Sjeverni tok 2 i interesi SAD

To što su SAD protiv Sjevernog toka 2 - ne iznenađuje. One su i u 80-im godinama bile protiv gasovoda kroz Ukrajinu. On je realizovan, ali uz ogroman pritisak Bijele kuće sa predsjednikom Reganom. SAD nikada nisu odobravale pokušaje Evrope da bude nezavisna od geostrateške energetske politike Vašingtona.

No, vehementnost sa kojom ambasador SAD istupa protiv Sjevernog toka 2 jeste u stilu Trampove administracije. Otvorena ucjenjivačka pisma preduzećima se smjenjuju sa tekstovima napisanim sa evropske internet-portale ili novine. Iza toga stoje i izmijenjeni interesi globalne energetske politike SAD.

Isplati se pogledati činjenice: SAD su protiv povećanja energetskopolitičke samostalnosti Evrope. Sjeverni tok 2 nije njemački državni projekat. Njega finansiraju i njemačka, austrijska, holandska i francuska preduzeća.

Tvrdnja da će sa Sjevernim tokom 2 Evropa postati zavisna od Rusije ili da će Rusija moći da je ucjenjuje, jednostavno je pogrešna. Gasovodi uzrokuju obostranu zavisnost jednima je potreban gas, drugima - novac. Konkretno gledano, Rusija ne može da naprosto zamijeni svoje kupce drugim kupcima, a Evropa lako može da zamijeni svoje snabdjevače drugim snabdjevačima. Postoji mnoštvo gasovoda i terminala za tečan gas sa dovoljno kapaciteta. Evropska gasna mreža je sada toliko razgranata da nijedna država nije upućena samo na jednog snabdjevača - pa ni Ukrajina, koja se danas snabdijeva gasovodima sa Zapada.

Evropa nije podložna ucjenjivanju gasom - ali je Rusija i te kako upućena na prihode od izvoza. Oni čine dobar dio njenog državnog budžeta. Ako Rusija hoće da izvozi, moraće čak i u slučaju nužde da smanji cijenu.

U stvarnosti čak ni Grenel i njegove ostale koleginice i kolege ambasadori ne vjeruju svojim sopstvenim argumentima. Jer, isti gas iz Rusije, prema njihovom mišljenju, na izaziva zavisnost ako teče - kroz Ukrajinu. A iskustvo nas uči: snabdijevanje gasom iz Sibira je čak i u vrijeme raspada SSSR-a pouzdano funkcionisalo. Smetnji je u ovom stoljeću bilo samo jednom - kada su se 2009. Rusija i Ukrajina sporile oko cijena za tranzit, što je išlo nauštrb prije svega zemalja Južne Evrope.

U stvarnosti se radi o nečem drugom: ako neko hoće da vještački ograniči nekom ponuđaču pristup otvorenom tržištu gasa u Evropi, to može da dovede do smanjenja ponude. A kada se smanji ponuda - skaču cijene. To je dobro za SAD. Njihov gas dobijen frakingom košta u prosjeku 20% više od normalno eksploatisanog gasa, i zato nije konkurentan u Evropi.

To je novo u odnosu na vrijeme Regana. Pravi razlog za gasni pritisak diplomata jeste: za razliku od ondašnjih vremena, SAD ne samo što žele da spriječe da Evropa postane nezavisnija od SAD. One danas same hoće da prodaju gas!

Prije nekoliko godina su SAD zahvaljujući pravom bumu frakinga postale najveći svjetski proizvođač nafte i gasa. I sada pokušavaju da postanu vodeći izvoznik tečnog gasa (LNG). Logistički kapaciteti SAD za izvoz će obuhvatati više od 70 miliona tona LNG, a to bi moglo da pokrije kompletne njemačke potrebe za gasom. Predsjedavajući Udruženja izvoznika, Čarli Ridl, javno je izjavio da SAD u sljedećih šest godina žele da postanu najveći snabdjevač Evrope tečnim gasom.

Problem sa tečnim gasom SAD je dvostruk - ekonomski i ekološki. Ono što se zu ogroman utrošak energije dobija frakingom, hladi na minus 161 stepen i tako prelazi u tečno stanje, utovaruje na brodove i vozi preko pola zemljine kugle, nije ništa bolje po životnu sredinu od evropskog kamenog uglja. I skupo košta.

O Sjevernom toku 2 svako može da misli šta hoće, ali Evropi bi dobro činilo da ne dozvoli da joj SAD diktiraju energetsku politiku. Još bolje bi bilo kada bi Evropa tu politiku zasnivala na stvarnoj nezavisnosti. Zvanična energetska politika EU je usmjerena na veći uvoz gasa. Pametnije bi bilo da ona prestane da se vrti oko gasa i to većom energetskom efikasnošću, uštedom energije i većim korišćenjem obnovljivih izvora energije. To bi pomoglo ne samo njenim klimatskim cijevima, već bi poboljšalo i njenu stratešku nezavisnost. Kada bi Njemačka svake godine bolje izolovala tri procenta svojih zgrada i više polagala na obnovljivu toplotu, do 2030. bi mogla da uštedi onoliko gasa koliko danas uvozi iz Rusije. To je loša vijest za Ričarda Grenela: s obzirom na situaciju na tržištu, to bi pri padu cijena pogodilo Gazprom, ali bi još jače pogodilo američki izvoz. Zato Trampova administracija ima jake razloge da argumentuje protiv zaštite klime.

Autor je bivši njemački ministar za životnu sredinu, političar Zelenih

(Deutsche Welle)

( Jirgen Tritin )