Kada lični zločin prearste u kolektivni
Borba sa zlom u romanu Luise Valensuele prerasta u metaforu ljudskog odnosa prema užasu i nasilju
"Roman noar s Argentincima", djelo proslavljene argentinske spisateljice Luise Valensuele, priča je o zločinu koji se sa ličnog plana prenosi na kolektivni.
Borba sa zlom u ovom romanu prerasta u metaforu ljudskog odnosa prema užasu i nasilju, s posebnim naglaskom na Argentince koji su bili svjedoci rata kasnih 70-ih godina XX vijeka. Roman je prevela Ana Marković, a izdavač je Agora.
"Roman noar s Argentincima" objavljen je 1990. nakon diktature i za temu ima psihloške posljedice onih koji su bili njeni svjedoci. Dva mlada argentinska pisca, Roberta Agilar i Agustin Palant, susreću se u Njujorku, gdje oboje pišu svako svoj roman. Roberta tvrdi da "treba pisati tijelom", živjeti život punim intenzitetom.
Možda baš zbog toga Agustin odlučuje da se osmjeli i krene po opasnim njujorškim četvrtima, gdje upoznaje jednu glumicu, koju zatim ubija iz nekakve unutrašnje prinude, ne shvatajući ni sam zašto. Ubistvo se dešava bez svjedoka, ali Agustin ne može da oprosti sebi. Zajedno s Robertom, koja ne zna cijelu istinu, otpočinje potragu za mogućim motivima svog postupka, koja će ih odvesti u jedan čudni i pomahnitali svijet.
No, "Roman noar" nije samo pseudo krimi priča, on je i Robertina ljubavna priča, koja ne može da se realizuje na fonu tuđe lične i istorijske tragedije, a zatim, možda prije svega, horor priča o diktaturi. Na horor diktature se aludira uspostavljanjem simetrije sa sadomazohističkom seksualnom praksom Ave Taurel, kao i pričom o ženi sa sjekirom koja traži osvetu.
Ovaj pseudo kriminalistički roman, u kome je ubica poznat već od prve stranice, i koji sam postaje detektiv sopstvenog zločina, pokušavajući da otkrije sopstvenu motivaciju, stalnim aluzijama upućuje čitaoca na one druge, vojne zločine, koji su zapravo onaj neophodni kontekst Agustinovog naizgled apsurdnog postupka.
Luisa Valensuela (Buenos Ajres, 1938) autorka je brojnih eseja, romana, mini-priča i jedna je od najvažnijih savremenih argentinskih književnica. Rođena u umjetničkoj porodici - njena majka, Luisa Mersedes Levinson, takođe je bila književnica. Valensuela je od malena bila okružena velikanima argentinske književnosti; u njenoj kući okupljali su se, između ostalih, Borhes, Bjoj Kasares i Ernesto Sabato. Vrlo mlada počela je i sama da se bavi novinarskim poslom i književnošću.
Puno je putovala, živjela je u Francuskoj, Španiji, Meksiku i SAD. U Njujorku je provela deset godina (1979-1989), gdje je otišla da radi kako bi se sklonila od vojnog režima u zemlji. Tamo je i napisala “Roman noar s Argentincima” (1990). Dobitnica brojnih domaćih i međunarodnih priznanja, prevođena je na brojne svjetske jezike, danas živi i neumorno piše u Buenos Ajresu.
Ponekad klasifikovana kao predstavnica latinoameričkog posbooma, u kome je zapaženo veće učešće ženskih autorki, među kojima je najpoznatija Isabel Aljende, sama Valensuela se ograđuje od sentimentalnog romana i magičnog realizma karakterističnog za mnoge književnice te generacije.
Proza koja je zabavna i istovremeno kritična
Proslavljena argentinska spisateljica Luisa Valensuela piše političku književnost, u najširem smislu te riječi, i bavi se u svojim autopoetičkim esejima prevashodno konceptima ženskog pisma i pisanja tijelom. Od velikana latinoameričke književnosti, stilski joj je vrlo blizak Hulio Kortasar: njena je proza duhovita, razigrana, eksperimentalna, istovremeno zabavna i vrlo kritična u odnosu na društvenu i političku stvarnost.
Važnija djela ove poznate spisateljice su romani “Kao u ratu”, “Putešestvije”, “Sjutrašnjica”, “Sardinijska maska ”, knjige priča “Ovdje se dešavaju čudne stvari”, “Promjena oružja”, “Simetrije”, eseji “Opasne riječi”, te putopis “Dnevnik maski”.
( Vujica Ognjenović )