HRA: Stanković da utvrdi razloge zastarjelosti krivičnog gonjenja

Akcija za ljudska prava (HRA) apelovala je na poslanike da prilikom razmatranja izvještaja o radu Tužilačkog savjeta za proteklu godinu, uzmu u obzir da Tužilački savjet nikada nije sproveo postupak utvrđivanja odgovornosti bilo kog državnog tužioca zbog nestručnog ili nesavjesnog rada. Iz HRA su podsjetili da su u svojim izvještajima i dopisima Tužilačkom savjetu i Veselinu Vučkoviću, koji je obavljao dužnost VDT-a, blagovremeno ukazivali na slučajeve gdje je došlo do zastarijevanja krivičnog gonjenja,a koji su se ticali kršenja ljudskih prava. Oni su ukazali da u izvještaju o radu Državnog tužilaštva za prošlu godinu, pod naslovom „Krivične prijave za djela za koja su učinioci ostali nepoznati“ stoji podatak da je državno tužilaštvo prošle godine donijelo odluke o odbačaju 1.167 krivičnih prijava, od čega čak 1.134 zbog zastarjelosti krivičnog gonjenja (97 odsto). “U istom poglavlju se ukazuje da je procenat neotkrivenih učinilaca krivičnih djela čak 79,3 odsto, „uprkos evidentnim naporima policije“, iz čega se može zaključiti da se za takvo stanje isključivo krivi policija, iako su državni tužioci nadležni za rukovođenje i usmjeravanje postupanja policije”, kaže se u saopštenju. Iz HRA dodaju da u ostatku izvještaja nije naveden podatak koliko je ukupno postupaka krivičnog gonjenja obustavljeno zbog zastarjelosti (i u odnosu na poznate učinioce krivičnih djela) kao i ko je odgovoran za nastupanje zastarelosti. “Apelujemo na novoizabranog VDT-a Ivicu Stankovića da obezbijedi da se utvrde i objave razlozi nastupanja zastarjelosti krivičnog gonjenja u svakom pojedinačnom slučaju, kao i da ispuni obećanje i osnuje posebnu komisiju da ispita postupanje državnih tužilaca u spornim slučajevima na koje je posebno ukazivala HRA i drugi i tako započne proces neophodnih reformi u državnom tužilaštvu”, navodi se u saopštenju.

Iz HRA su ukazali da uzrok zastarjelosti krivičnog gonjenja, koja praktično znači „oprost“ za učinioca krivičnog djela, može biti i korupcija u redovima državnih tužilaca, policije ili sudova.

Tužilački savjet je prošle godine obavijestio HRA da nikada nije utvrđivao odgovornost nijednog tužioca odnosno zamjenika zbog propusta koji su doveli do nastupanja zastarelosti, jer takvih predmeta „nije ni bilo“. Iz HRA su podsjetili da su još 2012. i 2013. obavijestili i v.d. VDT-a i Tužilački savjet o slučajevima u kojima je krivično gonjenje zastarjelo zbog propusta državnih tužilaca da blagovremeno i djelotvorno postupe. Oni dodaju da je sa liste 12 neistraženih slučajeva kršenja ljudskih prava, o kojima je HRA obavijestila Tužilački savjet u maju 2012, zastarjelo bar njih pet - krivično gonjenje odgovornih za prebijanje pritvorenika u istražnom zatvoru u Podgorici iz 2005.godine i prijetnje smrću Aleksandru Zekoviću iz 2007.godine. Tu spadaju i slučaj prijave zlostavljanja pritvorenih lica u slučaju „Orlov let“ (2006) kao i zlostavljanje korisnika usluga JU „Komanski most“, evidentirano u izvještaju Evropskog komiteta za sprječavanje mučenja (2008), odnosno slučaj nestanka dvoje štićenika iz iste ustanove 2000. i 2004. godine. Iz HRA su podsjetili da su stručnjaci Komiteta za sprječavanje mučenja (CPT) zaključili da istrage nisu sprovedene u skladu s međunarodnim standardima i kritikovali postupanje državnih tužilaca u predmetima prebijanje pritvorenika u Istražnom zatvoru od strane specijalne jedinice MUP-a (2005), prijava zlostavljanja lica lišenih slobode u policijskoj akciji Orlov let (2006) i prebijanje Aleksandra Pejanovića u pritvorskoj jedinici u CB Podgorica (2008). Iz te organizacije su kazali da Vlada nije obezbijedila detaljnije informacije koje je CPT tražio. “Iako je Tužilački savjet nadležan da disciplinski kazni, ili čak razriješi državnog tužioca, do danas nijedan takav postupak nije pokrenut pred tim tijelom protiv nekog državnog tužioca zbog nedjelotvornog rada u slučajevima kršenja ljudskih prava – u ovima koji su navedeni, ili bilo kojim drugim”, rekli su iz HRA. Prema njihovim riječima, nadležni da pokreću postupak utvrđivanja odgovornosti bili su tužioci u odnosu na svoje zamjenike, odnosno neposredno viši tužioci za osnovne tužioce, a u svakom slučaju Vrhovni državni tužilac. “Ministar pravde, koji je imao predstavnika u Tužilačkom savjetu, bio je ovlašćen da pokrene postupak utvrđivanja odgovornosti VDT-a, do izmjena zakona u septembru 2013. (sada je nadležna sjednica Vrhovnog državnog tužilaštva)”, dodaje se u saopštenju. Kako se navodi, u međuvremenu su dosadašnji šefovi državnih tužilaštava ponovo imenovani na te funkcije, na mandat od pet godina. “Svaki čelnik tužilaštva je bio u obavezi da pokrene postupak protiv svog zamjenika koji nestručno obavlja tužilačku funkciju, što nijedan od njh nije učinio, iako ovi slučajevi govore u prilog nestručnosti ili nedostojnosti pojedinih tužilaca da efikasno sprovedu istrage u predmetima kršenja ljudskih prava”, upozorili su iz HRA. Oni smatraju da pozivanje državnog tužilaštva na to da u pojedinim predmetima policija nije postupala po nalogu tužilaštva, što ih je onemogućavalo da sprovedu djelotvornu istragu, nije opravdanje za tužilaštvo, jer su državni tužioci imali i imaju mehanizme kojim su mogli da „primoraju“ policiju da radi svoj posao, da su to i htjeli. “Očekujemo od gospodina Ivice Stankovića, VDT-a i predsjednika Tužilačkog savjeta, da pokrene postupak utvrđivanja odgovornosti onih tužilaca koji su sprovodili nedjelotvorne istrage u slučajevima kršenja ljudskih prava i time započne proces reformi u Državnom tužilaštvu Crne Gore”, zaključuje se u saopštenju te organizacije.

( Mina )