U Engleskoj "čuvari zdravlja", u Crnoj Gori marginalizovani

Dok u Crnoj Gori izabrani ljekari postaju sve više marginalizovani i opterećeni brojem pacijenata, posao porodičnog ljekara u Engleskoj jedan je od najcjenjenijih. Građani ih zovu “čuvari zdravlja”, a na primarnom nivou zdravstvene zaštite (PZZ) rješava se preko 80 odsto potreba pacijenata.

Doktorka Nada Mujić - Radusinović više od 20 godina radi u Londonu kao “čuvar zdravlja”, a sedmično od 126 pregledanih pacijenata najviše osam uputi u bolnice.

Ona godišnje mora da ima minimum 50 sati edukacije, ali i da obnovi licencu za rad, praveći bazu u koju stavlja informacije o edukaciji, eventualnim greškama, interesantnim slučajevima, izvještajima pacijenata o njoj, kao i procjene kolega.

Mujić-Radusinović, koja je rođena u Podgorici, nakon završenih studija u Sarajevu 1987, stažirala je u Kliničkom centru Crne Gore, radila u podgoričkom Domu zdravlja, a sticajem okolnosti preselila se sa porodicom u London i odlučila da usavršava jezik i uči za nostrifikaciju diplome.

Ona je “Vijestima” ispričala da je u tom periodu radila na Schiller International Univerzitetu na predmetima Biologija, Hemija i Fizika, što joj je dalo mogućnost da uči od drugih.

Poslije nostrifikacije diplome, radila je u londonskim bolnicama poput Kings College Hospital, Homerton Hospital, Whittingthon Hospital i Chase Farm Hospital, a zahvaljujući stečenom iskustvu dobila je specijalizaciju porodične medicine.

Prema riječima ljekarke, rad porodičnog doktora u Engleskoj i izabranog u Crnoj Gori prilično se razlikuju.

Ona naglašava da porodični ljekar u Engleskoj mora da prođe specijalizaciju koja je na papiru vrlo slična našoj specijalizaciji opšte medicine, ali različita u praksi.

Nakon dvije godine treninga u bolnici, specijalizant provodi 18 mjeseci treninga u primarnoj zdravstvenoj zaštiti, gdje se polako uključuje u posao i dodatno edukuje iz oblasti poput hirurgije, neurologije i dermatologije.

Kako je pojasnila, porodični ljekar u Londonu liječi pacijente svih starosnih struktura, od beba do penzionera. Prema njima ima holistički pristup.

To znači da “čuvari zdravlja” uzimaju u obzir čitavu sliku o pacijentu, ne samo simptome i znakove bolesti sa kojima dolaze kod njih, a moraju voditi računa i o okolnostima u kojima pacijent živi i radi, kakvi su efekti i posljedice bolesti na partnera, porodicu, posao.

Porodični ljekar, tvrdi, mora da ima i izuzetne komunikacijske vještine i posebne treninge, kako bi lako uspostavili kontakt sa pacijentom nezavisno od njegovih godina i edukacije.

Ona naglašava da takav doktor prolazi kroz vrlo težak trening za vrijeme specijalizacije, koji podrazumijeva i obavezno pohađanje seminara, poslije kojih mora da piše šta je naučio i kako to utiče na praksu.

“Obično se održavaju subotom i sadrže razne teme sa ciljem da se odgovori na sva goruća pitanja i da se ljekari upoznaju sa novim dostignućima iz raznih oblasti medicine”, priča doktorka. Ističe da je cilj ovakve zdravstvene politike da porodični ljekari budu veoma kompetentni, a takvim radom se smanjuje pritisak na bolničke kapacitete, gdje je liječenje skupo.

“Ako specijalista kojem ste uputili pacijenta naiđe da je vaš izvještaj neadekvatan i neprecizan vratiće pacijenta nazad sa instrukcijama šta je potrebno da se uradi prije upućivanja pacijenta, i u isto vrijeme naplatiće uslugu od primarne zdravstvene zaštite kao da je pregledao pacijenta”, kaže ljekarka.

Bolovanja diskvalifikuju doktore

Mujić - Radusinović želi da kolege u Crnoj Gori, koji rade u domovima zdravlja, shvate svoj posao kao inspirišući i zanimljiv, “radije nego da se osjećaju zarobljenim u sistemu, potcijenjenim, da im je dosadno ili da ih uzimaju zdravo za gotovo”:

“Stvarno je do njih da pokažu javnosti da su zaista kompetentni, efikasni i pažljivi doktori sa velikim medicinskim znanjem i sposobnostima koje im omogućavaju da se nose sa većinom zdravstvenih problema”.

Porodična ljekarka smatra da je britanski zdravstveni sistem jedan od najboljih u svijetu, te da tom imidžu doprinosi jako razvijena i veoma kvalitetna porodična medicina.

Ona pojašnjava da u Londonu takav ljekar mora biti dostupan pacijentima i da ih bolovanja “diskvalifikuju da budu ljekar porodične medicine”, jer “ako ste dugo odsutni, pacijenti vas više i ne traže”.

Ministarstvo “lutalo” bez volje i energije

Član koordinacionog odbora zadužen za zdravstvo u Građanskom pokretu Ujedinjena reformska akcija (URA) dr Miodrag Pavličić smatra da su mišljenja o PZZ u Crnoj Gori podijeljena.

“Informacije koje ja lično dobijam se kreću od onog da sistem ne funkioniše do onih da je dobro zamišljen i da daje prve rezultate”.

Pavličić ističe da je kao ministar u Vladi od 2002. do 2006. godine učestvovao u stvaranju PZZ i da je ideja bila da se napravi kompletan sistem sa kvalitetnim ljekarima, osobljem i tehnikom, koji bi mogao da zbrinjava preko 80 odsto potreba stanovništva, po ugledu na Veliku Britaniju, Holandiju i razvijene evropske zemlje.

Međutim, on smatra da su velike gužve na poliklinikama pokazatelj slabijeg rada na nivou PZZ, njene neorganizovanosti i slabog rukovođenja.

“Tendencije stvaranja zdravstvenih centara ili dovođenja specijalista različitih struka koji rade u nekim domovima zdravlja je znak neznanja, konfuzije u sistemu i loša poruka izabranim ljekarima- da se njihov rad manje cijeni i marginalizuje”.

Pavlićić tvrdi da su predlozi Ministarstva zdravlja u prethodnom mandatu da se osnuju zdravstveni centri takođe “znak lutanja i nedostatka volje i energije da se instistira na dograđivanju sistema koji je počeo da daje prve rezultate”.

On naglašava i da Ministarstvo, odnosno Vlada, nijesu imali najsrećnija rješenja kada je u pitanju izbor kadrova koji će rukovoditi domovima zdravlja i bolnicama.

Međutim, raduje ga što u mnogim domovima zdravlja postoje ljekari čija je ambicija da se ozbiljno bave poslom, dodavši da nažalost ima i “birokratizovanih činovnika bez želje da se dublje bave sobom i problemima pacijenata”.

( Ana Komatina )