Nezaboravni velikan

Ovih dana navršilo se 70 godina od smrti narodnog heroja Ivana Milutinovića Milutina, člana Politbiroa CK KPJ, člana Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije, generala Narodnooslobodilačke vojske i Partizanskih odreda Jugoslavije. Zato se valja podsjetiti te veličanstvene revolucionarne ličnosti i reći nešto o velikom njegvovm doprinosu rađanju nove Jugoslavije i Crne Gore, stvaranju i razvoju KPJ i velikom djelu i angažovanju u II svjetskom ratu, do završetka svog životnog puta.

Rođen je Piperima, selo Cerovice, 1901. Njegovi preci su jedan ogranak piperskih Božovića, koji su u istoriji CG čuvali i njegovali ratnu vitešku tradiciju muških glava i koje je njegova porodica trajno ispoštovala. Pod crnogorskim barjakom se išlo u sveti rat za slobodu i pod njim se časno umiralo. Barjak je bio dragocjeniji od života, bio je simbol slobode i naroda i najveća počast za porodicu koja ga je vječno čuvala. Đed Ivanov, Vukalica, bio je barjaktar piperskih ratnika, a njegov otac Rade umro je od rana zadobijenih u borbi oko Skadra. Kod Skadra mu je poginuo brat Miro i njegov sin Stanko. Ivanova majka Stefa bila je iz ugledne porodice Marković.

Ratni ambijent i junački podvizi najbližih pratili su Ivanovo djetinjstvo, koji je u svom domu slušao priče o podvizima svoje porodice, priče od kojih se Ivanu često ježila kosa na glavi, stvarajući u njegovom tijelu taj ratni ambijent, ambijent borbe za slobodu koji će u njemu stalno živjeti do kraja života. Sve to iz djetinjstva i mladosti nosio je vječno u srcu i mislima, okrećući se budućoj svjetlosti i nadi u pravedniji i bolji život, svoj i svog naroda. Bio je dobar đak, gimnaziju je učio u Podgorici, a 8. razred i maturu završio je u Beogradu. Studirao je pravo na Beogradskom univerzitetu, gdje je bio vodeći rukovodilac omladine. Isticao se istinitošću i borbenošću za veću pravdu mlade generacije i njen bolji život i standard. Godine 1923. Ivan je postao član KPJ.

Veliki uticaj na Ivanovu ličnost imali su crnogorski revolucionari, a među njima je izuzetan uticaj imao svaki susret i razgovor sa dr Vukašinom Makrovićem, istaknutim učesnikom Okrobarske revolucije i bliskim saradnikom V. I. Lenjina. To moralno i intelektualno revoucionarno bogatstvo Vukašinovo bilo je velika lekcija Ivanovog revolucionarnog rada. Zbog velikog rada i angažovanja oko revolucionarnih promjena, Ivan je skoro 10 godina proveo na robiji. Robijao je u Beogradu, Požarevcu, Lepoglavi i Bileći. Velika je istorijska građa o presudama njemu, o saslušavanjima i njegovim odgovorima na sudu, o tome kako se Ivan odnosio prema tadašnjoj vlasti, organima vlasti, tadašnjoj pravdi koju nije poštovao, pa ma koliko ga slali u zatvor. Često bolestan i slabog zdravlja u zatvorima, dostojanstveno se ponašao i borio za svoj revolucionarni duh i uspio da preživi strahote tadašnjeg režima i kazamata.

Sve vrijeme robije interesovao se za svoj zavičaj i Crnu Goru, koja mu je bila najveća ljubav i najveća briga. Svaki boravak u CG i zavičaju bio je ispunjen velikom političkom aktivnošću sa drugovima i vršnjacima, kolegama komunistima, sa težnjom da se život promijeni, da se snage usmjere u borbi ka novom, srećnijem životu. Njegova politička aktivnost u tom periodu ostavila je dubok trag među radnicima i seljacima, među omladinom i kolegama komunistima za svu borbu vođenu do početka II svjetskog rata.

Avgusta 1939. godine, na VII pokrajinskoj konferenciji KPJ za Crnu Goru, Sandžak, Kosovo i Metohiju, na Vranickim Njivama, Ivan je dao nove impulse u radu partijskih organizacija. Na ovoj konferenciji prvi put je u pokrajinski komitet Crne Gore izabrana jedna žena - Mileva Vuković. Avgusta 1940. u Barama Žugića kod Žabljaka, u kući istaknutog komuniste Dušana Žugića, održana je VIII pokrajinska konferencija KPJ za Crnu Goru, Sandžak, Kosovo i Metohiju. Ivan je bio jedan od glavnih organizatora te konferencije, a prisustvovao joj je i Josip Broz Tito. Ivan se brinuo o njegovom dolasku, smještaju i bezbjednosti.

Oktobra 1940. Milutinović prisustvuje Zemaljskoj konferenciji KPJ u Zagrebu na kojoj je izabran za člana Politbiroa CK KPJ. U julu 1941. bio je na istorijskoj sjednici CK KPJ u Beogradu, kada je partija donijela odluku o dizanju ustanka protiv fašizma i tadašnjeg jugoslovenskog režima. Na savjetovanju u Stolicama, izabran je za člana Vrhovnog štaba, nakon čega odlazi u Crnu Gori gdje postaje komandant Glavnog štaba NOB-a. U svom zavičaju i Crnoj Gori, organizuje vojno-političko savjetovanje na Gostilju u kome učestvuju svi vojni i politički rukovodioci sa prostora CG. Bio je glavni inicijator oslobađanja Pljevalja. Organizator je Ostroške skupštine i Skupštine crnogorskih rodoljuba na Tjentištu 1942. Učesnik i I zasjedanja AVNOJ-a.

Pod rukovodstvom Milutinovića izvršene su pripreme I zasjedanja Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Crne Gore i Boke. Ovo zasjedanje, održano u novembru 1943. u Kolašinu, označilo je konture stvaranja Jugoslavije kao federalne države. Na zasjedanju ZAVNO-a Ivan je rekao da se radi “o slobodnoj, demokratski uređenoj Jugoslaviji u kojoj će svaki narod imati pravo da odlučuje o svojoj sudbini.” Ovo je značilo da položaj naroda Crne Gore i Boke može biti politički i državno valorizovan samo ako bude građen na ravnopravnim osnovama sa drugim narodima na prostorima Jugoslavije. Ivan je učestvovao u najvećim bitkama partizanskih jedinica na Balkanu.

Svojim direktnim učećem i NOB-u na prostoru Crne Gore, dao je ogroman doprinos borbi crnogorskog naroda, čime se časno odužio CG. Ubjedljivo je dokazao kako treba voljeti svoj narod, žrtvovati za njegovu slobodu, kako ga organizovati za novi, pravedniji i bolji život. Ivan je bio iskren drug, hrabar ratnik, mudar narodni rukovodilac, dobar čovjek - budan za neprijatelje svih boja. Za sve što je radio, časno i pošteno, bio je biran u najuže rukovodstvo Jugoslavije, pored Tita, a za svoj rad i angažovanja dobio je mnogo odlikovanja i priznanja.

Život je tragično završio 23. oktobra. 1944. na Dunavu kod Beograda. Poštovan, voljen i cijenjen, oplakan je od miliona Jugoslovena i svoje Crne Gore kao vodeći revolucionar, branilac studenata, radničke klase i radničkih prava, naroda, komunista i veliki organizator partizanske borbe protiv fašista i narodnog neprijatelja. Prestalo je da kuca srce velikana Crne Gore, ali sve što je u životu u činio ostaje trajno da živi u sjećanju našeg naroda kao istorijska vječnost.

( Milutin Ljumović )