Trinaest posebnih i autentičnih izraza

Monografija “Likovne poetike članova Crnogorske akademije nauka i umjetnosti” koju je priredila istoričarka umjetnosti Ljiljana Zeković, nedavno je izašla u izdanju CANU. U monografiji je predstavljeno jedanaest crnogorskih stvaralaca u radnom sasatavu CANU - Anka Burić, Miodrag Dado Đurić, Branko Filipović Filo, Dragan Karadžić, Pavle Pejović, Aleksandar Aco Prijić, Vuk Radović, Vojo Stanić, Luka Tomanović, Dušan Vukotić Vud, Miloš Vušković, kao kao i dva inostrana člana CANU - slikar iz Pariza Petar Omčikus, koji je istovremeno i član SANU, i Dimitrije Popović, slikar koji stvara u Zagrebu i Cetinju.

Portreti umjetnika dati su kroz pet cjelina - biografija, govor umjetnika u prvom licu, šest reprodukcija karakterističnih radova, izbor više kitičkih tekstova u formi fragmenata, sažeta bibliografija, a ovakav projekat, kako navodi u u uvodnom tekstu monografije, akademik Dragan Karadžić, radi se po prvi put u Crnoj Gori.

“Saradnik Ljiljana Zeković, istoričarka umjetnosti i priređivač ove monografije, već decenijama aktivno prati likovnu umjetnost. Autor je više monografija, studija, biografija i bibliografija najvećeg broja crnogorskih umjetnika, kritika i stotina predgovora u katalozima... Ljiljana Zeković je uradila ovaj posao znalački, sistematično i posvećeno”, zapisuje Karadžić.

“Umjetnik je stvaralac, izdvojeni i posvećeni pojedinac koji iz ateljea i prostora svog duha iz naveće moguće blizine, kao jdini direktni svjedok stvaralačkog procesa, iznosi iskustva naglašene lične umjetničke prakse. Taj pogled iznutra, slikom, skulpturom, filmom, oblikovanim postupkom i gradnjom, ima šta da kaže kroz potrebu izvjesnog produženja i nadopune stvaralačke prakse. Umjetnik je u takvim iskazima prvenstveno stvaralac, a tek na posredan način tumač, koji daje delikatna pojašnjenja u dijelu gdje je to manje vidljivo ali je utkano... Umjetnik zbog mnogo navedenih elemenata ima sva prava na subjektivnost više od drugih... Teško je doći do slike, skulpture, filma, kao cjelovitog i živog umjetničkog organizma! Možda ta složenost čini stvaralački pristup izazovnijim , tražeći da se okušamo, da istrajavamo u unošenju novih svjetova, da iz sebe iznosimo svoje najdelikatnije emocije i racionalnu potku, tražeći i potvrđujući svoju nit koja je naša i traje...”, zapisao je akademik Karadžić.

Monografija “Likovne poetike članova Crnogorske akademije nauka i umjetnosti” sadrži reprodukcije predstavljenih članova ove institucije, monumentalnih i autentičnih 78 radova, sa poetikama i likovnim izrazima prepoznatljivim ne samo u Crnoj Gori. Kada je riječ o ovim umjetnicima o granicama je besmisleno i pisati.

( Jelena Pavićević Tatar )