Muzički duh početka i kraja XX vijeka

Već dvanaest godina svakog prvog februarskog vikenda u Parizu se održava festival „Vikend savremenog klavira“. Organizator ovog muzičkog vikenda je Opštinski konzervatorijum „Frederik Šopen“ pod pokroviteljstvom Opštine Pariza. Festival okuplja učenike i studente opštinskih konzervatorijuma grada Pariza i partnerskih institucija na teritoriji opštine kao što su Regionalni konzervatorijumi u Parizu (CRR) i u Reil- Malmezonu (Reuil-Malmaison), Nacionalni konzervatorijum u Parizu (CNSMDP), Opštinski konzervatorijumi pograničnih okruga Dirkerk (Durkerque) i Klamar (Clamart), američka škola Kenig (Koenig) u Parizu. Među partnerskim institucijama ovog festivala nalazi se i Umjetnička škola za muziku i balet “Vasa Pavić“. Ona je jedina škola-partner iz inostranstva, čiji se najtalentovaniji učenici na ovom festivalu redovno predstavljaju od 2014. godine.

Okupljajući se oko određene teme, nastavnici i profesori klavira doprinose festivalu izborom raznovrsnog repertoara i pripremom učenika i studenata za javno izvođenje. Sa njima scenu dijele i poznati interpretatori, profesori i umjetnici što dodatno doprinosi kvalitetu kako u repertoarskom tako i u izvođačkom smislu.

Ovogodišnje izdanje festivala „Vikend savremenog klavira“ u Parizu, bilo je posvećeno izvođenju neoklasične muzike s početka prošlog vijeka (1919-1939) i neotonalne muzike na njegovom kraju. Time se željelo sagledati mjesto koje ti muzički stilovi zauzimaju u stvaralštvu kompozitora današnjice s naglaskom na domaće - francuske kompozitore. Na koncertu povodom otvaranja festivala izvedena su djela savremenih francuskih kompozitora Romena Dime, Bernara Kola, i Sigar Reze kao i klasika XX vijeka Dmitrija Šostakoviča, Fransisa Pulanka, Vitolda Lutoslavskog, Darijusa Mijoa. Prvi dio koncerta bio je u znaku orkestra Konzervatorijuma „Frederik Šopen“ i mladih solista-pijanista iz Pariza i Podgorice koji su nastupili pod rukovodstvom mladog dirigenta Romena Dime. Najprije je Žan Pol Dzamba, učenik Konzervatorijuma „Frederik Šopen“ iz klase Armin Varvarian, izveo koncertantni komad „Rondo“ autora Sigar Reze (Sugar Rezsa), koji se svrstava u savremenu pedagošku literaturu za pripremu mladih pijanista za sviranje s orkestrom. Nasuprot tome, Teotim Žilo (Theotim Gillot), student prve godine Nacionalnog konzervatorijuma u Parizu u klasi Kler Dezer (Clair Desert) izveo je poznatno koncertantno djelo Dmitrija Šostakoviča, Koncert za klavir i orkestar br. 2 (drugi stav), demonstrirajući visok nivo interpretacije koji ova prestižna škola baštini. Prvi dio koncerta zaključila je Iva Drekalović, učenica završnog razreda Srednje muzičke škole “Vasa Pavić“ u klasi Ivone Malešić izvođenjem drugog stava koncerta za klavir i orkestar Romena Dime, koji se našao u dvostrukoj ulozi, kao kompozitor i dirgent. Djelo je nastalo kao porudžbina festivala. U ovom djelu melaholičnog karaktera osjećaju se uticaji neoklasičara Ravela i Šostakoviča, što je mladoj pijanistkinji dalo mogućnost da izrazi svoju muzikalnost i virtuoznost. Ovim nastupom Iva Drekalović je na najbolji način predstavila svoju školu i državu. Ovo je njeno drugo po redu učešće na festivalu “Vikend savremenog klavira“ u Parizu. Prvi put je učestvovala 2017. godine, kada je imala zapažen nastup izvodeći djela savremenih francuskih kompozitora Bernara Kola i Žerara Gaspariana sa kojima je imala priliku i da se lično upozna i sarađuje. U međuvremenu je osvojila nekoliko značajnih nagrada kao što su: Prva nagrada na Muzičkom festivalu mladih Crne Gore (2017), Prva nagrada na 21. međunarodnom takmičenju u Šapcu (2017), Druga nagrada na međunarodnom takmičenju „Flame“ u Parizu (2017) i Specijalna nagrada na međunarodnom festivalu u Tivtu (2018). Pored toga predstavljala je školu i u međunarodnom projektu “Muzika - most među narodima” u okviru kojeg je učestvovala na majstorskom kursu u Prizrenu jula 2017. a nakon položene audicije i na Muzičkom festivalu mladih Mediterana u Forliju (Italija), gdje je sa međunarodnim orkestrom mladih svirala koncert za klavir i orkestar u D-duru Jozefa Hajdna. Isti koncert je izvela i na koncertu škole sa školskim orkestrom krajem 2017. godine u velikoj sali KIC-a “Budo Tomović”.

Nakon nastupa mladih talenata, u drugom dijelu festivalske večeri nastupile su istaknute francuske pijanistkinje Ženeviev Ibanez, profesorica u Školi Kantoum i Sofia Valian profesorica na konzervatorijumu „Frederik Šopen“ i izvele djela za dva klavira: „Skaramuš“ Darijusa Mijoa, Sonatu Fransisa Pulenka, „Paganini varijacije“ Vitolda Lutoslavskog i premijernom „Vještice“ (Sourcieres), novo djelo kompozitora Bernara Kola, koji je i direktor Konzervatorijuma domaćina festivala.

Drugog dana festivala priređeno je šest koncerata. Prvi od njih „Néoliberte“ predstavio je djela savremenih kompozitora, Mine Šandu (Mina Chandou), Tieri Eskeša (Theirry Eschaich), Žan-Filipa Dartoa (Jean-Philippe Dartos) kao i atelje improvizacije koji vodi Sofia Valian.

Na drugom po redu koncertu - „Néorusse“ bila su izvedena djela ruskih neoklasičara Sergeja Prokofieva, Dmitrija Šostakoviča, Džordža Geršvina i savremenih Sofie Gubaiduline i Armena Bedrosiana (Armen Bedrossian).

Sledeći koncert - „Néodedié“, bio je posvećen u cjelini jednom kompozitoru - Floranu Naželu (Florent Nagel). Kompozitor je bio prisutan i govorio je o djelima koje je napisao za različite uzraste a koje je publika mogla neposredno da čuje u izvođenju učenika i studenata klavira sa različitih konzervatorijuma pariškog regiona. Posebno je predstavio svoj pristup početnom učenju klavira kroz zajedničko sviranje učenika (od četvororučnog na jednom do dvanaestoručnog na dva klavira) čime klavirski početnici sa minimalnim pojedinačnim udijelom, i za veoma kratko vrijeme oživljavaju muziku sa svim njenim elementima (melodija, harmonija, polifonija itd). Floran Nažel nije samo nadareni kompozitor već i pijanista velikog formata s bogatim koncertnim iskustvom, profesor klavira na Regionalnom konzervatorijum u Reuil-Malmaison i muzički animator u različitim projektima koji se obraćaju ranjivim grupama, među kojima je izdvojio rad sa oboljelim od Alchajmerove bolesti. Posebnu pažnju javnosti je skrenuo muzičkom bajkom „Alisa u zemlji čuda“ za klavir četvororučno i naratora, sa kojom je imao brojne nastupe u više od 200 zemalja svijeta. Od tada Nažel na koncertima svira samo svoju muziku.

Još jedan zanimljiv naslov „Néocouleurs“, zaokupio je pažnju festivalske publike; izvedena su djela koja su karakteristična po upotrebi intervala kvarte kako u melodiji tako i u harmoniji, što je prepoznatljivo za muziku Kloda Debisija i njegovih savremenika kao i za džez muziku. Pored djela Debisija i Otorina Respigija izvedene su kompozicije savremenih francuskih autora Karola Befa (Karol Beffa), Kamija Tavera(Camille Taver), Žozefa Makolma (Joseph Makholm), Nikole Bakria (Nicolas Bacri) i Orlanda Basa (Orlando Bass).

Po riječima Bernara Kola, direktora Konzervatorijuma „Frederik Šopen“ cilj festivala je da razvije pedagoški pristup prema modernoj muzici. “To je prilika za učenike i profesore da se susretnu sa modernim djelima, i nauče zašto ona ne liče na Betovena i Baha, da im se “otvore uši”. Učenici nemaju teškoća da je uče, nasuprot tome, publika vrlo često ima, i teže je prihvata. Odatle ove godine neotonalna, tj. neoklasična muzika, da bi bila prijemčivija za slušaoce. Nastava u sistemu muzičkog obrazovanja, ostaje ipak najviše vezana za klasični muzički repertoar. Međutim ima pokušaja - muzika za film, džez improvizacije, aktuelna muzika i sve te estetike, počinju polako da nalaze svoje mjesto u nastavi i smatram da je to odlično rješenje”.

Završni koncert Festivala bio je posvećen poznatim francuskim autorima Žan-Polu Holstajnu (Jean-Paul Holstein), Mišelu Merleu (Michel Merlet) i Olivieu Penaru (Olivier Penard).

Učešće učenika Umjetničke škole za muziku i balet „Vasa Pavić“ na pariškoj manifestaciji savremene klavirske muzike datira još od 2014. godine, kada je posredstvom Francuskog Instituta, tadašnji direktor Konzervatorijuma „Frederik Šopen“ Piter Vizar, pozvao školu i Muzičku akademiju na Cetinju da učestvuju u festivalskom programu koji je bio posvećen stogodišnjici početka Velikog rata u okviru posebnog segmenta pod nazivom “Balkanci“. Od tada do danas Umjetnička škola „Vasa Pavić“ je učestvovala na narednim izdanjima festivala predstavljući neke od najtalentovanijih učenika s klavirskog odsjeka, među kojima su: Jovana Jaramaz, Miljana Nikolić, Simo Šišević, Aleksandar Božović, Iva Drekalović, Maša Vujadinović i Iva Ivanović. Kontinuirani pozivi za nastavak saradnje su svojevrsni komplimenti klavirskom odsjeku škole.

Ova saradnja je bila motiv za stvaranje sličnog festivala u okviru škole „Vasa Pavić“, sa ciljem da se tokom osnovnog i srednjeg muzičkog obrazovanja učenici upoznaju sa savremenom muzikom i kompozitorima. Od 2015. godine, Umjetnička škola „Vasa Pavić“ organizuje svoj festival pod imenom „Forte piano“ u okviru kojeg će krajem februara po prvi put gostovati učenici i profesori pariskog konzervatorijuma „Frederik Šopen“. Značaj i kvalitet događaja i saradnje dviju škola prepoznalo je i Ministarstvo kulture Crne Gore dajući joj permanentnu podršku. Ove godine tome se pridružuju i javna ustanova Kulturno-informativni centar “Budo Tomović“ i Francuski Institut.

( Mira Popović )