Evropljani i NBA: Zašto je Luka Dončić "izabrani"
Preko 30 godina je prošlo od kad je Francuz Erv Dubizon1984. zaigrao za Nju Džersi Netse tokom Ljetnje lige, ali ne i debitovao u NBA, do vremena kada su Janis Antetokumpo, Nikola Jokić i Rudi Gober među najvećim zvijezdama lige
Dirk Novicki je bio MVP regularnog dijela sezone, vodio je Dalas Maverikse do jedine NBA titule u svojoj istoriji, 13 puta je igrao Ol-star utakmicu i četiri puta bio u najboljoj petorci lige.
Pau Gasol ima dva šampionska prstena, šest puta je bio dio Ol-star spektakla i dva puta bio u najboljoj drugoj petorci lige.
Toni Parker je osvojio četiri titule, tri puta bio u najboljoj drugoj petorci, bio najbolji igrač finala.
Predrag Stojaković je jedan od najboljih trojkaša u istoriji lige,
Dražen Petrović, Arvidas Sabonis, Toni Kukoč, Vlade Divac, Andrej Kirilenko, Detlef Šremf, Hido Turkoglu, Rik Smits… To su sve evropski igrači koji su obilježili istoriju NBA lige, a jedna stvar im je zajednička - skepsa kojom su dočekani u najjačem košarkaškom takmičenju na svijetu.
Preko 30 godina je prošlo od kad je Francuz Erv Dubizon1984. zaigrao za Nju Džersi Netse tokom Ljetnje lige, ali ne i debitovao u NBA, do vremena kada su Janis Antetokumpo, Nikola Jokić i Rudi Gober među najvećim zvijezdama lige, ali i dalje evropski igrači moraju da dokazuju da njihov način igre može da prođe “preko bare”.
Postoje bitne razlike između NBA i Evrope kada je u pitanju odabir igrača, jer su ugovori u NBA garantovani, na igrača morate “potrošiti” draft pik, i koledž igrači su mnogo više usmjereni ka najjačoj ligi, pa je i rizik manji. Da to nije samo subjektivni utisak dokazuju brojke, pa je dovoljno samo navesti primjer Peta Rajlija, koji je u decenijskoj karijeri trenera i generalnog menadžera svega tri puta draftovao igrače iz Evrope - i trejdovao ih iste noći.
Upravo se to desilo onome koji bi mogao da bude “izabrani”, onaj koji će izbrisati i na više nivoa demonstrirati da je Evropa sada bliža NBA nego što je ikada bila. Luka Dončić je bio treći pik, izabrala ga je Atlanta i proslijedila Dalasu (zanimljivo da su pravo izbora prije Atlante imali Finiks u kojem je trener Igor Kokoškov i Sakramento, gdje je generalni menadžer Vlade Divac).
Slovenac je u prvih sedam utakmica pokazao da je “prava stvar”, zabilježivši brojke koje su kao “rukiji” imali još samo neki tipovi pod imenima Majkl Džordan, Medžik Džonson, Leri Bird... Partiju sezone, do sada, imao je protiv San Antonio Sparsa, gdje je pred očima Grega Popoviča ubacio 31 poen, rijetkog trenera koji je evropske igrače “krao” na margini drafta - najupečatljivi je primjer Tonija Parkera (mada se tu može računati i Argentinac Emanuel Đinobili - iz Italije došao u NBA kao 57. pik).
ODNOS PREMA EVROPLJANIMA
Bitno je znati da je Dončić, ipak, druga priča - sa 19 godina je došao u NBA kao MVP španske La lige i MVP Evrolige. U NBA ga je dočekao selektor reprezentacije Slovenije Kokoškov, koji je preuzevši Finiks postao prvi glavni trener rođen van Amerike.
- Rekao sam mu prije dvije godine da on ovdje pripada. Prije 20, 25 godina, samo najbolji među najboljima u Evropi su mogli da razmatraju da dođu da igraju ovdje i to u najboljim godinama. Ali, ovdje pričamo o Luki, koji je dokazan sa 19 godina. Toliko je postigao da ne moraš da se kockaš da je on “taj” - objašnjava Kokoškov.
Odnos prema Evropljanima se može smatrati neznanjem, smatra Pau Gasol, kog je takođe izabrala Atlanta kao trećeg pika, a onda ga proslijedila Memfisu. - Može da vas iznenadi koliko je igra vani porasla, ako ne pratite. Ali, isto tako može biti u Evropi. Ja nisam pojma imao ko su Kvami Braun i Šejn Batije, a Šejn je bio koledž igrač godine - prisjeća se španski as drafta.
Jedan od velikih problema ranije je bio kulturni šok, jezička razlika, drugačija hrana, klima...
Gasol je pričao da mu je tranzicija bila teška i da se mučio sa jezikom, naročito u situacijama kada mu se legendarni “prljavac” Kevin Garnet unosio u lice i vikao na njega. Sa istim stvarima se mučio i Novicki, ali on ukazuje da je Dončić u mnogo boljoj poziciji.
- Doveo je svoje ljude. Već je živio daleko od kuće. Priča više jezika, ja nisam. Drugačija je i igra, prije nije bila toliko široka. Ili izolacija ili si u postu, što je bilo teško za Evropljane - objašnjava Novicki. Dončić će “jedino” morati da se navikne na teške rasporede i veliki broj utakmica, ali i to je u Evropi na daleko većem i zahtjevnijem nivou nego što je bilo.
DRUGAČIJA ŽIVOTINJA KOJA PRAVI RAZLIKU
Najveći talenat Evrope zaista pravi razliku kao dirigent sa palicom svakog puta kada ima loptu, opisuje Dončića Rik Bjuker iz “Bličer riporta”.
Već u prvim minutima prve utakmice je “pogubio” prvog pika Diandrea Ejtona kada je asistirao njegovom imenjaku Džordanu.
- Veoma je sofisticiran. Dodavanja su “ludačka”. Vidi se da mu Dalas vjeruje kao plejmejkeru, a vrlo je jak kada napada reket - pun je hvale Ejton, koji je bio prvi pik ove godine.
Skauti su sada oduševljeni i kritikuju Atlantu zbog trejda, iako su bili skeptični čak i na osnovu fizičkog izgleda Dončića, pa su potencirali da izgleda “bucmasto”.
Sadašnji nalazi su drastično drugačiji:
“Nikada ne bih uzeo Janga ispred njega... On je već bolji paser od Lerija Birda u njegovim godinama”.
Novicki objašnjava Dončićevu prednost:
- Takmičenje u Evropi je negdje između koledža i NBA. Dončić je igrao protiv odraslih ljudi, I možda nisu sjajne atlete, ali znaju sve trikove. Naravno, to je stepenica ispod NBA, ali je pamet i takmičarski nivo ispred koledža.
Ekonom Dalasa Al Vitli je odrastao sa Stivom Nešom u Kanadi i sa ekipom je 17 godina, pa je lično gledao asimilaciju Neša i Novickog. On za Dončića kaže da je “drugačija životinja”.
- Nemojte da vas osmjeh zavara. Mnogo je spremniji za ovo nego što je Dirk bio - ističe Vitli.
Od sinoć je aktuelan i video na kom se vidi kako igra odbranu protiv LeBrona Džejmsa.
Sam Dončić ni ne želi da se dokazuje.
- Nosim se sa pritiskom od 16. godine. Kada izađem na teren, samo zaboravim na to i uživam u košarci. Mač sa dvije oštrice - od Divca i Stojakovića, do Paspalja i Đorđevića
Najupečatljiviji primjer nepovjerenja u Evropljane je onaj Dražena Petrovića koji je bio potpuno marginalizovan u Portlandu kod Rika Adelmana. Vlade Divac u dokumentarcu “Jednom braća” objašnjava kakav je to efekat imalo na Dražena, koji bi mu se pohvalio kad bi ubacio šest ili osam poena - isti igrač koji je umio da ubaci i po 50 koševa u Evropi.
Upravo će Adelman biti trener Sakramenta, tima koji je obožavan u Jugoslaviji sa Divcem i Stojakovićem, a Petrović će trejdom u Nju Džersi dobiti potrebnu slobodu i postati jedan od najboljih igrača lige, ali ga je tragična smrt spriječila da pokaže još više.
Danas skoro četvrtina igrača u NBA ima porijeklo van SAD, a na posljednjoj Ol-star utakmici ih je bilo petoro od 24. Percepcija, međutim, i dalje ostaje da evropskoj košarci fali atletske konkurentnosti, i da dominantni igrači u Evropi ne mogu da uspiju protiv bržih, dužih i agilnijih igrača. Ni te ocjene nisu potpuno neutemeljene, treba se sjetiti vrlo skromnih epizoda Igora Rakočevića, Šarunasa Jasikevičijusa, Saše Đorđevića, Vasilisa Spanulisa, Saše Danilovića, Huan Karlosa Navara, Žarka Paspalja...
I sada u NBA igraju igrači koji su dominirali u Evropi, ali se muče sa minutažom kao što su saigrači Miloš Teodosić i Boban Marjanović, Mario Hezonja, Davis Bertans ili Aleks Abrines.
Neki se nikada nisu ni oprobali u NBA, iako je to javnost uvijek priželjkivala, poput Dejana Bodiroge, Dimitrisa Dijamantidisa, Teodorasa Papalukasa…
( Srdan Kosović )