Bijenale: Mobilni motor provokativnih i zabavnih predstava

Prateći brojne najave i izjave predsjednika Bijenala u Veneciji Paola Barate i komesara-direktora Okvuija Envezora, nije moguće ne primijetiti da u talasu brzih promjena koje zahvataju svijet kulture nisu intrigantne samo idejno različite koncepcije kustosa, već su indikativne i različite terminološke konstrukcije kojima se strukturiraju i obrazlažu centralni programi.

Neosporno je da u ovom vremenu još niko nije učinio korak dalje od istorije. Bilo kako da se interpretira, istorija je stabilna tačka kontinuiteta i polaska u izboru motiva. Predsjednik Barata dao je komentar da bijenalski kustosi Biče Kuriger 2011,Masimilijano Đioni 2013. i Okvui Envezor 2015. čine trilogiju u tumačenjima umjetnosti i globalne slike svijeta.

Zaista, ako se prisjetimo, Biče Kuriger (treća kustoskinja u istoriji Bijenala) polazi od Tintoreta (XVI vijek) i teme “ILLUMinations” kako bi simbolički uvela svjetlost umjetnosti u dremljivost bijenalskih institucija, a sprovela je metod demokratsko-dijaloškog izbora umjetnika. Masimilijano Đioni, opozitno, polazi od nepoznatog Martina Auritija (50-te) i njegove fiks ideje, kao teme 55. Bijenala “Palazzo Enciclopedico”, da bi predstavio metaforičan i poseban svijet mega produktivnosti anonimnih majstora umjetnosti u ekskluzivnom prostoru kulture.

Za treće bijenalsko razgranato stablo Okvui Envezor kreće od Pola Klea i Benjaminove interprtacije Kleove slike “Angelus Novus” (Teze o folozofiji istorije) da bi se jasnije objasnila poenta teme “Sve budućnosti svijeta”.

Bijenale ove godine obilježava i 120 godina od osnivanja (1895). Bijenale je prošlo dva velika svjetska rata, velike promjene Evrope od vremena pada Berlinskog zida, preko pada Svjetskog trgovinskog centra u Njujorku, do savremenog doba terorizma i brojnih ratnih žarišta na Bliskom Istoku i Africi, ali je i ispratio vrhunske umjetnike moderne, značajne umjetničke pokrete, pojave i održalo visoki rejting bijenalskih izložbi.

Okvui Envezor je poznat po angažovanosti i političkim pristupima u projektima izložbi i kritičko-teorijskim tezama. On inicijalno markira aktuelno “stanje stvari” svijeta koji nas upravo okružuje, od “sukoba na Bliskom Istoku, u Nigeriji, do sukoba u Južnoj Aziji i Bangladešu”, da bi prezentne realnosti povezao sa istorijskim događajima, kao paralelama bitnih tokova prošlo-buduće. Citira i uzima za polaznu tačku nedovoljno poznat podatak o političkoj kolektivnoj bijenalskoj podršci Čileu 1974. godine, kontra Pinočeovog puča. Te godine, Bijenale je prezentiralo specijalni program “Za jednu kulturnu manifestaciju” i u tom multimedijskom spektaklu Envezor vidi motiv da - nasuprot Đionijevoj sveobuhvatnoj temi “Enciklopedijske palate”, uvede princip multidisciplinarne manifestacije.

Sve budućnosti svijeta

Envezor vidi “Sve budućnosti svijeta” kao dinamičnu, “cacophony” događajnosti iz oblasti umjetnosti, literature, teatra, plesa, filma, medija, muzike, performasa, govornih i poetskih recitala... situiranih unutra i izvan centralnog bijenalskog prostora.

“Parlament formi” razlaže dešavanja kroz segmente “filtera”: “Liveness: On Epic Duration”, “Garden of Disorder” i “Capital: A Live Reading”, kao i druga dešavanja beskonačne performativne trake u trajanju od sedam mjeseci. U odnosu na Dokumenta u Kaselu ili druge velike priredbe, Bijenale će biti najživlji mobilni motor provokativnih i zabavnih predstava “state of things” i “appearance of things”. Prema Envezoru, u “All the World’s Futures”, kustos lično, zajedno sa umjetnicima, aktivistima, publikom i učenicima svake vrste koja će se pojavljivati, činiće dio centralnih događajnosti “u otvorenoj orkestraciji projekta”.

( Biljana Tomić (SEEcult.org) )