Akademiija ispravlja nepravde

Nakon što je dodjela Oskara 2016. digla dosta prašine zbog toga što su bijelci bili dominantni među nominovanima za najznačajnije kategorije, ove godine se može vidjeti koliko je Akademija za ozbiljno uzela to što se od nje tražilo da poveća diverzitet.

Tada su prije svega afroamerički filmski radnici kao što su Dejvid Ojelovo, Lupita Njongo, Spajk Li i drugi pokrenuli akciju #OscarsSoWhite, razočarani što već drugu godinu za redom među nominovanima za najbolju mušku ulogu nema crnaca, a dobili su podršku brojnih poznatih ličnosti, od Džordža Klunija preko Riz Viterspun i Majkla Mura do Baraka Obame.

Ni ove godine Afroamerikanaca nema među nominovanim glumcima za najbolju ulogu, ali im je data velika pažnja u kategoriji u kojoj svi žele da se nađu - za najbolji film.

“Black Panther” i “BlacKkKlansman” našli su se među nominovanima, dva ostvarenja koja prikazuju afroameričku kulturu na dva različita načina - jedan kroz prizmu istorije, drugi koji prikazuje izmaštanu sadašnjicu i potencijalnu budućnost.

“Black Panther” je već ispisao istoriju, pobravši sve same hvale kritičara na račun njegovog istraživanja afričkog identiteta i većinski crnačke filmske ekipe, postao je prvi superherojski film koji je nominovan za Oskara za najbolji film. Takođe je to prvijenac za sveprisutni Marvel i njegov filmski univerzum.

Za adaptacije stripova obično su rezervisani “tehnički Oskari”, kao kategorije za najbolji zvuk i vizuelne efekte. Ostvarenje Rajana Kuglera zato se očekivano našlo ove godine među nominovanima za najbolju originalnu filmsku muziku, najbolju originalnu pjesmu (“All the Stars” Kendrika Lamara i SZA-e), najbolju montažu i miks zvuka, najbolju produkciju i najbolji dizajn kostima.

Ranije ovog mjeseca “Black Panther” je postao prvi Marvelov film koji je dobio ne jednu, već tri nominacije za Zlatne globuse, između ostalog i onu za najbolji film. Na kraju je bijes fanova izazvala činjenica da je ostao bez ijedne nagrade, a onu glavnu osvojio je “Bohemian Rhapsody”.

Kuglerovom ostvarenju ne daju se velike šanse da osvoji najvrijednijeg Oskara, ali je uključivanje ovog filma među nominovane pozdravljeno sa gotovo svih strana, budući da je Akademija ranije bila kritikovana što je u ovoj kategoriji zaobilazila superherojske filmove.

“Superman” je imao četiri nominacije za Oskara 1979, ali ne i onu za najbolji film. “Batman” je bio nominovan i osvojio je nagradu za produkciju 1990, ali ni on se nije našao u trci za najbolji film.

Možda najkontroverzniji je slučaj filma “The Dark Knight” koji je oduševio kritiku i dobio osam nominacija za Oskara (Hit Ledžer posthumno dobio nagradu za najbolju sporednu ulogu), ali opet ne u kategoriji najboljeg ostvarenja.

Kritike tada upućene dovele su do toga da broj nominovanih za Oskare sa pet bude proširen na najviše deset.

Po mnogima je “The Dark Night” trebalo da bude prvi superherojski film nominovan za najvažnijeg Oskara, ali kad se to već nije desilo generalni konsezus je da nijedan naslov to nije zaslužio kao “Black Panther”.

U vremenu kada superheroji dominiraju pop kulturom to je možda bilo i za očekivati, ali ispod adrenalinske akcije i skupih vizuelnih efekata “Black Panther” postavlja relevantna pitanja vezana za rasu i predrasude, podtekst i pozitivna reprezentacija su tu, kao i uzbudljiva priča i očaravajući afrofuturistički filmski univerzum baziran na premisi o naprednoj afričkoj naciji Vakanda.

Superheroj kojeg je otjelotvorio Čedvik Bosmen znači mnogo djeci svih rasa, a pogotovo afroameričkoj koja su konačno u poziciji da na velikom ekranu vide superheroja svoje boje kože.

Za mnoge je iznenađenje što se Majkl B. Džordan nije našao među nominovanima za najbolju sporednu ulogu, budući da je pokrenuo debate da li je njegov Erik Kilmondžer najupečatljiviji negativac iz superherojskih filmova još od Hit Ledžerovog Džokera.

Naravno, Kugler i Marvel će preživjeti ako “Black Panther” ne dobije Oskara za najbolji film, mada primjeri kao što su “Avatar”, “Gravity” i prošlogodišnji “The Shape of Water” pokazuju da nije nemoguće da SF i fantazijski blokbasteri osvoje ovu nagradu.

“Black Panther” je zaradio milijardu dolara u bioskopima i već postao kulturni fenomen, što je vjerovatno dovoljno da budu srećni. Zato bi Oskari mogli da budu među posljednjim branama totalne kulturne dominacije Marvela i Diznija, koji su preplavili bioskope.

Dodjele nagrada poput ove mogle bi da skrenu pažnju na rizičnije i filmove sa manjim budžetom koji zaslužuju podršku.

Među njima je i “BlacKkKlansmen”, koji je konačno Spajku Liju donio nominaciju za najboljeg reditelja. Ovo je treći put da je jedan od najslavnijih afroameričkih reditelja nominovan za Oskara. Prvi put je to bilo 1990. za scenario za “Do the Right Thing”, drugi 1998. za dokumentarac “4 Little Girls”, a 2015. je i dobio Oskara, ali počasnog.

Velikom kritičaru Oskara i predvodniku #OscarsSoWhite pokreta 2016, nominaciju za najboljeg reditelja i još pet drugih, među kojima i onu za najbolji film, donijela je satirična komedija koja se bavi američkim rasnim ratom 70-ih, bazirana na istinitoj priči o Ronu Stalvortu - Afroamerikancu u službi policije Kolorada koji se infiltrirao u lokalni ogranak Kju Kluks Klana.

Ispod zalizanog pakovanja ovog filma kriju se političke kompleksnosti kakve Holivud rijetko dozvoljava. Njegova “čudnija od fikcije” priča u isto vrijeme je bijesna i bizarno smiješna konfrontacija američkog društva sa istorijskim istinama vrijednim noćnih mora.

Li se kao u mnogim svojim filmovima služi satirom da prikaže probleme američkog društva, a pored toga što je usavršio formulu ističe se i tajming njegovog ostvarenja koje predvode glumci Džon Dejvid Vašington i Adam Drajver (nominovan za najbolju sporednu ulogu).

Povezujući priču iz filma sa američkom sadašnjošću, tako što je na kraju inkorporirao snimke rasističkih sukoba u Šarlotvilu u avgustu 2017, “BlackKklansman” je dodatno dobio na pažnji u eri vladavine Donalda Trampa za kojeg je malo reći da nije baš miljenik holivudske elite.

U jednom intervjuu nakon što je saznao za nominaciju Spajk Li je priznao da je tajming imao bitan uticaj, ali istakao da ovo vidi kao neku vrstu nadoknade za to što se njegovo kultno ostvarenje “Do the Right Thing” nije svojevremeno našlo u konkurenciji za nagradu za najbolji film.

U slučaju da trijumfuje u kategoriji najboljeg reditelja, Li će postati prvi afroamerički filmadžija kojem je to pošlo za rukom. Osim za najboljeg reditelja i film, “BlackKklansman” se našao među nominovanima i u kategorijama najbolji adaptirani scenario, najbolji sporedni glumac, najbolja montaža i najbolja originalna muzika.

( Stefan Strugar )