCG) pojasnila je da zemlje skrining programe sprovode na različite načine, ali je za Evropu karateristično mamografsko snimanje žena uzrasta od 45 do 69 godine svake druge godine.
U zemljama regiona, tvrdi, bolest se uočava u drugom stadijumu, a žene se javljaju ljekaru sa čvorom u dojci veličine od oko dva centimetra.
Kada je riječ o simptomima ove opake bolesti, Prvulović-Bunović je kazala da višegodišnje napredovanje karcinoma ne stvara ozbiljnu tegobu koja bi ženu dovela do ljekara.
Rekla je da doktori savjetuju da se ne čekaju tegobe, već da se žene, shodno godinama, građi dojki, nasljeđu i drugim faktorima, redovno pregledaju.
“Kada žena sama napipa bezbolan čvorić u dojci, primijeti otok ili napipa čvorove u pazuhu, uoči bilo kakvu promjenu u izgledu ili boji kože dojki ili primijeti uvlačenje bradavice, znak je da postoji problem koji ženu treba odmah da odvede ljekaru“, rekla je, upozorivši da to najčešći znaci uznapredovale bolesti.
Do 10 odsto nasljedno
Prvulović-Bunović je saopštila da je Američko udruženje za rak podijelilo faktore rizika za nastanak karcinoma dojke na nepromjenljive, udružene sa životnim stilom, nedovoljno proučene i kontroverzne.
Ona je pojasnila da u prve spadaju pol, staranje, nasljedni faktori, porodična i lična istorija, menstrualni period... Ocijenila je da ženski pol nosi oko 100 puta veći rizik za nastanak karcionama dojke, koji se povećava i staranjem.
Oko pet do 10 odsto karcinoma je nasljedno, a žene sa jednim rakom dojke imaju tri do četiri puta veći rizik od razvoja novog u istoj ili drugoj dojci. U drugu grupu faktora ubraja se i rađanje, pa žene koje nijesu rađale ili su prvo dijete dobile nakon 30. godine, takođe imaju blago povišen rizik.
( Ana Komatina )