Tajni eksperti tajno dijele novac građana

Nema garancija da će oni koji u ime države dijele novac organizacijama civilnog društva (NVO) biti nepristrasni, jer trećinu tog tima čine državni službenici.

Većina ministarstava tokom godine najmanje jednom raspiše konkurs za finansiranje projekata NVO, a o kvalitetu ponuđenih ideja odlučuju “nezavisni procjenjivači”. Iako su poznata njihova imena, javnosti nijesu dostupni podaci o njihovim kvalifikacijama, ali ni iz koje oblasti su im dodjeljivani projekti za procjenu.

Na listi procjenjivača, među kojima je i dosta stručnjaka iz regiona, su i službenici resora zdravlja, finansija, ljudskih prava, sporta...

Na spisku je i šefica kabineta ministra pravde i potpredsjednika Vlade Zorana Pažina, Mirjana Vlahović.

Ona je u isto vrijeme i “nezavisni procjenjivač” i predsjednik Komisije za dodjelu sredstava NVO na nivou Ministarstva pravde.

Zakon o NVO predviđa da procjenjivači ne smiju biti državni službenici resora koji dodjeljuje novac projektima NVO, ali zbog tajnih procedura otvara se sumnja u način njihovog rada.

“Pohvalno je da je lista nezavisnih procjenjivača javna. Međutim, i dalje svakako nepotpuna, jer se ne vidi da li nezavisni procjenjivači ispunjavaju Zakonom propisane kriterijume, prije svega one koje se odnose na iskustvo u ocjeni projekata i iskustvo upravljanju projektima. Takođe, nejasno je za koje oblasti su pojedinci s liste eksperti, a ujedno nije transparentna i dostupna informacija o kriterijumima na osnovu kojih su dobijali projekte koje treba da boduju. Moguće je da su procjenjivačima raspoređena zaduženja u skladu s oblastima, pa u odnosu na to ocjenjuju projekte iz nadležnosti pojedinih resora”, kazala aktivistkinja za prava osoba sa invaliditetom Marina Vujačić.

Nezavisni procjenjivači zarađuju 25 eura po pročitanom projektu tokom jednog konkursa.

“Dodatno, možda i najspornije, je to što je jedan broj nezavisnih procjenjivača istovremeno i u komisijama ministarstava, pa samim tim u konfliktu interesa. Naime, Zakon o NVO, u članu 32, propisuje da nezavisni procjenjivači ne mogu biti u radnom odnosu u organu državne uprave koji vrši raspodjelu sredstava”, precizirala je Vujačić.

Iz Ministarstva javne uprave (MJU), na čijem je čelu Suzana Pribilović, objašnjavaju da bliže informacije o procjenjivačima ne mogu da objave jer bi to bilo suprotno evropskom standardu iz PRAGA (Practical Guide to Contract Procedures for EU External Actions).

“Prema kome se ni imena nezavisnih procjenjivača ne objavljuju, odnosno smatraju se ‘povjerljivim’ radi obezbjeđenja uslova za njihovu nepristrasnost u procesu bodovanja/procjene kvaliteta projekata”, poručuju iz MJU.

Vujačić, ipak, ističe da ovako definisane norme ostavljaju manipulativni prostor tumačenja.

“Pa samim tim se može tumačiti uže: da osoba koja je zaposlena u jednom resoru ne može bodovati projekte u naležnosti tog resora, što vjerujem da je bila namjera, ili šire: da nezavisni procjenjivač ne može biti iz resora koji vrši raspodjelu. Međutim, ne vjerujem da je u pitanju šire tumačenje, jer prema odluci iz 2018, 12 resora je trebalo da raspiše konkurs, što znači da bi nezavisni procjenjivači mogli biti samo iz preostalih resora koji ne raspisuju konkurse”, kazala je ona.

Iz MJU tvrde da ne znaju koliko je novca isplaćeno procjenjivačima od njihovog izbora u maju do danas.

“Naknada nezavisnim procjenjivačima iznosi 30 eura bruto po bodovanom projektu, odnosno programu, na teret sredstava organa državne uprave koji vrši raspodjelu sredstava. Ukupna naknada ne može prelaziti 2.000 eura godišnje”, tvrde u resoru Pribilovićeve.

Isplatu, prema objašnjenju iz MJU, rade ministarstva koja angažuju procjenjivače.

( Damira Kalač, Tina Popović )