"Glasanje na izborima dominantan vid participacije"

Građani Crne Gore glasanje na izborima vide kao dominantan način participacije, pokazalo je istraživanje koje je uradila Građanska alijansa (GA) u saradnji sa agencijom De facto. Istraživanje Građanska participacija u Crnoj Gori urađeno je u periodu od 20. decembra do 15. januara, na uzorku od 814 ispitanika koji su anketirani lice u lice. Predstavnica agencije De facto, Olivera Komar, kazala je da građani glasanje vide kao dominantan vid participacije. “Suštinsko pitanje je da li ljudi koji su članovi određene političke zajednice sebe vide kao bitnog konstituenta te zajednice”, kazala je Komar. Kako je pojasnila, ako građani vjeruju da jesu bitan dio te zajednice, smatraju da imaju pravo na učešće u donošenju odluka. “Mislim da je, prema ovim podacima do kojih smo došli, u Crnoj Gori to još na jako niskom nivou”, ocijenila je Komar. Prema njenim riječima, primjetno je određeno raslojavanju po tom pitanju. “Već može da se primijeti jedna struja ljudi koji postaju participanti, koji su svjesni svoje uloge i imaju čak i određeni profil. U nekoliko pitanja mogli smo da ih profilišemo – oni su obrazovaniji, koriste internet, vidimo šta ih interesuje”, navela je Komar.

Ona je kazala da, ipak, postoji ogromna struktura ljudi koja je daleko od toga. „Odnosno, jedna ogromna struktura ljudi koji su vrlo pasivni, koje ne interesuju problemi sopstvene zajednice, koji su u stanju da slušaju plač i nasilje u stanu do njih i da ne urade ništa po tom pitanju, koji očekuju da će neko da riješi problem ispred njihove kuće, i koji ne doživljavaju sebe kao građanina“, pojasnila je Komar. Ona je kazala da je istraživanje pokazalo da se stvari mijenjaju i da su dinamične. „Međutim, pokazalo je i da još nijesmo građani, da nijesmo participanti i da to još ima starih elemenata političke kulture – sjedim i čekam da neko tamo završi moj posao, mislim da je to vrlo očigledno iz ovih podataka“, navela je Komar. Ona je ocijenila da je to veoma problematično. „To je u koliziji sa našom strukturom. Naši zakoni su postavljeni pod pretpostavkom da građani učestvuju, i pod pretpostavkom da oni sebe vide kao učesnike. Ako ta pretpostavka ne stoji, sve ppada u vodu“, naglasila je Komar. Anketirani građani odgovarali su na 39 pitanja, među kojima su bila i zadovoljstvo životom, povjerenje u institucije, zainteresovanost za politiku i članstvo u organizacijama. Svoje zadovoljstvo životom građani su ocjenjivali od jedan do deset, a prosječna ocjena je bila 6,43. Kada je u pitanju povjerenje u institucije, najviše građana, 73 odsto, vjeruje Srpskoj pravoslavnoj crkvi, slijedi Univerzitet Crne Gore sa 69,3, Vojska Crne Gore sa 66,8 odsto, predsjednik države sa 60,8 odsto, a zatim policija, Vlada i zdravstveni sistem. Ostalim institucijama, političkim partijama i međunarodnim organiizacijama vjeruje manje od 50 odsto ispitanika. Iako je gotovo trećina građana kazala da uopšte nijesu zainteresovani za politiku, 11,7 odsto ispitanika reklo je da su članovi neke političke partije što je, kako je kazala Komar, duplo više od evropskog prosjeka. Više od tri četvrtine ispitanika je ocijenilo kao dobar i veoma dobar demokratski politički sistem kao način upravljanja državom, dok dvije trećine smatra da je “dobro” i “veoma dobro” imati stručnjake, a ne vladu, koji bi donosili odluke prema tome šta oni ocjenjuju kao najbolje za državu. Zabrinjavajuće je, kako je kazala Komar, da gotovo polovina ispitanika smatra da je “dobro” i “veoma dobro” imati moćnog vođu koji ne mora da se bavi parlamentom i izborima, dok nešto više od trećine smatra isto za vojnu vlast u državi. Tek nešto manje od jedne četvrtine ispitanika smatra da su učestvovali u donošenju odluka na nacionalnom nivou. Na pitanje na koji način su učestvovali, svih 34 koji su dali odgovor navode da su učestvovali glasanjem na izborima ili referendumu, dok je jedan ispitanik je pomenuo “učešće kroz partijske organe”. „Ovaj podatak je poražavajući jer ukazuje na činjenicu da više od tri četvrtine ispitanika smatra da ne učestvuje u donošenju odluka na nacionalnom nivou, čak ni učešćem u izbornom procesu. Izuzetno visoka izlaznost na izborima u Crnoj Gori (konstantno iznad 65 odsto) je nešto što građani uglavnom ne vide kao učešće u donošenju odluka. Takođe je zabrinjavajuće što drugi načini učešća u donošenju odluka osim učešća na izborima nijesu prepoznati“, navodi se u istraživanju. Stavovi o građanskoj participaciji otkrivaju da građani smatraju da je teško naći posao ukoliko nijesi član partije i da je interese jedino moguće ostvariti kroz političke partije. Taj podatak, kako se navodi, može objasniti zašto je i pored iskazanog nepovjerenja u političke partije i nezainteresovanosti za politiku, visok procenat građana ipak član političke partije. Građani su pitani i kome bi se obratili u sljedećim situacijama - nelegalna deponija blizu kuće, prevelika buka komšija, sumnja na prekoračenje ovlašćenja službenika uprave policije, sumnja na korupciju, sumnja na nasilje u porodici, uništen mobilijar u parku. „Analizom odgovora primjećuje se značajna prisutnost odgovora 'nikom', kao i 'ne znam'.Oba su izuzetno problematična i to iz različitih razloga. Činjenica da najmanje svaki peti građanin ne zna kome da se obrati u takvim situacijama ukazuje na potrebu da institucije sistema ostvare bolju saradnju i rade na većoj informisanosti građana“, kaže se u istraživanju. Edin Koljenović iz GA je kazao da su na osnovu rezultata istraživanja došli do zaključka da treba raditi na nekonvencionalnoj participaciji, i da postoje dva osnovna problema koja su identifikovana. „S jedne strane, treba raditi na vraćanju ppovjerenja uu institucije, odnosno da građani, ukoliko krenu da participiraju, vjeruju da će na kraju nešto i promijeniti“, rekao je Koljenović. Posebno je, kako je naveo, problematična nedovoljna informisanost građana o svim modelima participacije koji postoje. „Tu smo prepoznali dva osnovna pravca na kojima treba raditi, i definitivno će i ovo istraživanje biti predmet analize našeg tima“, dodao je Koljenović.

( Mina )