HRA: Kažnjavanje neustajanja na himnu krši slobodu izražavanja

Akcija za ljudska prava (Human Rights Action - HRA) apeluje na poslanice i poslanike Skupštine Crne Gore da zaštite slobodu izražavanja i ne usvoje ovaj anahroni predlog izmjena i dopuna Zakona o državnim simbolima i Danu državnosti Crne Gore.

Oni napominju da Vlada Crne Gore prva u regionu predlaže kažnjavanje fizičkih lica, uključujući i strance, za neustajanje prilikom izvođenja nacionalne himne.

"Predlogom Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnim simbolima i Danu državnosti Crne Gore, koji je Vlada Crne Gore utvrdila 4. oktobra, uvodi se obaveza odavanja počasti himni ”na način što su prisutni dužni da ustanu” i predviđa kazna u iznosu od 300 do 2.000 eura za osobu koja ne ustane prilikom izvođenja himne (čl. 2 i 4). Izuzetno, osobama sa invaliditetom se omogućava da počast himni odaju ”pozdravljanjem ili na drugi način”. Nije definisano kako se to od njih očekuje da pozdravljaju himnu, ali se, srećom, za njih i ne predlaže kažnjavanje. Cilj izmjena zakona je, prema ministru kulture, Aleksandru Bogdanoviću, da se „na taj način u Crnoj Gori kao i u svakoj drugoj državi iskazuje poštovanje prema njenim državnim obilježjima i njenom identitetu“", navodi se u saopštenju.

HRA upozorava da ni jedna od država u okruženju (Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija, Makedonija, Kosovo) nema propisanu kaznu za neustajanje prilikom izvođenja himne, kao ni većina država u svijetu.

"Naprotiv, Crna Gora bi se ovim propisom pridružila uglavnom azijskim nedemokratskim i nacionalističkim režimima poput Kine i Filipina, koji su poslednjih godina uveli ili pooštrili kazne baš za nepoštovanje himne. Smatramo da zakonom naređeno iskazivanje poštovanja državnom simbolu i zastrašivanje kažnjavanjem za drugačije postupanje nije primjereno demokratskom društvu koje mora da bude otvoreno za iskazivanje različitih stavova i debatu. Orvelovsko okruženje u kome policija i doušnici posmatraju građane tokom izvođenja himne i prijavljuju one koji nisu ustali ne čini atmosferu evropskog društva u kome se poštuju ljudska prava."

Podsjećaju da na međunarodnom i evropskom nivou postoji saglasnost o tome da ugled države, njenih institucija i simbola, kao što je himna, ne treba štititi krivičnim ili prekršajnim sankcijama.

Komitet za ljudska prava UN je oštro osudio postojanje krivičnog djela klevete države i izrazio zabrinutost zbog postojanja zakona na temu nepoštovanja državnih simbola, uvrede šefa države ili zaštite časti državnih zvaničnika, naglašavajući da države ne treba da zabranjuju kritiku državnih institucija (Opšti komentar 34, tačka 38).

Specijalni izvjestilac za slobodu izražavanja UN, kao i specijalni predstavnik za slobodu medija OEBS i Specijalni izvjestilac Organizacije američkih država u zajedničkoj izjavi založili su se da se onemogući da državni organi pokreću postupke zaštite časti i ugleda države i njenih institucija i simbola (2002).

Evropski sud za ljudska prava je u dva slučaja protiv Francuske osudio krivičnopravnu zaštitu časti i ugleda predsjednika države kao državnog simbola, i zaključio da posebna zaštita od kritike samo zbog funkcije ili statusa znači privilegiju koja nije u skladu sa modernim političkim koncepcijama u demokratskom društvu i neopravdano onemogućava slobodu izražavanja (Colombani and others v. France, 2002, Eon v. France, 2013).

( Vijesti online )