Kad Rusija glumi dobrog policajca

Bilo ih je 76, ali su nazvani “Ruskih 100“ - spasilaca koji su u maju stigli iz Moskve u roku od nekoliko sati odgovorivši na poziv u pomoć iz Srbije tokom najtežih poplava koje su pogodile Balkan u posljednjih 100 godina.

Britanci, Austrijanci i Bugari su takođe stigli, rasporedila ih je Evropska unija kako bi pritekli u pomoć zemlji koja teži da postane članica bloka. Međutim, Rusi su stigli prvi. „Ludački hrabri“, tako ih je opisao srpski premijer.

Rusija je u to vrijeme bila na meti zapadnog bijesa zbog rasparčavanja Ukrajine, tako da im je marketing na Balkanu bio neprocjenjiv. „Trjumfovali su“, kazao je jedan zapadni diplomata. Dvadese tpet godina nakon pada Berlinskog zida, Rusija ponovo vraća dio izgubljenog uticaja.

To je najočiglednije u Ukrajini, gdje neobilježeni tenkovi haraju ruralnim predjelima podržavajući ruske separatiste. Međutim to se na suptilniji način manifestuje u cijeloj bivšoj komunističkoj Evropi: u energetskim sporazumima koje vlade potpisuju sa glavnim snbbijevačom gasa, u bliskim diplomatskim vezama, i u onome što zapadne diplomate nazivaju sve većim naporima Rusije da pridobije javno mnjenje na kontinentu koji je sve više neprijateljski raspoložen prema Moskvi.

U oktobru, ruski predsjednik Vladimir Putin je bio počasni gost u Beogradu prilikom vojne parade kojom je obilježeno 70 godina od kako je Crvena armija oslobodila grad od nacista; prošlog mjeseca ruski padobranci su održali jednodnevnu vježbu sa srpskim vojnicima, a ruski patrijarh Kiril je blagoslovio statuu cara Nikolaja II ispred zgrade srpskog predsjedništva.

„Krenuli su žestoko“, kazao je jedan diplomata koji nije želio da bude imenovan.

Ruski humanitarni napori u maju su koordinisani preko srpsko-ruskog humanitarnog centra, besprekorne nove zgrade koja je otvorena 2012. u Nišu kao centar za reagovanje u vanrednim situacijama u regionu.

Centar se naslanja na imidž koji Moska uživa kod nekih Srba kao zaštitnik slovenskog bratstva i nalazi se svega 50 kilometara od Kosova, gdje 5000 NATO vojnika i dalje obezbjeđuje mir između Albanaca i manjinskih Srba.

Opremljen sa sjajnim crvenim vatrogasnim kamionima, grodovima, agregatima i šatorima, ovaj centar je „pilot projekat“ kazao je jedan od direktora Viktor Safjanov, a slični objekti su planirani za izgradnju u Latinskoj Americi i Centralnoj Aziji i Južnom Kavkazu.

Spasili su 3000 ljudi tokom poplava, kazao je on, i planiraju da se prošire kako bi postali „međunarodni“. „Naravno da nam je bitan sud srpskih i ruskih vlasti“, kazao je Safjanov za Rojters. „Međutim za mene i mnoge moje kolege, najvažniji je sud ljudi“.

Doktrina meke sile

Rusija je nedavno predstavila novu doktrinu meke sile pod nazivom „Integrisana strategija za širenje ruskog humanitarnog uticaja u svijetu“. Ovaj plan, prema riječima šefa diplomatije Sergeja Lavrova, ima za cilj borbu protiv „mjera bez presedana u cilju diskreditacije ruske politike i kaljanja ruskog imidža“.

Zapad je tokom 90-ih finansirao nezavisne medije, prodemokratske aktiviste i političare, kako bi podstakao opoziciju Slobodanu Miloševiću. Zapadne fondacije su i dalje veoma aktivne u podršci medijima i građanskom društvu.

Zapadne diplomate tvrde da ruski novac takođe stiže do medijskih institucija u Srbiji, simpatizerskim organizacijama i političkim partijama, mada nema snažnih dokaza za te tvrdnje.

Oni takođe ukazuju na to da postoji snažna podrška desničarskim grupama koje promovišu konzervativne vrijednosti koje prihvata većina ruskog društva - pravoslavlje, patrijarhat i anti-gej stavove.

"Jasno je da ruske obavještajne službe finansiraju - od Baltika pa do Beograda - ekstremne desničarske pokrete, razne nezvanične grupe, kulturne organizacije, i tamo ide dosta njihovog novca“, kazao je bivši zvaničnik u vladi koji je radio širom regiona.

„Očigledno je da su tu i novinari“, kazao je on. „I u toj oblasti koriste određenu vrstu meke sile.“

Srbija, Bugarska i Mađarska, gdje premijer Viktor Orban štrči unutar EU zbog njegovih prisnih odnosa sa Moskvom, nalaze se na putu planiranog ruskog gasovoda Južni tok, i nezadovoljne su zbog odbijanja EU da odobri izgradnju.

Ne radi se samo o Ukrajini

Srbija izgleda kao plodno tle, razapeta između vlade posvećene zapadnim integracijama, i generalno konzervativnog društva u kojem neki u Srbiji osjećaju veći afinitet prema Rusiji.

Kao dio socijalističke Jugoslavije tokom Hladnog rata, Beograd nije bio ni na Istoku ni na Zapadu, i mada su birači u težnji za prosperitetom u više navrata podržali proevropski kurs, mnogi ostaju sumnjičavi prema Zapadu zbog NATO napada, kada su neke bombe pogađale i civile.

Javno preći Rusiju je politički neprihvatljivo; Srbija je odbila da se pridruži sankcijama koje je EU uvela Rusiji zbog Ukrajine uprkos pritiscima da uskladi svoju spoljnu politiku sa onom iz 28-članog bloka. Njemačka kancelarka Angela Merkel je prošle nedjelje izrazila zabrinutost rekavši u Sidneju:

"Ne radi se samo o Ukrajini. Radi se o Moldaviji, o Gruziji, i ukoliko se ovo nastavi moraćemo da postavimo pitanje šta sa Srbijom i zemljama Zapadnog Balkana. Ratne igre se međutim češće igraju iza zatvorenih vrata, dva izvora upoznata sa pripremama za Putinovu posjetu u oktobru kazala su da je Kremlj tražio da rusko osoblje u Nišu dobije diplomatski status, ali da su zapadne diplomate negodovale zbog mogućnosti da ruske zalihe stižu u Srbiju bez provjera, i srpski ministar Aleksandar Vučić je to odbio. Dok je Beograd ugošćavao Putina, Vučićev ministar unutrašnjih poslova potpisao je pismo namjere prihvatanja dugoročne ponude EU da se pridruži u tijelo EU za reakcije u vanrednim situacijama, mehanizam civilne zaštite. Nacrt sporazuma je odobren i mogao bi imati posljedice za ruski centar: Ukoliko centar u Nišu dobije veću regionalnu ulogu... njegove aktivnosti bi trebalo podrobnije kontrolisati na nivou Evropske unije“, kazao je za Rojters jedan zvaničnik EU koji je želio da ostane anoniman.

Rojters navodi i riječi potpredsjednika Maršalovog fonda Ivana Vejvode koji je ocijenio da je , uprkos najboljim naporima Rusije, kompas Srbije usmjeren ka EU i da se to vjerovatno neće promijeniti.

„To je dobar marketing za Rusiju, ali kao što smo govorili kada sam radio sa Đinđićem, ponekad je potrfebno napraviti tri koraka unazad i vidjeti šta će se zapravo desiti“.

Medijski gigant, kako bi pokazali da istina ima i drugu stranu

Prošlog mjeseca Rusija je predstavila novu medijsku organizaciju kako bi se borila protiv, što je glavni novinar tog medija nazvao „agresivnom propagandom“ zapada, a redakcije će imati u desetinama gradova širom svijeta, uključujući i Beograd.

Srpsko predstavništvo će imati 30 novinara i do kraja ove godine biće predstavljen internet sajt, a početkom sljedeće godine i radio, kazala je šefica redakcije Ljubinka Milinčić.

"Mislim da je ranije Rusija često gubila bitku sa zapadnim mmedijima“, kazala je Milinčić za list „Danas“. „Jednostavno želimo da prikažemo da istina ima i drugu stranu“.

Prevela: Nada Bogetić

( Met Robinson )