SAD bi NATO Balkan, Rusija koči put ka Evropskoj uniji

Glavni cilj politike Sjedinjenih Američkih Država (SAD) na Zapadnom Balkanu je održavanje tog regiona stabilnim i uvođenja njegovih država u strukture NATO-a, Rusija želi da uspori ulazak Crne Gore i Srbije u Evropsku uniju (EU) dok Kina investira u ovaj region očekujući da stekne prijatelje koji će nekada sjedjeti za stolom EU i učestvovati u rješavanju problema između EU i Kine.

Ovo se navodi u studiji nazvanoj “Uticaj spoljnjih aktera na Zapadni Balkan” koju je objavila fondacija “Konrad Adenauer” a u kojoj se analizira utiaj SAD, Rusije, Turske, Kine, Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE), Katara i Saudijske Arabije na osam balkanskih država.

U analizi se kaže da je propali pokušaj državnog udara u Crnoj Gori pokazuje da Rusiji nije strano da koristi diverzije, zavjere i sabotaže te da je Zapadni Balkan postao arena za hibridni rat između Zapada i Rusije.

U dokumentu se navodi da SAD podržavaju put ove dvije države u EU, dok Rusija želi da uspori proces integracija a kao resursi utiču na Crnu Goru i Srbiju navodi se prisustvo ambasada, Nacionalnog demokratskog instituta (NDI) i Međunarodnog republikanskog instituta (IRI). “Obje institucije promovišu mlade političare, rade sa parlamentarcima i razvijaju vladavinu prava”, navodi se u analizi njemačke fondacije. Rusija, sa druge strane, kako stoji u analizi, snažni uticaj u Crnoj Gori vrši preko Srpske pravoslavne crkve (SPC). “Ali su veze između opozicionog Demokratskog fronta i Rusije značajnije”, kaže se u dokumentu i dodaje da je SPC moćan domaći protivnik SAD, da njeni lideri imaju “dobre političke kanale”, direktne, ali i one koji vode preko Moskve. Glavni cilj ruske politike, stoji u analizi, je sprečavanje širenja NATO-a zbog čega je članstvo Crne Gore u Alijansi snažan udarac za Rusiju koji je doveo do snažnih političkih reakcija. “Od podrške politčkim izazivačima nevolja do ekonomskih sankcija”, kaže se u analizi u kojoj se dodaje da je još uvijek oko 50 odsto stanovnika Crne Gore protiv članstva u NATO ali i da nivo ekonomskog pritiska Rusije na Crnu Goru ostaje visok jer je oko 40 odsto nekretnina na crnogorskoj obali u vlasništvu Rusa koji čine i najveću grupu turista.

Kada je u pitanju kineski uticaj, autori analize ocijenili su da Kina Crnoj Gori i Srbiji obećava značajne finansijske resurse. “Kina očekuje da se neke države Zapadnog Balkana pridruže EU u dogledno vrijeme. Današnje investicije znače da će više “prijatelja Kine” sjedeti za pregovaračkim stolom u Briselu i rješavati probleme za Kinu, kao što su ljudska prava”, navodi se u dokumentu. Kao način uticaja, pored investicija, navodi se i osnivanje Konfučijevog instituta u Beogradu te činjenica da mladi koji se prijavljuju za “Konrad Adenauer” stipendije redovno navode da su prošli kurseve mandarinskog jezika. Takođe se navodi i zajam od 380 miliona koji je Crna Gora uzela za autoput i ocjenjuje se da bi on mogao postati ozbiljno opterećenje za budžet i dovesti do finansijske zavisnosti od Kine.

Turska štiti muslimane ulažući u regione gdje oni žive

U analizi se navodi da Crna Gora i Srbija dijele otomansku istoriju od nekih 500 godina i da se otomansko nasljeđe i danas može osjetiti u svakodnevnom životu što, kako se navodi, ne znači da su ljudi vezani ili prijateljski nastrojeni prema Turskoj. “Naprotiv, nezavisnost od Otomanskog carstva se povezuje sa Rusijom kao bliskim prijateljem i saveznikom”, kaže se u dokumentu.

Dodaje se da se uticaj Turske bazira na muslimanskim zajednicama, da se ta država gleda kao zaštitnica muslimana na Zapadnom Balkanu.

“U ovom smislu, Albanci i Bošnjaci su jednako važni Turskoj i oni su u središtu turskih interesa u Srbiji i Crnoj Gori. Kao države Zapadnog Balkana, Crna Gora i Srbija su dio “prve zone interesa” u tuskoj spoljnjoj politici kako je to definisao nekadašnji šef diplomatije i premijer Ahmet Davutoglu”, kaže se u analiti. Dodaje se da Turska finansira različite projekte preko agencije TIKA, koja je, kako se navodi direktno finansijski pomogala porodice kojima je to potrebno, te da je u socijalne projekte u Crnoj Gori do 2015. uložila oko 15 miliona eura. “Muslimanske manjinske partije održavaju kontakt i redovan dijalog sa AKP (Erdoganova partija) a turske kompanije su dobrodošle jer ciljano investiraju u muslimanske regione sa slabom ekonomijom i infrastrukturom”, navodi se u analizi. Prema ovoj studiji, UAE, Katar i Saudijska Arabija još uvijek ne utiču na Crnu Goru.

( Darvin Murić )