Ka zajedničkoj budućnosti Zapadnog Balkana i Evropske unije

Danas je Vlada Austrije domaćin sastanka na visokom nivou lidera Zapadnog u cilju podrške perspektivi članstva ovog regiona u Evropskoj uniji. Zajedno sa liderima iz Njemačke, Francuske, Italije, Slovenije i Hrvatske, mi kao predstavnici EU prisustvujemo ovom važnom Samitu – koji je nastavak konferencije čiji je domaćin u Berlinu prošle godine bila njemačka Vlada – a koji se održava u trenutku kada su preduzeti ključni koraci naprijed u dijalogu Beograda i Prištine čiji je medijator EU. Četiri sporazuma postignuta prošlog četvrtka u Briselu – o energetici, telekomunikacijama, uspostavljanju udruženja/zajednice opština sa srpskom većinom, i slobodi kretanja/mostu u Mitrovici – predstavljaju ključni korak u normalizaciji odnosa između dvije zemlje. Ti sporazumi šalju moćnu poruku cijelom regionu.

Sa jasnom evropskom perspektivom Zapadnog Balkana, ovaj region je najbliži Evropskoj uniji, ne samo u geografskom smislu, već i po pitanju vrijednosti i aspiracija. Građani regiona žele bolje društveno-ekonomske uslove u svojim domovima, ojačanu vladavinu prava i odgovornost, bolju povezanost unutar njihovih zemalja, te sa susjedima i cijelom EU. Omladina je u potrazi za šansom da ostvari svoje nade vezane za obrazovanje i dobro zaposlenje, i za dobru osnovu za početak njihovog sopstvenog porodičnog života.

Da bi se ostvario napredak, jasno je da lokalni lideri moraju ostaviti po strani domaća rivalstva i da se fokusiraju na zajedničke interese njihovih zemalja, a to su regionalna saradnja i evropska perspektiva. Važni domaći sporazumi postignuti ranije u 2015. godini u Bosni i Hercegovini, i nešto skorije u bivšoj jugoslovenskoj Republici Makedoniji, uz najnoviji korak naprijed u dijalogu Beograda i Prištine, primjeri su potrebne dinamike.

Napredak u oblasti povezivanja je veoma dobar primjer u tom pogledu. Zemlje Zapadnog Balkana su preuzele vlasništvo nad tim procesom – njihove lidere treba pohvaliti za pokazivanje političke volje i liderstva kroz stavljanje po strani razlika iz prošlosti. Dogovorili su se da grade mostove – ne samo fizičke već i mostove mira i pomirenja.

Postizanje dogovora o prevazilaženju spornih pitanja je jasan cilj u kome EU može pružiti podršku, ali se ključna politička volja mora prikupiti u glavnim gradovima samog regiona.

Događaji ovog ljeta su nas podsjetili koliko je Zapadni Balkan ključan za Evropsku uniju iz još jednog razloga. Evropa se suočava sa najozbiljnijom izbjegličkom krizom od kraja Drugog svjetskog rata, i naš cijeli kontinent je pogođen time. Nijedna zemlja ne može da rješava tako vanredno pitanje sama, ali svaka zemlja mora da odigra svoju ulogu u ovom zajedničkom izazovu. Potreban nam je koordinisan odgovor na nivou EU, i najviši nivo saradnje između naše Unije i susjeda. Mi smo spremni da damo snažniju podršku i značajnu finansijsku pomoć našim partnerima, da im pomognemo u izgradnji kapaciteta u graničnoj kontroli i u borbi protiv trgovine ljudima. Ali nam je takođe potrebno i da oni odrade svoj dio posla u rješavanju krize.

Evropska debata o migraciji se do sada prečesto pretvarala u beskorisnu igru prebacivanja krivice. Moramo da prestanemo da upiremo prstom jedni na druge i da radimo zajedno kako bismo pronašli zajednička rješenja. Ovo se više ne može odlagati: u pitanju su životi i dostojanstvo toliko ljudi koji bježe od rata, siromaštva i prognanstva. Niko se ne zalaže za otvaranje granica Evropske unije. Ali imamo odgovornost prema tim ljudima. Vrata Evropske unije ne mogu ostati zatvorena pred izbjeglim, izgnanim i protjeranim u egzil. Ako se to desi, onda to nije više Evropa.

Upravljanje ovom krizom će biti važan test za EU, Zapadni Balkan i njegovu evropsku perspektivu.

Ovaj region može i treba biti dalje integrisan u evropske mreže. Tokom priprema za unaprijeđeno integrisanje sa i unutar EU, međupovezanost ovog regiona ide naprijed. Saobraćaj se mora poboljšati na ključnim rutama. Takođe, energetske mreže se moraju unaprijediti i njihovi kapaciteti poboljšati.

Vjerujemo da Bečka deklaracija, čije usvajanje je planirano na današnjem Samitu, šalje snažnu poruku podrške evropskoj perspektivi, regionalnoj saradnji, međupovezanosti regiona i poboljšanim društveno-ekonomskim uslovima za sve, uključujući i mlade. Kao što to pokazuje nedavni napredak u dijalogu Beograda i Prištine, jača uloga EU na Zapadnom Balkanu može biti samo od koristi našim partnerima i nama. EU i Zapadni Balkan dijele isti prostor i iste interese – mi vjerujemo da možemo da dijelimo i istu evropsku budućnost.

Federika Mogerini, Visoka predstavnica EU za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku/potpredsjednica Evropske komisije

Maroš Šefčovič, potpredsjednik EK za Energetsku uniju

Johanes Han, evropski komesar za susjedsku politiku i pregovore o proširenju.

( Federika Mogerini, Maroš Šefčovič, Johanes Han )