Usamljeni Prorok i Bolivarova borba
Judželov roman “Prorokovih poslednjih pet dana” je knjiga o prijateljima koji su zajedno odrasli, zajedno studirali i usvojili pogled na svijet revolucionara
Romani “Prorokovih posljednjih pet dana” turskog pisca Tahsina Judžela i “General Samoća” francuskog autora Erika Faja, dva su noviteta iz “Geopoetike”.
Judželov roman “Prorokovih poslednjih pet dana” (prevod Senka Ivošević Ipek) je knjiga o prijateljima koji su zajedno odrasli, zajedno studirali i usvojili pogled na svijet revolucionara, da bi se kasnije razdvojili - Fehmi Gulmez je postao veliki kapitalista, a Rahmi Sonmez Prorok postaje revolucionarni pjesnik, slijepo odan marksističkoj ideji. Usamljenog Proroka neprestano prate odvajanja - napuštaju ga voljene osobe, ne prihvataju ga revolucionari i, kao rezultat, neizbježno je podvajanje ličnosti. Izuzetno je zanimljiv piščev odnos prema ljevici - neprikrivene su njegove simpatije prema samoj jevičarskoj ideji, ali on ljevicu prikazuje kao romantičarsku, krutu, utopijsku dogmu.
S naglašenom ironijom Judžel zapaža da se status revolucionara, naročito u Turskoj, češće potvrđuje statističkim podacima koliko je puta neko hapšen i mučen nego onim što je za tu istu ideju realno uradio. Zanimljivo su prikazana hapšenja intelektualaca, pisaca i pjesnika u vrijeme vojnih pučeva, kad su ljudi zatvarani ne samo zbog posjedovanja marksističke literature već i kad bi policija procijenila da neko ima više knjiga nego što treba! U romanu “Prorokovih posljednjih pet dana” majstor ironije i crnog humora Tahsin Judžel objedinjuje elemente komičnog i tragičnog u životu dvojice prijatelja Proroka i Fehmija Gulmeza - na jednoj strani običnih ljudi, a na drugoj originalnih, pomalo nadrealnih i donekle karikiranih osobenjaka. Sve to ne narušava čitaočev osjećaj realnosti niti ga sprečava da osjeća simpatiju prema Judželovim književnim likovima ili čak da se poistovjeti sa njima.
Tahsin Judžel (1933) turski pisac, lingvista, esejista, književni kritičar i prevodilac, diplomirao je francuski jezik i književnost na Istanbulskom univerzitetu, gdje je i doktorirao, a kasnije stekao i zvanje profesora. Autor je nekoliko romana i više knjiga pripovijedaka, piše eseje, studije iz lingvistike, naročito semiologije. Preveo je nekoliko desetina književnih i naučnih djela. Na turski je prevodio djela Gistava Flobera, Rolana Barta, Štefana Cvajga, Alberta Moravije, Gi de Mopasana, Andera Žida, Prospera Merimea, Šarla Bodlera, Onore de Balzaka, Marsela Prusta, Albera Kamija, Žan Pol Sartra, Kloda Levi Strosa...
Dobitnik je brojnih turskih i francuskih književnih priznanja za svoja djela: “Hanej treba da živi”, “Smrt snova”, “Prorokovih posljednjih pet dana”,”Iz diskursa”, “Komšije”, “Laž”. Nagradu „Balkanika“ dobio je 2007. za roman “Neboder”.
“General Samoća”, prvi roman Erika Faja, nastao je pošto je autor, izlazeći iz jednog pariskog parka, spazio tablu Ulica Simona Bolivara. Simon Bolivar, poznati borac za neszavisnost južnoameričkih zemalja, tako je postao junak Fajovog romana, koji je napeta i uzbudljiva priča o polaganom propadanju jednog carstva, jedne ljubavi i jednog prijateljstva. Čuveni francuski kritičar Reno Martinjon, oduševljen ovom knjigom napisao je za “Figaro literer”, književni dodatak dnevnika “Figaro”, da Faj “zalazi u predjele po kojima su bludjeli Dostojevski i Kafka”.
U jeku rata za nezavisnost Južne Amerike, koji je predvodio Simon Bolivar, jedan kraljevski španski puk, pod komandom generala Soledada, tajanstveno je nestao u džungli, privučen nepoznatim vatrama na horizontu. Drugi general, San Martinez, Soledadov najbolji prijatelj i suparnik kod neuhvatljive Marije-Elene del Tesko, čija slika lebdi nad divljinom, uzalud i nestrpljivo čeka svog kolegu, čije elitne jedinice treba da budu pojačanje u predstojećoj presudnoj bici sa pobunjenicima.
Mnogo godina kasnije, jedna španska patrola ući će u trag onome što se dogodilo sa nestalom vojskom i njenim zapovjednikom. No samo će San Martinez saznati tajnu do kraja, i neće je saopštiti nikome. Da li je general Samoća on, usamljen u svom otkriću? Ili Soledad, čije ime i znači samoća? Ili možda čovjek pred Prirodom, u njenim najmanjim manifestacijama kao što je ljudski miris, i najvećim kao što su vulkanske erupcije i zemljotresi.
Francuski pisac i novinar agencije Rojters, Erik Faj (1963), autor je dvadesetak zapaženih knjiga - romana, pripovijedaka i eseja - a za kratki roman “Nagasaki” dobio je krajem oktobra 2010. Veliku nagradu Francuske akademije. Za zbirku pripovijedaka “Ja sam čuvar svetionika”, dobio je nagradu Deux Magots, a za roman “Krstarenje na kiši” Uneskovu nagradu Fransoa Galimar. Na veliki uspjeh kod kritike i čitalačke publike naišli su i njegovi romani “Pepeo moje budućnosti” i “Moji noćni vozovi”. Napisao je i više eseja o Ismailu Kadareu. O svom djetinjstvu, odrastanju i o tome šta znači biti pisac, govori u svom autobiografskom djelu “Uvijek ćemo imati Pariz”.
( Vujica Ognjenović )