Sukob progresivnog pojedinca sa vlastima

Mnogobrojna su čitanja grčkih tragedija od njenog nastanka do danas, kako u književnosti tako i u pozorištu, te se stoga uvijek pred gledanje neke inscenacije unaprijed postavlja pitanje rediteljskog čitanja, kakav je koncept, šta nam se poručuje, i eventualno šta nam novo to čitanje donosi.

U slučaju Eshilovog Okovanog Prometeja, reditelj Dejan Projkovski je izvukao kao osnovnu tematsku nit sukob progresivnog pojedinca sa vlastima, ali i odnos gomile (sastavljene od kolektivnog tijela mladih glumaca koji bespogovorno izvršavaju date zadatke) prema svom “prosvetitelju”.

Selpin Kerim u ulozi Prometeja nosi fizički zahtjevnu ulogu - on je vezan, skoro kao razapet, i pozicioniran je centralno dok se oko njega svijaju Kratos, Hefest, Ija i ostali. Kratos, odnosno Vlast, prezire ljude i ne žali Prometejeve okove, on je postavljen gotovo kao srednjovjekovni vlastelin koji ne mari za svoje podanike i želi da ih drži u pokornosti, i strogo sankcioniše bilo kakvu vrstu pobune. Istovremeno široke narodne mase su postavljene kao neuke i oportunističke, one se savijaju pred vlastima i sporo prihvataju emancipacijsku simboliku Prometejeve vatre.

Ovakvo čitanje ulazi pomalo u domen individualističke simplifikacije, ali problem sa ovom predstavom prije svega leži u njenoj pretencioznoj simbolici i formi, i moram reći, beskonačnom umjetničarenju. Sve je u povišenom tonu, sve je puno koreografisanih dionica, značajnog izgovaranja Eshilovih stihova, paljenja vatre i stavljanja maski, što se odvija polako, značajno i predstavlja se kao radikalni i eksperimentalni savremeni teatar.

U kontekstu ovogodišnjeg FIATa, estetski je to dosta drugačije od Brezovčevih Pomutnji, plejada scenskih znakova je daleko manja, ali značaj koji im reditelj pridodaje i ovdje kao da je veći od života.

Koreografija Olge Pango toliko je sveprisutna da vrlo brzo postaje sama sebi cilj, muzika Gorana Trajkovskog ne prestaje da podcrtava mračnu atmosferu tokom cijele predstave, a postupci paljenja vatre, prekopavanja pijeska i stavljanja kanti na glavu vrcaju od jeftine, ali i dalje pretenciozne simbolike.

Dobro, i larpurlartistički teatar je legitimna i prijatna stvar, samo što je ovdje to pravljenje umjetnosti toliko prenaglašeno da skreće u implicitni kič. Estetika predstave Projkovskog predstavlja se kao eksperimentalna i iz nekog nepoznatog razloga radikalna, ali suštinski dobili smo vrlo kovencionalno pozorište koje se izdaje za najsavremenije na svijetu.

Galerija

( Olga Dimitrijević )