Milioni tona uglja ispod Berana
Beranski rudnik uglja bio je 2001. godine prodat mješovitom vojvođansko-slovačkom preduzeću “Gradeks HBPČ”, sastavljenom od kompanija “Gradeks” iz Kule i HBPČ iz slovačkog grada Providza
Iako čitav grad bukvalno leži na uglju, Beranci koji žele da se ove zime griju njime mogu ga kupiti kod mještana Harema koji ugalj sakupljaju na obali Lima i tonu prodaju 60 eura. Lokalni rudnik ne radi već trinaest godina.
Rudarski inženjer Ljubo Gledović precizno objašnjava kako, zapravo, čitavo Berane leži na velikoj ugljenoj ploči.
“To na šta se nailazi u Haremima i na nekim drugim mjestima su samo takozvani izdanci. Čitav grad, naime, leži na velikoj ugljenoj ploči debljine četiri i po, do devet metara, pa i više na pojedinim mjestima, kao što je to slučaj u selu Dapsići. Ploča ispod grada je na dubini od oko dvjesta metara. Upravo na toj dubini su i rudarski hodnici jame Petnjik”, kaže ovaj stručnjak.
Prema njegovim riječima ukupne rezerve uglja u takozvanom beranskom basenu procijenjene su na 167 miliona tona.
“To su geološke rezerve. Bilansne rezerve, ono što je dostupno, su oko trideset miliona tona.
Eksploatacione rezerve iznose dvadeset pet miliona tona. Bilansne rezerve samo jame Petnjik su oko šesnaest miliona tona, dok su dubinska nalazišta na Polici devet i po, a u selu Zagorje oko tri i po miliona tona”, dodaje on.
Mašine u jami Petnjik utihnule su u novembru 2002. godine. Prodaja Rudnika uglja oglašavana je nakon toga devet puta prije nego gaje prije sedam godina kupila kompanija „Balkan enerdži", sa velikim planovima vezanim za izgradnju termo bloka i investicijama od 120 miliona eura.
Gledović objašnjava da su ukupni resursi lako dostupni.
Beranski rudnik uglja bio je 2001. godine prodat mješovitom vojvođansko-slovačkom preduzeću “Gradeks HBPČ”, sastavljenom od kompanija “Gradeks” iz Kule i HBPČ iz slovačkog grada Providza.
Poslije nešto više od godinu između ova dva partnera izbili su nesporazumi koji su završeni tako što su Slovaci preuzeli kompletno upravljanje, da bi se potom i sami nenajavljeno povukli iz posla i otišli iz Berana.
Mašine u jami Petnjik utihnule su u novembru 2002. godine. Prodaja Rudnika uglja oglašavana je nakon toga devet puta prije nego gaje prije sedam godina kupila kompanija „Balkan enerdži", sa velikim planovima vezanim za izgradnju termo bloka i investicijama od 120 miliona eura.
Od svega toga nije bilo ništa, a sve to uz potpunu i prećutnu saglasnost Vlade, iz koje je obično dobijan komentar tipa „bolje bilo kakav investitor neko nikakav". Grčka firma “Balkan enerdži” je malo prije kupovine rudnika u Beranama, avgusta 2007. godine, registrovana u Podgorici za poslove proizvodnje, prometa i usluga.
Zvanično je saopšteno da je to podružnica grčkog koncerna “Restis group”, čiji je vlasnik milijarder Viktor Restis.
Kada je Restis odustao od beranskog rudnika, odjednom se pojavio “Metalfer” iz Sremske Mitrovice. Metalfer je u međuvremenu registrovao dvije firme, jednu u Podgorici, drugu u Beranama Rudnici mrkog uglja Podgorica, odnosno Berane.
Odlučili su da ne zadržavaju stare radnike i sa njima postigli dogovor da im izmire plate, povežu staž i daju otpremnine.
Inženjer Ljubo Gledović, koji je do sada bio i predsjednik sindikata ove kompanije, ipak je skeptičan da će tako i biti.
Dok su kopali temelje nalazili ugalj, najviše ga ima kada je vodostaj
Ugalj izvađen iz Lima je nekada za mnoge porodice iz Harema, naselja s desne strane rijeke, značio opstanak za vrijeme dugih zima.
Stariji i vremešniji Beranci se prisjećaju kako su se nekada skoro sve haremske, starogradske porodice time bavile. Neko za svoje potrebe, a neko i za prodaju. Od mosta kod hotela Berane pa sve dolje do novog magistralnog mosta, i niže, svuda je ugalj u vodi. Naročito ga ima u godinama velikih vodostaja, kada Lim spere površinski šljunkoviti stoj i otkrije ga.
U poratnim godinama postojao je pored Lima i rudnik, odnosno organizovana površinska eksploatacija.
“Radila je to država. Onda je nadošao Lim. Bila je to najveća poplava koja se u ovom kraju pamti. Uništila je taj rudnik. Odnijela je i tada jedini gradski most”, prisjeća se jedan mještanin.
Veliki broj kuća Efovića, Đurišića, Beganovića, Ceranića, Folića kao i mnogih drugih, leže upravo na uglju. U tom naselju možete čuti priče i o tome kako su ljudi, kopajući temelje, dolazili do uglja na jedva metar dubine.
Potopljena jama Petnjik, odgovorni ćute
Jama Petnjik beranskog Rudnika mrkog uglja, s druge strane brda Jasikovac, grada i Harema, otvorena je 1980. godine kada je završena eksploatacija u starom rudniku u Budimlji.
“To je jedna od najbezbjednijih jama, sa najboljim uslovima. Pravo bogatstvo. Ima osam polja od kojih su otkopana samo dva. Nažalost, sada joj prijeti propast. Potopljena je i neki rudari koji su angažovani, ovih dana čine velike napore i vodu vade u vagonima za ugalj”, upozorava Gledović.
On kaže da ih niko nije shvatio ozbiljno kada su upozoravali da bi jama mogla biti potopljena. Ni država i resorno ministarstvo, ni bivši i sadašnji vlasnici.
( Tufik Softić )