Sistem stečaja podložan prevarama, država naplati mrvice

Neblagovremeno pokretanje stečajnih postupaka, uz nedovoljnost stečajne mase i nedovoljno efikasne mjere naplate, prije uvođenja stečaja, za posljedicu imaju da Crna Gora gubi značajne javne prihode i naplati manje od 10 odsto potraživanja, navela je Državna revizorska institucija (DRI) u izvještaju o “Efikasnosti sistema naplate poreskog duga poreskih obveznika u stečaju i likvidaciji”.

Dva osnovna cilja stečaja, koji je sudski i hitan postupak, su kolektivno i srazmjerno namirenje povjerilaca i eliminisanje dužnika iz privrednog života.

Prema podacima Poreske uprave (PU) poreski dug privrednih subjekata u stečaju i likvidaciji na dan 31.12. 2017. iznosio je 95,4 miliona eura, od čega se na društva kod kojih je postupak dobrovoljne likvidacije završen odnosi 4,4 miliona eura.

“U periodu od 31. 12. 2012. do 27. 4. 2018, zbog brisanja iz CRPS-a, a na osnovu pravosnažnih rješenja o zaključenju stečajnog postupka, prestale su obaveze u iznosu od 77,6 miliona eura. Ukupno naplaćeni poreski dug kod privrednih subjekata kod kojih je postupak stečaja sproveden u periodu od 2013. do 2017. godine iznosio je 9,3 miliona eura”, navodi se u izvještaju kojeg je juče objavila DRI.

U izvještaju kojeg su radili senatori DRI dr Branislav Radulovići dr Milan Dabović navedno je da su prezentovani podaci osnov za zaključak da naplata poreskog duga od PU kod privrednih subjekata u stečaju i likvidaciji nije u dovoljnoj mjeri efikasna.

Njih dvojica, u javno dostupnom dokumentu, vezanim za ovaj slučaj, su saopštili “da podaci koji su prezentovani u ovom izvještaju ukazuju na podložnost stečajnog sistema na zloupotrebe i prevare kroz uvođenje stečaja, jer zaštita i integritet stečajnog sistema zavise od identifikovanja stečajne prevare i zloupotrebe i preduzimanja odgovarajućih akcija, koje izostaju”.

“DRI je utvrdila da ne postoji sistematski program za identifikaciju otkrivanja uobičajenih prevara visokog rizika, već se sistem oslanja na inicijativu povjerilaca i stečajnih upravnika. Poreska uprava (kao povjerilac) nedovoljno koristi pravne institute pobijanja pravnih radnji“ i „probijanja pravne ličnosti“ i druge mjere, čijom primjenom je moguće prevarne radnje i zloupotrebe spriječiti ili otkloniti posljedice njima uzrokovane”, dodaje se u izvještaju.

DRI skreće pažnju da država gubi prihode ne samo po osnovu poreza i doprinosa zbog nemogućnosti naplate, već se umanjuje i prihod od PDV-a koji bi se ostvario da je obveznik u stečaju izmirio obaveze prema drugim privrednim subjektima.

“Dodatno, kao posljedica nenaplaćenog poreskog duga kroz postupak stečaja, Fond rada izdvaja sredstva za socijalno zbrinjavanje radnika koji su u procesu stečaja i likvidacije ostali bez zaposlenja i čija potraživanja nijesu naplaćena”, napominje se u izvještaju.

Potrebno je da Poreska uprava obezbijedi potpune i tačne evidencije poreskih obveznika kod kojih je postupak stečaja i likvidacije u toku ili je završen, koje će omogućiti generisanje potrebnih podataka.

Državni revizori preporučuju da PU “formira program za analizu i procjenu rizika od platežne nesposobnosti, odnosno uvođenja stečaja i likvidacije kako bi se mjere naplate preduzimale blagovremeno, dok iznos poreskog duga nije dostigao visok iznos i dok je naplata još moguća”.

Revizori preporučuje i da PU, na osnovu izvršenih analiza i procijenjenog rizika, redovno i sistematski preduzima sve raspoložive mjere naplate prije pokretanja postupka stečaja.

“Preporučuje se Poreskoj upravi da donese procedure za postupanje sa poreskim obveznicima u stečaju i likvidaciji, odnosno kod kojih je postupak stečaja i likvidacije završen, kao i da prilagodi postojeće procedure novom Pravilniku o sistematizaciji i organizaciji radnih mjesta”, navodi se dalje u izvještaju senatora DRI Radulovića i Dabovića. Poreska pokreće stečaj tek kada je dug već nagomilan

“Glavni uzrok visokog iznosa i loše naplate poreskog duga privrednih subjekata u postupku stečaja jeste neblagovremeno pokretanje stečajnog postupka. Postupci se, u najvećem broju slučajeva, pokreću kad je već nastupila izražena prezaduženost privrednog subjekta, posebno u odnosu na raspoloživu imovinu stečajnog dužnika”, ističe se u izvještaju DRI.

Odlazak u stečaj privrednog subjekta sa visokim iznosom poreskog duga je posljedica nepreduzimanja, odnosno neblagovremenog preduzimanja mjera naplate od strane PU prije pokretanja stečaja.

“Preduzete mjere prije pokretanja stečaja uglavnom ne rezultiraju naplatom jer su privredni subjekti već prezaduženi i često su neblagovremene. PU nema program za analizu i procjenu rizika od uvođenja stečaja i likvidacije, koji bi između ostalog definisao i indikatore koji ukazuju na rizik od prevare kroz uvođenje stečaja i likvidacije, kako bi se na osnovu procijenjenog rizika mjere naplate preduzimale na vrijeme, dok iznos poreskog duga nije dostigao visok iznos i dok je naplata još uvijek moguća”, navodi se u izvještaju i napominje da evidencije koje vode PU (CRPS) i Privredni sud “nijesu usaglašene i ne obezbjeđuju potpune i dovoljne podatke za privredne subjekte koji se nalaze u postupku stečaja i likvidacije”. Prinudna naplata nije pokrenuta za 1.235 dužnika

“PU nije preduzimala mjere prinudne naplate prije pokretanja stečaja kod 1.235 od 2.317 poreskih obveznika (53%) kod kojih je pokrenut postupak stečaja u periodu od 2013. do 2017”, utvrdili su državni revizori.

“PU nema program za analizu i procjenu rizika od uvođenja stečaja i likvidacije, koji bi između ostalog trebalo da definiše indikatore koji ukazuju na rizik od prevare kroz uvođenje stečaja i likvidacije, kako bi se omogućilo da se mjere naplate preduzimaju blagovremeno, dok iznos poreskog duga nije dostigao visok iznos i dok je naplata još uvijek moguća”, navodi se u izvještaju DRI.

( Milorad Milošević )