Koenovi "Divni gubitnici": Posljedica sunčanice sa Hidri ili pravi roman

Kada se 1966. godine pojavio drugi, a ujedno i posljednji roman “Divni gubitnici” kultnog kanadskog pisca, pjesnika i kantautora Lenarda Koena u javnosti je prošao gotovo neopaženo. Tek je vremenom prepoznata vrijednost „Divnih gubitnika". Kritičar „Boston glouba“ roman je poredio sa prozom Džejmsa Džojsa, a CBS ga je kvalifikovao kao „jedno od najradikalnijih i najneobičnijih književnih djela ikada objavljenih u Kanadi“. Koenove „Divne gubitnike“ objavila je nedavno „G eopoetika“ u prevodu Vuka Šećerovića. Isti izdavač je prošle godine objavio i Koenov prvi roman „Omiljenu igru“. “Divni gubitnici” su, kao i “Omiljena igra” nastali poslije Koenovog boravka na grčkom ostrvu Hidra, gdje je 1959. godine boravio kao stipendista Umjetničkog savjeta Kanade. Pisanje romana pratili su brojni događaji kako na ličnom, tako i na globalnom nivou, koji su se odvijali dok se autor kretao na relaciji Grčka Kanada - SAD. „Divni gubitnici” su knjiga o istoriji, politici i seksu. Glavna junakinja je indijanska svetica iz 17. vijeka, Katerina Tekakvita, iz plemena Mohikanaca. Radnja se vrti oko ljubavnog trougla, a tu je i separatistički pokret Kvebeka, antagonizmi i bombe između kanadskih frankofona i anglofona i dr. Koen je koristio širok dijapazon književnih tehnika, aluzija, mašte i simbolike, a njegov roman obiluje seksualnošću, misticizmom, drogama radikalizmom 60-ih. O „Divnim gubitnicima" kanadski pisac Majkl Ondatje, autor „Engleskog pacijenta“ je 1970. pisao da je to „najživlji, najhrabriji i očaravajući savremeni roman“.

Pisac i osnivač „Geopoe tike“ i Koenov prijatelj, Vla dislav Bajac, koji je prije više od 30 godina na srpski preveo Koenove zbirke poezije „Snaga robova" i „Šta ja radim ovdje: Izbor 1956-1986“ o Koenovom romanu „Divni gubitnici“ kaže da su po svojim temama, kao i izuzetnom modernošću, na ivici drskog eksperimenta, zatekli prije svega oficijelnu kritiku koja nije znala kako da odgovori na ovakav izazov.

No, danas, pola vijeka od nastanka, „Divni gubitnici“ su postali nacionalni kanon: roman je i zvanično proglašen prvom knjigom koja je u kanadsku književnost uvela postmodernizam. Za razliku od početne prodajne skepse, postao je stalno i sigurno prodavani roman koji je do sada, zajedno sa prethodnim, prodat u desetak miliona primjeraka. Naravno da na ovaj broj nijesu uticali samo književni razlozi; Koen je iz decenije u deceniju, svi smo tome svjedoci, sve popularniji kantautor, pjesnik i majstor koncertne magije. Njegovih osamdeset godina liče na nečiju mladost. Ali, ni Koen ne bi bio to što jeste da za „Divne gubitnike“ nije samoironično rekao da je to: „više posljedica sunčanice nego knjiga“, misleći na sunce grčkog ostrva Hidra, na kojem je pisao roman. A mi dodajemo tom činu pisanja amfetamine, ploče Reja Carlsa i post koji je držao komponujući (!) knjigu zarad dosezanja njemu uhvatljivih razloga, zaključuje Bajac. Lenard Koen, kanadski kantautor, pjesnik i romanopisac, rođen je 1934. u Montrealu. Svoj život u književnosti počinje vrlo rano, 1956. kada sa sedamnaest godina objavljuje svoju prvu zbirku poezije “Hajde da poredimo mitologije”. Nekoliko godina kasnije izlazi i “Kutija sa začinima Zemlje”, zahvaljujući kojoj ga kritičari proglašavaju jednim od najboljih mladih pjesnika engleskog govornog područja u Kanadi. Početkom šezdesetih Koen odlazi da živi na grčkom ostrvu Hidra, gdje nastaju njegovi romani “Omiljena igra” i “Divni gubitnici“, kao i zbirke poezije “Cvijeće za Hitlera” i “Paraziti raja”.

Po povratku u Ameriku Koen se usredsređuje na muziku te 1967. izlazi njegov prvi studijski album “Songs of Leonard Cohen”. Tokom narednih decenija, Koen objavljuje dvanaest albuma, koji danas predstavljaju temelj i srž anglosaksonske muzike, a njega svrstavaju među najuticajnije umjetnike današnjice. No, Koen ni u cvatu svoje muzičke karijere, prepune nagrada i priznanja, nije napustio svoju prvu ljubav, poeziju. Naime, 1972. izlazi zbirka pjesama “Snaga robova”, potom 1978. “Smrt ljubavnika”, a 1984. “Knjiga Milosti”, za koju je dobio nagradu za poeziju, koju dodjeljuje Kanadsko udruženje autora.

Sredinom devedesetih, Koen se povlači u zen manastir nadomak Los Anđelesa, gdje provodi narednih pet godina. Godine 1999. napušta izolaciju i vraća se i javnom pisanju, komponovanju i koncertima. U narednim godinama objavljuje knjige “Muzika stranca: Izabrane pjesme i songovi”, 1993. i “Knjiga čežnje2, 2006. Koen je dobitnik brojnih književnih priznanja među kojima i Nagrada princa od Asturije za književnost, a posljednjih godina njegovo ime često se nalazi na listi pisaca nominovanih za Nobelovu nagradu za književnost. Pomenimo i to da je novi album “Popular Problems” Koen objavio oko njegovog rođendana 21. septembra.

Galerija

( Vujica Ognjenović )