Još o iseljavanju

Povodom teksta „Moderni muhadžiri“, autora prof. dr Šerba Rastodera, Vijesti 19. 5. 2015.

Kao i u drugim prilikama, bilo da „analizira“ prošlost ili savremenost, dr Šerbo Rastoder „preskače“ činjenice i iznosi netačne, ili, u najmanju ruku, površne opservacije. Naročito su mu, i redovno, problematičani „zaključci“ kojima nastoji da prvenstveno apostrofira navodno „zla vremena“ Muslimana, pri čemu je vidljivo da mu je svejedno, ili ga uopšte ne interesuje, još teža, i dalja i bliža prošlost, (i) pravoslavnoga stanovništva…

Tako se zanio i u članku „Moderni muhadžiri“ u kome potrže i iseljavanje iz opštine Plav. Tvrdi da je procenat iseljenih u ovoj opštini 57,4 odsto. Ne navodi period na koji se to odnosi, ali, na osnovu dominirajućih lamentacija, dalo bi se zaključiti da su u pitanju isključivo Muslimani.

Međutim, nije tako. Naprotiv, procentualno je drastičnije smanjen broj pravoslavnoga stanovništva. Jer, analitičar „zaboravlja“ da je dio te adminsitrativne regije i njeno najveće selo Velika, koje prednjači po broju iseljenih - ne samo u ovoj opštini nego možda i na nivou cijele države.

Prema Monstatovim podacima, u Mjesnoj zajednici Plav, koja obuhvata samu varošucu i u kojoj je preko 90 odsto Muslimana, od 1971. do 2011. godine broj stanovnika se smanjio za 14,44 odsto (u MZ Prnjavor, koja je na domaku Plava 7,3 odsto, a MZ Gusinje 44,09 odsto). U tome periodu u MZ Velika, u kojoj iskuljučivo žive pravoslavci, broj stanovnika je manji za 72,38 procenata.

Da to nije proces kakav su imala i mnoga druga sela, potvrđuje još nekoliko statističkih podataka: iako je u Drugome svjetskome ratu stradalo više od trećine njenih stanovika (samo u pokolju od 28. jula 1944. preko trista, a ukupno više od 600), prema popisu iz 1948. Velika je imala 1.352 stanovnika; 1953. bilo ih je 1.368, 1961.godine 1.249 a 1971. godine 1.059. Potom je došlo do još ubrzanijih odlazaka. Popis iz 1981. registrovao je 717, a deset godina kasnije - 505 stanovnika. Početkom XXI vijeka, 2003. godine, ostalo je 417, a po popisu iz 2011. svega 311. Dakle, za 80 godina Velika je „skraćena“ za blizu 90 odsto stanovnika, a ako se ima u vidu i očekivani (a izgubljeni) prirast, onda je broj iseljenih skoro nemoguće izračunati. I to nije sve: plavski planeri su već izračunali da bi za narednih dvije-tri decenije ovdje moglo da bude tek desetak ljudskih duša…

Tražeći „pošten i jasan odgovor“, analitičar Rastoder pita: zašto se ljudi sele? Slažem se da su, i ranije i sada, na prvome mjestu ekonomski i politički razlozi, odnosno nedostatak „jednakih šansi“. On kao jednog od neposrednih krivaca što toga nema vidi potpredsjednika vlade(?!)… Pa, evo, da ja ukažem kako to izgleda na primjeru Plava. Iako pravoslavno stanovništvo u ovoj opštini čini jednu četvrtinu (nakon odvajanja Gusinja, taj procenat bi trebalo da je osjetno veći) prema činjeničnom stanju iz 2014. godine, od 42 tzv. javna funkcionera (koje bira Skupština opštine) nije bilo ni jednoga pravoslavca, a od preko 400 visokoobrazovanih Veličana (među kojima je više od 50 doktora nauka, kao i više od 50 ljekara, preko stotinu profesora, itd) u opštinskoj činovničkoj strukturi i drugim djelatnostima uposleno je - dvoje-troje…

( Branko Jokić )