Deficit zanimanja je problem u cijeloj regiji
Iz Privredne komore Crne Gore je saopšteno da je rezultat ovog projekta izrada strategije na nivou dunavske regije koja se odnosi na modernizaciju sistema stručnog obrazovanja
Deficit zanimanja i neusklađenost potrebnih vještina sa obrazovnim sistemom problemi su koje imaju sve države dunavske regije, ocijenila je šefica delegacije učesnika projekta „Learning By Doing” Željka Kelkedi iz Gospodarske zbornice Slovenije tokom posjete Crnoj Gori.
Ona je podjestila da je projekat „Learning by doing“ odobren u okviru prvog poziva Dunavskog programa. Finansira ga Evropski fond za regionalni razvoj. Nosilac projekta je Komora za privredu i industriju Budimpešte a kao partneri učestvuju privredne komore i druge institucije koje su na bilo koji način povezane sa stručnim obrazovanjem iz Austrije, Njemačke, Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Bugarske, Rumunije, Moldavije, Ukrajine, Češke i Slovačke. Privredna komora Crne Gore na ovom projektu ima status pridruženog partnera.
“Osnovni cilj projekta je unaprijediti kapacitete učesnika u stručnom obrazovanju kroz jačanje nacionalnih i međunarodnih partnerstava u Dunavskoj regiji u svrhu efikasnije obnove sistema stručnog obrazovanja čime bi se smanjila razlika između znanja i potrebe tržišta rada”, objasnila je Kelkedi.
Projektne aktivnosti su kritička analiza postojećih programa stručnog obrazovanja u zemljama partnera, analize strategija o reformi sistema šegrtovanja, priprema preporuka o tome kako integrisati iskustva iz dualnog programa stručnog obrazovanja u nacionalni sistem obuka, priprema vodiča, studijske posjete, razmjena kadrova i interaktivne radionice.
Iz Privredne komore Crne Gore je saopšteno da je rezultat ovog projekta izrada strategije na nivou dunavske regije koja se odnosi na modernizaciju sistema stručnog obrazovanja. Rezultat je i uspostavljanje observatorija stručnog osposobljavanja i obrazovanja koji će povezivati partnere na projektu da bi i nakon njegovog okončanja bili podrška jedni drugima i razmjenjivali primjere dobre prakse.
Kelkedi smatra da Crna Gora može ići ukorak na ovom polju kroz saradnju sa evropskim državama i razmjenu dobre prakse.
“U Sloveniji i u Crnoj Gori u dualni sistem su uključena slična zanimanja. U Sloveniji je ove godine počela školovanje druga generacija učenika po dualnom sistemu. Za razliku od Crne Gore, u Sloveniji je manje interesovanje učenika za ovaj sistem, dok su preduzeća više zainteresovana. Iz Crne Gore ponijećemo korisna iskustva koja ćemo primjeniti na naš sistem, a odnose se na to da učenici koji učestvuju u dualnom obrazovanju promovišu njegove vrijednosti i motivišu druge da se uključe u ovaj projekat”, rekla je ona.
Delegacije učesnika projekta „Learning By Doing“ koji se odnosi na unapređenje stručnog obrazovanja, obišla je istaknute aktere crnogorskog stručnog i dualnog obrazovanja - Privrednu komoru, Centar za stručno obrazovanje, Srednju stručnu školu „Spasoje Raspopović“, hotel Hilton, pekaru Inpek i frizerski salon „Zoran“.
Direktor Sektora za edukaciju i kvalitet PKCG Mladen Perazić podsjetio je da je ova najstarija poslovna asocijacija u Crnoj Gori inicirala uvođenje sistema dualnog obrazovanja koji je počeo 2004. godine.
On je objasnio da je to urađeno po njemačkom modelu ali da je, nakon nekoliko godina primjene, ustanovljena potreba da zakonodavstvo koje reguliše dualno obrazovanje bude fleksibilnije. Nakon donošenja nove legislative, prošle godine nastavljena je realizacija ovog vida obrazovanja.
“U zemljama gdje se implementira sistem dualnog obrazovanja je najmanja nezaposlenost mladih. Privredna komora na sastancima koje organizuje uvijek potencira prednosti sistema dualnog obrazovanja i posebno benefite za poslodavce koji su uključeni u taj proces. Naša asocijacija se zalaže da se kompanijama- učesnicama u dualnom obrazovanju omoguće poreski podsticaji, jer ti privrednici rade u cilju razvoja Crne Gore, u skladu sa principima društvene odgovornosti”, kazao je Perazić.
Istakao je da Komora daje i bitan doprinos neformalnom obrazovanju predstavnika svojih članica kroz organizaciju seminara, radionica, okruglih stolova, konferencija.
Direktor Centra za stručno obrazovanje Duško Rajković kazao je da je fokus ove institucije na saradnji sa privredom i obrazovnim ustanovama kako bi se najkvalitetnije realizovali svi vidovi obrazovanja. Predstavljajući Centar on je kazao da su ga 2003. godine osnovali Vlada, Privredna komora, Zavod za zapošljavanje i Savez sindikata kao krovnu instituciju za stručno obrazovanje.
“Što se dualnog obrazovanja tiče, školske 2017/18 obuhvatilo je 270 učenika i 101 poslodavca. Ove godine najavljeno je učešće 169 novih poslodavaca, odnosno uz postojećeg 101, biće ih 270 uključeno u dualno obrazovanje, s tim što nas ne bi čudilo da taj broj bude i veći. Gotovo su svi oni iz privatnog sektora. Dualno obrazovanje sprovodi 27 škola u 19 opština, a poslodavci su iz 21 opštine”, naveo je Rajković.
Govoreći o broju škola i poslodavaca po opštinama koje su u ovom sistemu, Rajković je ukazao na problem nedovoljne uključenosti ugostitelja iz Budve u dualno obrazovanje za zanimanja kuvar i konobar.
”U Budvi smatram da bismo morali imati bar 30 poslodavaca koji bi obučavali buduće kuvare i konobare kroz ovaj sistem, a trenutno imamo samo jednog i to je hotel Splendid”, naglasio je Rajković.
Delegacija se prilikom posjete Srednjoj stručnoj školi “Spasoje Raspopović” upoznala sa uslovima za obavljanje praktične nastave u njenim laboratorijama, radionicama, mljekari, pekari, frizerskom salonu...
“Škola nastoji da znanja učenika stečena na časovima praktične nastave upotpuni saradnjom sa poslodavcima na koju se možemo pohvaliti. Ona se između ostalog odvija preko realizacije dualnog sistema obrazovanja za programe frizer, pekar, obrađivač plemenitih metala, modni krojač i proizvođač prehrambenih proizvoda”, rekla je direktorica škole Ljeposava Vuksanović.
Ona je kazala da će 2018/2019. dualni sistem obrazovanja u školi sprovesti kroz saradnju sa 24 poslodavca za pet obrazovnih programa. Prethodne godine škola je sklopila 24 indivuidualna ugovora za tri obrazovna programa, sa osam poslodavaca.
”Već prve godine realizacije dualnog sistema imali smo učenike trećeg razreda koji su kod poslodavaca. Svi oni su nakon završetka školovanja zasnovali radni odnos kod njih”, istakla je Vuksanović.
U hotelu Hilton delegacija je upoznala učenike Srednje stručne škole “Sergije Stanić” koji se uspješno školuju po dualnom sistemu kod ovog poslodavca.
Slađana Šoć koja je ranije završila ovu školu sada je zadužena za učenike koje Hilton obučava.
”U ovom projektu smo već godinu i jako smo zadovoljni kako njegovim sprovođenjem tako i saradnjom sa Stručnom školom “Sergije Stanić”. Učenici će se obučavati tri godine kod nas i na kraju će dobiti mogućnost zaposlenja. Već smo zaposlili dva nekadašnja učenika u našoj poslastičarnici “, rekla je Šoć.
Delegacija je posjetila proizvodne pogone kompanije Inpek koja je među liderima u proizvodnji pekarskih proizvoda u Crnoj Gori, ali i u regionu. Posjeduje automatizovan, savremeno opremljen pogon za proizvodnju hljeba, peciva i finih pekarskih proizvoda.
Direktor Radivoje Bakić kazao je da je Inpek mnogo ulagao u razvoj tehnologije i stručnih kadrova. Smatra da je projekat dualnog obrazovanja dobrodošao i podržali su ga jer tako mogu da obrazuju kadar koji im je potreban. Ranije, dok nije postojao sistem dualnog obrazovanja da bi obezbijedili potreban kadar u morali su sami obavljati interne obuke.
”Inpek je otvoren za saradnju i spreman da pruži podršku mladim ljudima da stiču nova znanja u oblasti pekarske industrije”, naveo je Bakić.
Tehnički direktor Inpeka, Milko Beljkaš, ocijenio je da oživljavanje i podsticanje dualnog sistema obrazovanja predstavlja izuzetan iskorak Ministarstva prosvjete i srednjih stručnih škola. Smatra da stručnjaci u pekarskoj industriji imaju izuzetnu perspektivu.
Frizer i stilista Zoran Vukčević, prepoznat i po akademiji za obuku majstora ovog zanata i brojnim priznanjima sa svjetskih takmičenja, istakao je pri susretu sa delegacijom “Learning By Doing” projekta da je od početka uključen u reformu obrazovnog sistema, te da kroz praktičnu nastavu blisko sarađuje sa ostalim njegovim akterima. On je kazao da će ove, kao i prethodnih godina obučavati učenike srednjih stručnih škola. U školskoj 2018/2019. kod njega će znanje steći pet budućih frizera po ovom sistemu obrazovanja.
Tokom drugog radnog dana studijske posjete, delegacija se u Ministarstvu prosvjete sastala sa direktorom Direktorata za opšte srednje i stručno obrazovanje Veljkom Tomićem, nakon čega su u Privrednoj komori sumirali rezultate aktivnosti.
Tomić je govorio o aktivnostima Ministarstva na unapređenju stručnog obrazovanja koje su rezultirale većim interesovanjem učenika za upis u stručne škole, posebno za zanimanja trećeg stepena..
“Ove godine smo na zanatska zanimanja upisali sto odsto više učenika nego prethodne. Raduje nas činjenica što smo uspjeli u tome i što smo oživjeli određena zanimanja za koje do skoro nije bilo zainteresovanih đaka”, rekao je Tomić.
Ministarstvo je tokom 2017. godine dodijelilo 125 stipendija za deficitarne kvalifikacije dok je ove godine stipendiralo 300 učenika, a dio njih je opredijelila Privredna komora.
“Na ovom polju u kontinuitetu imamo dobru saradnju sa Privrednom komorom. Smatram da ni u jednoj zemlji srednje stručno obrazovanje ne može da opstane bez saradnje sa privredom”, kazao je Tomić.
On je dodao da je namjera Ministarstva da sve programe modularizuje. Ove godine je osmišljeno 16 novih obrazovnih programa u čemu je veliki doprinos imala privreda, definišući šta je to što učenik nakon završenog školovanja treba da zna.
”Plan nam je da do školske 2021/22 sve programe modularizujemo na osnovu ishoda učenja”, rekao je Tomić.
On je kazao da je interes svih privrednika obuka učenika kroz ovaj sistem.
“Poslodavac dobija mladog čovjeka kojeg obučavate i tako kreira kadar koji odgovara njegovim potrebama. Država se trudi da olakša privredi plaćanjem stipendija za deficitarna zanimanja ali i naknada za učenike u dualnom obrazovanju. To je pokušaj da im u srednjoročnom periodu olakšamo teret, dok dođemo do faze da poslodavci preuzmu obavezu plaćanja učenika kao što je praksa u Austriji ili Njemačkoj”, naveo je Tomić.
U dunavskoj regiji neophodno riješiti pitanje finansijske podrške
Na finalnom sastanku u Komori delegacija je iznijela pozitivne utiske o napretku stručnog i dualnog obrazovanja u Crnoj Gori. Istakli su da iz naše zemlje nose pozitivna iskustva koja će pokušati da primjene u svojim domovinama, a naročito je utisak na njih ostavilo učešće države u finansiranju učenika koji su u programu dualnog obrazovanja.
Ocjenjuju da je u dunavskoj regiji neophodno riješiti pitanje finansijske podrške ovom sistemu obrazovanja ali takođe i unaprijediti saradnju nosilaca ovih aktivnosti sa lokalnom zajednicom. Naveden je primjer dobre prakse u Rumuniji koja je razvila softversku aplikaciju sa svim potrebnim informacijama za proces dualnog obrazovanja i povezuje sve njegove stejkholdere. Potenciran je značaj kvalitetnog mentorstva u ovom procesu i uloga privrednih komora u povezivanju aktera dualnog obrazovanja. Članovi delegacije su istakli da je potrebno nastaviti međusobnu komunikaciju i dijeliti znanja u cilju dodatnog razvoja stručnog obrazovanja u ovoj regiji.
( Biljana Matijašević )